Qūmar oiyndarǧa täueldılık nemese ludomaniia — psihikalyq jäne mınez-qūlyqtyq būzylys bolyp tabylady, ol tek erler arasynda ǧana emes, äielder arasynda da keŋınen taraluda. Äsırese Qazaqstanda būl mäsele soŋǧy jyldary äleumettık zertteuler men medisinalyq saraptamalar aiasynda belsendı talqylanuda. Äielderdegı ludomaniianyŋ erekşe erekşelıkterı men onyŋ sebepterın tüsınu öte maŋyzdy, sebebı būl mäsele tek jeke tūlǧalarǧa ǧana emes, tūtas qoǧamǧa da äser etedı.
Qazaqstandaǧy ludomaniianyŋ jaǧdaiy
Qazaqstanda qūmar oiyndarǧa täueldılık soŋǧy jyldary erekşe kökeikestı mäselege ainaldy. 2020 jyly Qazaqstanda jürgızılgen zertteulerge säikes, qūmar oiyndarmen ainalysatyn adamdardyŋ şamamen 2-3%-y — äielder. Būl körsetkış jalpy täueldılerdıŋ sanyna qaraǧanda salystyrmaly türde tömen körıngenımen, äielder arasynda būl mäsele ösken jaǧdaida qoǧam üşın ülken qauıpke ainaluy mümkın. Al, statistika boiynşa, qūmar oiyndarǧa täueldı adamdardyŋ köbı, iaǧni 70%-y — erler bolsa, soŋǧy jyldary äielder arasyndaǧy täueldılık körsetkışı artqan. Qūmar oiyndarǧa täueldı äielderdıŋ psihologiialyq jäne äleumettık jaǧdailary Qazaqstanda äielder arasynda ludomaniianyŋ köbeigenıne qaramastan, būl taqyryp qoǧamda az aitylyp, tereŋ zerttelmegen. Äielderdıŋ qūmar oiyndarǧa täueldılıgı köbıne jasyryn sipatta bolady, sebebı olar äleumettık qysym men ūiattan qorqyp, öz mäselelerımen bölısuge qymsynady.Äielderdegı ludomaniianyŋ sebepterı
Äielder arasyndaǧy ludomaniianyŋ sebepterı erlerge qaraǧanda erekşelenedı. Psihologtardyŋ aituynşa, äielder köbıne emosionaldy jäne psihologiialyq stressterdı jeŋu üşın qūmar oiyndaryna täueldı bolady. Olarǧa kelesı faktorlar äser etuı mümkın:- Qarjylyq daǧdarys jäne äleumettık jaǧdai Qazaqstandaǧy ekonomikalyq jaǧdai äielderdıŋ qarjylyq mäselelerge tap boluyna äkeledı. Äsırese köpbalaly analar, jalǧyzbasty äielder nemese otbasylyq qiynşylyqtarǧa ūşyraǧan äielder qūmar oiyndarynan «kütım» ızdep, qarjylyq problemalaryn şeşuge tyrysady.
- Otbasylyq jäne äleumettık qysym Äielderdıŋ psihologiialyq qysymy köbıne olardyŋ otbasyndaǧy nemese äleumettık ortasyndaǧy auyrtpalyqtardan tuyndaidy. Otbasyndaǧy qatynastar, balalardyŋ tärbiesı men äleumettık jauapkerşılık äielderge ülken salmaq salady. Keide būl qiyndyqtardy jeŋu üşın äielder qūmar oiyndarǧa baratyn bolady.
- Emosionaldy küizelıs Köp jaǧdaida äielder küizelıs pen depressiiaǧa ūşyraǧanda, qūmar oiyndaryna qūmarlyq sezımı arqyly jeŋıldık ızdeidı. Äielder erlerge qaraǧanda emosionaldy tūrǧydan köp älsıreidı, sondyqtan qūmar oiyndar olardyŋ köŋıl küiın uaqytşa özgertuı mümkın.
- Äleumettık media men internettıŋ äserı Qazırgı uaqytta äielder arasynda onlain qūmar oiyndar men äleumettık medianyŋ rölı artyp keledı. Oiyndar men mobildı qosymşalar äielderdıŋ uaqytyn ötkızuge, özderın demaltuǧa kömektesedı dep oilaidy. Alaida būl ädet tereŋ täueldılıkke ainaluy mümkın
Qazaqstandaǧy äielder men ludomaniia: Qoǧamdyq jäne psihologiialyq äserı
Äielderdıŋ ludomaniiasy otbasylyq, äleumettık jäne psihologiialyq problemalarǧa äkeledı. Mysaly:- Otbasynyŋ tūraqsyzdyǧy Qūmar oiyndarǧa täueldı äielder köbıne otbasylyq qarjylardy qūrtyp, üi şaruaşylyǧyn da qiyndatuy mümkın. Būl öz kezegınde otbasynyŋ moraldyq jäne qarjylyq jaǧdaiyna terıs äser etedı.
- Psihologiialyq küizelıs Qūmar oiyndarymen ainalysatyn äielder köbınese ūiat, kınä, depressiia sezımderın sezınedı, būl olardyŋ jalpy psihologiialyq jaǧdaiyna kerı äser etedı. Būl jaǧdaida köbıne psihoterapevtke jügınu kerek, bıraq äielderdıŋ köpşılıgı täueldılıkterın moiyndamaidy.
- Qoǧamdyq izoliasiia Äielder qūmar oiyndaryna täueldı bolǧanda, olar köbıne qoǧamnan şetteidı, dostarynan, tuystarynan jäne jūmystan alystaidy. Būl olardyŋ äleumettık ömırın qiyndatady.
Aldyn alu jäne emdeu şaralary
Qūmar oiyndarǧa täueldılıktı aldyn alu jäne emdeu – öte maŋyzdy mındet. Äielder üşın arnaiy baǧdarlamalar men şaralar äzırleu qajet:- Psihologiialyq qoldau men keŋes beru Äielderge arnalǧan arnaiy psihoterapevtık baǧdarlamalar qajet. Täueldılıktı joiu üşın psihoterapevtter men psihologtar äielderge stresspen jäne depressiiamen küresudıŋ balamaly joldaryn ūsynuy kerek.
- Qoǧamdyq bılım beru Qūmar oiyndardyŋ ziiany men täueldılıktıŋ saldaryn tüsındıretın qoǧamdyq aqparattyq kampaniialar jürgızu qajet. Äielderge özderın qarjylyq jäne psihologiialyq tūrǧydan qorǧauǧa kömektesetın bılım beru maŋyzdy.
- Zaŋnamalyq baqylau Qazaqstanda qūmar oiyndardyŋ zaŋsyz taraluyn boldyrmau üşın memleket tarapynan qataŋ baqylau şaralary engızıluı kerek. İnternette jäne mobildı qosymşalarda qūmar oiyndarǧa qol jetımdılık şekteluı tiıs.
