Euro-yntymaqtastyq. Fransiia Özbekstannyŋ uranyn satyp alyp, AES salyp bermek  

Ortalyq Aziianyŋ äleuettı elınıŋ bırı retınde atalyp jürgen Özbekstan prezidentınıŋ bügın bastalǧan Fransiia saparynyŋ sipaty qandai? 12 nauryzda Özbekstan prezidentı Şavkat Mirziioev memlekettık saparmen Parijge baryp, Fransiia prezidentı Emmanuel Makronmen kezdestı. Elisei saraiynyŋ mälımdeuınşe, kezdesu barysynda «sirek jäne strategiialyq metaldar boiynşa tyǧyz yntymaqtastyq» talqylanu üstınde. Būl sapar ekı el arasyndaǧy qarym-qatynasty odan ärı nyǧaituǧa baǧyttalǧan delınedı. Fransiia üşın Özbekstan — maŋyzdy uran jetkızuşısı, al Taşkent Parijdıŋ energetikalyq täjıribesıne qyzyǧuşylyq tanytyp otyr. URAN. ÖZBEKSTAN NİGERDIŊ ORNYN ALMASTYRADY Özbekstan men Fransiianyŋ bailanystary soŋǧy jyldary aitarlyqtai nyǧaidy. 2023 jyldyŋ qaraşa aiynda Şavkat Mirziioev pen Emmanuel Makron Samarqanda kezdesken bolatyn. Ol kezde fransuzdyq Orano kompaniiasy Özbekstanda uran öndırudı özdıgınen bastaitynyn jariialap, jobaǧa 500 million dollarǧa deiın investisiia saluǧa niettı ekenın mälımdegen. Fransiia üşın uranmen qamtamasyz etu mäselesı özektı bolyp tūr. Eldegı 18 atom elektr stansiiasy jalpy elektr energiiasynyŋ 65%-yn öndıredı. Bıraq 2023 jyly Nigerdegı äskeri töŋkerısten keiın, ondaǧy Orano kompaniiasynyŋ ken orny Fransiia üşın qoljetımsız bolyp qaldy. Būl ken orny eldıŋ uran importynyŋ 20%-yn qamtamasyz etetın maŋyzdy resurs edı. Al Özbekstan öz energetikalyq serıktesterın ärtaraptandyrudy maqsat etıp otyr. Eldıŋ ekonomikasy qarqyndy damyp keledı. 2024 jyly JIÖ 6%-ǧa, al halyq sany 2%-ǧa östı. Osyǧan bailanysty energetikalyq sūranys ta artyp otyr. Özbekstan uran öndıru boiynşa älemde besınşı orynda. Ilgerıde Özbekstan būl metaldyŋ şamamen 7%-yn öndırse, 2023 jyly 4 myŋ tonna uran öndırgen. 2030 jylǧa qarai būl körsetkıştı 7 myŋ tonnaǧa deiın arttyru josparlanyp otyr. 2019 jyldan bastap fransuz-özbek Nurlikum Mining bırlesken käsıporny (Orano men memlekettık «Navoiiuran» kompaniiasy negızın qalaǧan) Jelkendı uran ken ornynda geologiialyq barlau jūmystaryn jürgızıp keledı. 2023 jyly Orano alǧaşqy synaq partiiasy retınde 350 kg uran öndırgenın habarlady. JAŊARTYLATYN ENERGİIаǦA KÖŞU Mirziioev ükımetı energetikalyq sektordy jaŋǧyrtu jūmystaryn da qolǧa alǧan. Bilık 2030 jylǧa qarai jaŋartylatyn energiia közderınıŋ ülesın 16%-dan 54%-ǧa deiın arttyrudy josparlap otyr. Fransuzdyq TotalEnergies kompaniiasy 2022 jyly Samarqand oblysynda 131 MVt quaty bar «Tutli» kün elektr stansiiasyn ıske qosty. 2024 jyly Voltalia energetikalyq kompaniiasy Horezm oblysynda 100 MVt quaty bar Sarimay Solar kün elektr stansiiasynyŋ qūrylysyn bastady. Būl joba 2025 jyldyŋ soŋyna qarai aiaqtaluy tiıs. ÖZBEKSTANDA EUROPALYQ ATOM STANSİIаSY SALYNA MA? Özbekstan atom elektr stansiiasyn salu mäselesın de qarastyryp jatyr. Būl baǧytta bırneşe fransuz kompaniiasymen kelıssöz jürgızılude. «Uzatom» kompaniiasynyŋ direktory Azim Ahmedhadjaevtyŋ aituynşa, Assystem — tehnikalyq serıktes, Bureau Veritas — personaldy oqytu üşın, al Framatome — elektr stansiialaryn tehnikalyq basqaru boiynşa serıktes bolmaq. Qazırgı uaqytta Özbekstanda şamamen 50 fransuz kompaniiasy jūmys ısteidı. Özbekstan men Fransiia arasyndaǧy energetikalyq yntymaqtastyq artyp keledı. Taşkent uran öndırısın ūlǧaityp, jaŋartylatyn energiiaǧa köşudı josparlap otyr. Al Parij üşın Özbekstan — strategiialyq maŋyzdy resurs közı.