Elımız aǧymdaǧy jyly bıryŋǧai UTC +5:00 (Düniejüzılık üilestırılgen uaqyt) uaqyt beldeuıne öttı. Bıraq ta, qoǧamda osy şeşımge qatysty ekıjaqty pıkırler tolastar emes.
Osy oraida, bıryŋǧai uaqyt beldeuınıŋ tiımdılıgı jönınde öz pıkırımdı bıldırgım keledı:
Kartadan körıp otyrǧanymyzdai territoriiasy ülken köptegen elder (Qytai, Ündıstan, İran, Türkiia, endık baǧytta ornalasqan Europanyŋ bırneşe elı: Fransiia, Germaniia, Polşa t.t.) bır uaqyt beldeuın qoldanady. Osynyŋ ışınde Qytaidyŋ täjıribesıne erekşe nazar audaruǧa bolady: jerınıŋ aumaǧy bızden äldeqaida ülken, älem boiynşa 3-orynda jäne Qazaqstan siiaqty endık baǧytta ornalasqan. Şyǧys pen batys aralyǧyndaǧy saǧat aiyrmaşylyǧyna, jerdıŋ şalǧailyǧyna qaramastan Qytaida (Gonkong pen Makaony qosa alǧanda) bır ǧana UTC +8:00 saǧattyq beldeuı qoldanylady. Būl ekonomikany aumaqtyq tiımdı ūiymdastyru jäne kölık qatynastaryn basqarudy jeŋıldetu üşın jasalǧan ıs-şaralar retınde qabyldandy. Sondyqtan, elımız jaǧdaiynda bır uaqyttyq beldeuge köşuden mın ızdeudıŋ qajettılıgı joq. Tek, Şyǧys Qazaqstannyŋ keibır öŋırlerınde uaqytqa beiımdelu mäseleler tuyndatuy mümkın (oblys halqynyŋ respublikadaǧy ülesı – 3,5%). Bıraq, būl mäselenı şielenıstıredı dep oilamaimyn. Sondyqtan, Qazaqstan halqynyŋ 96,5%-ne tiımdı şeşımdı qabyldau qajet dep sanaimyn.
- Tabiǧi jaryqty tiımdı paidalanuǧa jäne elektr energiiasyn ünemdeuge mümkındık beredı. Iаǧni, bıryŋǧai UTC +5:00 uaqyt beldeuıne ötken 12 oblys pen 3 megapolis tūrǧyndarynyŋ (16,9 mln halyq) tabiǧi kün uaqytyn tiımdı paidalanuyna jäne oŋtüstıktegı energiia tapşylyǧyn odan ärı şielenıstırmeuge jol aşady;
- Biologiialyq yrǧaq pen adam densaulyǧyna oŋ äserı. Jaŋa uaqyt beldeuıne köşken, iaǧni Qazaqstan Respublikasy halqynyŋ 80%-ten astamy būrynǧydai taŋ qaraŋǧysynda jūmysqa nemese sabaqqa asyǧyp, stresske tüsıp, nerv jüiesınıŋ jūmysyna salmaq salmaidy. Būl äsırese qys kezınde qiyndyq tudyratyn edı. Densaulyq saqtau salasynyŋ mamandary endı uaqytymen ūiyqtauǧa, täulıktık yrǧaqtyŋ negızgı retteuşısı – melatonin gormony jūmysynyŋ jaqsaratynyna senımdı... Sondyqtan, uaqytty tabiǧi uaqytqa jaqyn paidalanu oryndy jäne eŋ aldymen jas ūrpaqtyŋ densaulyǧy üşın qajet.
- Älemdık täjıribe. Älem elderınde qoldanylatyn saǧat pen uaqytty retteu standarty negızınde saǧattyq beldeuler kartasy jasalǧan (1-suret).
Kartadan körıp otyrǧanymyzdai territoriiasy ülken köptegen elder (Qytai, Ündıstan, İran, Türkiia, endık baǧytta ornalasqan Europanyŋ bırneşe elı: Fransiia, Germaniia, Polşa t.t.) bır uaqyt beldeuın qoldanady. Osynyŋ ışınde Qytaidyŋ täjıribesıne erekşe nazar audaruǧa bolady: jerınıŋ aumaǧy bızden äldeqaida ülken, älem boiynşa 3-orynda jäne Qazaqstan siiaqty endık baǧytta ornalasqan. Şyǧys pen batys aralyǧyndaǧy saǧat aiyrmaşylyǧyna, jerdıŋ şalǧailyǧyna qaramastan Qytaida (Gonkong pen Makaony qosa alǧanda) bır ǧana UTC +8:00 saǧattyq beldeuı qoldanylady. Būl ekonomikany aumaqtyq tiımdı ūiymdastyru jäne kölık qatynastaryn basqarudy jeŋıldetu üşın jasalǧan ıs-şaralar retınde qabyldandy. Sondyqtan, elımız jaǧdaiynda bır uaqyttyq beldeuge köşuden mın ızdeudıŋ qajettılıgı joq. Tek, Şyǧys Qazaqstannyŋ keibır öŋırlerınde uaqytqa beiımdelu mäseleler tuyndatuy mümkın (oblys halqynyŋ respublikadaǧy ülesı – 3,5%). Bıraq, būl mäselenı şielenıstıredı dep oilamaimyn. Sondyqtan, Qazaqstan halqynyŋ 96,5%-ne tiımdı şeşımdı qabyldau qajet dep sanaimyn.
Aliaskarov Duman Toqtarūly
Abai atyndaǧy Qazaq Ūlttyq pedagogikalyq
universitetınıŋ aǧa oqytuşysy, PhD
