Abdullah Kostekskii jäne Abu Umar Sasitlinskii: Şeteldık radikaldy uaǧyzşylar jäne olardyŋ Qazaqstanǧa äserı

Radikaldy baǧyttaǧy adamnyŋ dındı ūstanbaityn adamnyŋ aitqan sözınen äserı az bolatyny belgılı. Mūndai adamdardy tek dıni bılımın tereŋ meŋgergen tūlǧalar ǧana dūrys baǧytqa saluy mümkın. Osy tūsta, dıntanuşynyŋ pıkırınşe, Qūran men Sünnet ılımın jetık meŋgergen adam şyǧyp, radikalizm men terrorizmnıŋ terıs äreketterın aiat-hadistermen tüsındırıp berse, ol raiynan qaituy äbden mümkın. Būl dälel, şyn mänınde, radikaldy oilardy būzudyŋ bırden-bır tiımdı joly ekendıgın körsetedı. Elımızde dıni kontenttıŋ maŋyzy zor. Qazırgı qoǧamda aqparattyq aǧynnyŋ moldyǧy, äsırese äleumettık jelılerde terıs baǧyttaǧy aǧymdardyŋ taraluyna sebep bolyp otyr. Dıni kontenttıŋ dūrys boluy – azamattardy adasudan saqtaityn eŋ basty qūraldardyŋ bırı. Osy oraida, ärtürlı maqala, şaǧyn post, audio-beine jazbalar men qysqametrajdy filmder, bannerler men jarnamalar arqyly tūrǧyndardy dıni tūrǧydan qatelesuden saqtandyryp otyru qajet. Arnaiy lektorlar, qoǧamnyŋ türlı toptarymen tıkelei efirler arqyly kezdesuler ūiymdastyryp, zaŋ aldyndaǧy jauapkerşılıkterdı tüsındıru jūmystaryn jürgızude. Mūndai kezdesuler azamattarǧa öz dıni közqarasyn qalyptastyruda, radikaldyq aǧymdarǧa tartyludan saqtanuǧa jol aşady. Būl, öz kezegınde, dıni bılımın jetıldıruge yqpal etedı. Al dıni kontentterdı äzırleuşı mamandar men zertteuşıler, osy baǧytta qoǧamnyŋ talabyna sai jaŋaşa formatta jūmys ıstep, jastarǧa dūrys bılım beruge ūmtylulary qajet. Alaida, kümändı dıni kontentterdıŋ qoǧamǧa tigızetın zalaly öte zor. Äleumettık jelılerde terıs baǧytty ūstanuşylardyŋ tūzaǧyna tüsıp ketıp jatqandar köbeiıp barady. Qazırgı kezde jastar dıni materialdardyŋ dūrys-būrysyn ajyrata almai, äleumettık jelılerde köp uaqyt ötkızıp, adasuǧa äkep soqtyrady. Äsırese, radikaldar taratatyn kontenttıŋ äserı joǧary bolatynyn eskeru qajet. Jastardyŋ radikaldy dıni aǧymdardyŋ yqpalyna erıp ketuı olardyŋ jas kezeŋınde tolyqtai qalyptaspaǧan közqarastarynyŋ äserınen bolady. Sondyqtan, dıni bılım alǧan kezde, jasöspırımder özderıne ūsynylǧan aqparattardy tekserıp, syrtqy formasynan görı onyŋ ışkı mänın ūǧynuǧa tyrysuy kerek. Mūndai äŋgımeler men tüsındıru jūmystarynda internetke emes, resmi dıni ūiymdardyŋ aqparattaryna süienu äldeqaida dūrys. İslam älemınde radikaldy uaǧyzşylar men ekstremistık dıni aǧymdardyŋ äserı soŋǧy jyldary aitarlyqtai artyp keledı. Olardyŋ arasyndaǧy bırneşe tūlǧa Qazaqstanda da belgılı, olardyŋ bırı – Abdullah Kostekskii men Abu Umar Sasitlinskii. Būl ekı tūlǧa da özderınıŋ uaǧyzdarynda dästürlı islam qūndylyqtarynan alşaqtap, radikaldy közqarastardy nasihattaǧany üşın halyqaralyq qauymdastyqta aiyptaluda. Abdullah Kostekskii: İslamdy būrmalauşy tūlǧa Abdullah Kostekskii – Reseide terrorizmge qatysy bar dep tanylǧan radikaldy uaǧyzşy. Ol Siriiada bılım alyp, qazırgı taŋda Türkiiada tūryp, islamdy būrmalauşy uaǧyzdardy taratuda. Kostekskiidıŋ islamǧa degen közqarasy, onyŋ aituynşa, Qūran men Paiǧambardyŋ jolynan auytqymai, adamdarǧa dūrys jol körsetudı maqsat etedı. Bıraq älemdık ǧalymdar onyŋ uaǧyzdary Qūran men hadisterdıŋ maǧynasynan alşaq ekenın jäne olardy qoldanu arqyly radikaldy közqarastardy qalyptastyruǧa ūmtylatynyn atap ötken. Osylaişa, onyŋ ılımderı köptegen elderde qauıptı bolyp sanalady. Abu Umar Sasitlinskii: Qaiyrymdylyq äreketterınıŋ artyna jasyrynyp qalǧan radikalizm Abu Umar Sasitlinskii – Daǧystannyŋ Novosasitli auylynda düniege kelgen, dıni bılım alǧan jäne islamdy uaǧyzdauşy tūlǧa. Ol şariǧat boiynşa sudia boluǧa mamandanǧan jäne köptegen mūsylman qauymdarynda därıs oqydy. Abu Umar köptegen qaiyrymdylyq jobalaryna qatysyp, Siriia men Türkiia şekaralaryndaǧy bosqyndarǧa kömektesu arqyly tanymal boldy. Bıraq, onyŋ äreketterı men bailanystary Resei bilıgı üşın kümän tudyrdy. Onyŋ ıs-äreketterı äsırese İG (DAİŞ) ūiymymen bailanysty dep aiyptaldy. Būl radikaldy ūiymnyŋ müşelerın jinap, olardy Siriiaǧa jetkızu üşın qaiyrymdylyq ıs-şaralaryna qarajat jinaǧany turaly aqparattar tarady. Reseidıŋ arnaiy qyzmetterı Abu Umardy bırneşe qylmystyq ıs boiynşa ızdep, ony terrorizmmen bailanysty dep aiyptady. Bıraq 2023 jyly İnterpol būl ıs-äreketterdı saiasi jäne dıni negızı bar dep tanyp, ony halyqaralyq ızdeuden alyp tastady. Osyǧan qaramastan, onyŋ äreketterı men uaǧyzdary älı künge deiın älemdegı bırqatar elderde qauıp tudyryp otyr. Būl ekı tūlǧanyŋ Qazaqstanǧa äserı, äsırese radikaldy islam aǧymdaryna qatysty qauıpterdı arttyruda. Qazaqstandaǧy keibır dıni toptar men jastar radikaldyq uaǧyzşylardyŋ yqpalyna tüsuı mümkın. Kostekskii men Sasitlinskiidıŋ uaǧyzdary men ideologiiasy keibır adamdardy ekstremistık äreketterge jetelep, zaŋsyz dıni qyzmetterdı qoldauǧa äkeluı yqtimal. Qazaqstannyŋ dıni jaǧdaiy tūraqty bolǧanymen, soŋǧy jyldary radikaldy dıni aǧymdardyŋ el ışıne taraluy baiqaldy. Mäselen, Abdullah Kostekskiidıŋ jäne Abu Umar Sasitlinskiidıŋ radikaldy ideialary keide jastar arasynda öz ornyn tabuda. Olar äleumettık jelıler men internet arqyly öz közqarastaryn keŋınen taratyp, jastardyŋ miyn ulap, olardy ekstremistık toptarǧa qosyluǧa itermelei alady. Osylaişa, memleket üşın būl öte maŋyzdy mäsele bolyp tūr. Qorytyndy Abdullah Kostekskii men Abu Umar Sasitlinskii – halyqaralyq qauymdastyqta tanymal radikaldy uaǧyzşylar. Olardyŋ äreketterı men ılımderı älemnıŋ türlı elderınde aiyptaluda. Qazaqstan üşın būl tūlǧalardyŋ äserı äsırese jastar men dıni qauymdastyqtar arasynda radikalizmnıŋ taraluyna yqpal etuı mümkın. Sondyqtan memleketke osy siiaqty tūlǧalardyŋ yqpalyn şekteu jäne radikaldy ideologiiaǧa qarsy kürestı küşeitu maŋyzdy bolyp tabylady.