Mäjılıs mınberınen aitylǧan synnyŋ baǧalanuy ärtürlı

Qazaqstandy ūzaq jyl basqaryp, bilıkten ketkenıne 6 jyl tolǧanda Nūrsūltan Nazarbaev bilık tarmaqtary tarapynan taǧy da synaldy. Būl joly zaŋ şyǧaruşy organ mınberınen ol basqarǧan däuırdıŋ daǧdarysqa ūryndyrǧany aityldy. Nauryzdyŋ 19-ynda Mäjılıs spikerı Erlan Qoşanov eks-prezident Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ bilık etken kezeŋın synǧa aldy Keşe Mäjılıste Prezidenttıŋ reformalaryn ıske asyruǧa arnalǧan Mäjılıstıŋ jalpy otyrysy ötken. Alqaly jiynda Mäjılıs töraǧasy Erlan Qoşanov elımızde superprezidenttık basqaru modelınıŋ däuırı aiaqtalǧanyn aityp, būrynǧy jüienı synady. Būl ärekettı tynyş degen şeneunıktıŋ atynan aitylǧan auyr syn retınde baǧalaǧandar bar. Şynymen, de Erlan Jaqanūlynyŋ eks-prezident Nūrsūltan Nazarbaevty synauynyŋ astarynda ne jatyr? QAŊTAR OQİǦASYNAN KEIINGI ÖZGERIS Saiasattanuşy Qazybek Maigeldinov elımız superprezidenttık jüienıŋ zardabyn şekkenın aitady. «Keşegı Mäjılıstegı otyrystyŋ negızgı taqyryby prezident Toqaevtyŋ bilıkke kelgenıne 6 jyl toluyna orai öttı ǧoi. Eger 2022 jylǧy oqiǧalardan keiıngı jaǧdaidy esepteitın bolsaq, prezidenttıŋ üş jyldyq qorytyndysy bolady. Osy tūrǧylan alǧanda būl mälımdemenıŋ astary Qaŋtar oqiǧasynan keiın jasalynǧan Ata zaŋǧa engızılgen tübegeilı özgerıster der edım. Konstitusiiadan Tūŋǧyş prezidentke qatysty erekşe zaŋ alynyp tastaldy. Bylaişa aitqanda, keşe parlament mınberınen aitylǧan söz superprezidenttık bilıktıŋ barlyq nyşandaryn joqqa şyǧaruǧa baǧyttalǧan reformanyŋ nätijesı ǧoi», - deidı sarapşy. Ol mūndai mälımdemenıŋ maŋyzdy ekenın aitady. «Menıŋ oiymşa, zaŋnamalyq organnyŋ mınberınen atalmyş mälımdemenıŋ jasaudyŋ astary tereŋde jatyr. Ärine, ortalyqtandyrylǧan superprezidenttık jüienıŋ jaqsy nemese jaman jaqtary obektivtı t.rde qaraluy kerek. Bıraq Qaŋtar oqiǧasyna deiıngı jäne keiıngı bızdıŋ saiasi ahualdy qaraityn bolsaq, superprezidenttık jüie asyra qoldanylǧan ökılettılıkterınıŋ zardabyn şektık. Qazırgı taŋda 7 jyldyq merızımge şektelgen demokratiialyq elderdegıdei bır merzımdık prezidenttık basqaruǧa köştık qoi», – deidı ol. BIR PALATALY PARLAMENTTI TŪSPALDAU MA? Saiasattanuşy Qazybek Maigeldinov Erlan Qoşanovtyŋ mälımdemesınıŋ astarynda tereŋ syr jatqanyn aitady. «Būl jerdegı men üşın eŋ basty tezis bilıktegı şeşım qabyldau ortalyqtary men bilıktegı qūrylymdar arasyndaǧy arajıktıŋ jaŋa kezeŋı bastalatyn sekıldı. Menıŋ oiymşa, bız unitarly memleket bolǧannan keiın bır palataly parlamentke kele jatqan sekıldımız. Sol sebeptı atalǧan mälımdeme bolaşaqtaǧy betbūrystyŋ nyşany boluy äbden mümkın. Mysaly aldaǧy uaqytta Parlamenttıŋ rölı küşeietın sekıldı. Onsyz da qazır Mäjılıstıŋ rölı küşeiıp, Senatqa qaraǧanda zaŋ boiynşa Mäjılıstıŋ qūzyretı joǧary tūr», - deidı ol. Aituynşa, qos palataly parlament federativtı memleketterge tän qūrylym bolyp sanalady. «Qalai bolǧanda da parlamentarizmnıŋ 30 jyldyq tarihynan öttık. Täuelsızdıktıŋ alǧaşqy jyldary aimaqtardy qoldan şyǧaryp almau üşın Senat kerek bolǧan şyǧar. Al qazır superprizidenttık jüieden ketsek te, endı bızge myqty zaŋnamalyq organ, iaǧni bır palataly memleket boluymyz kerek. Osy tūrǧydan alatyn bolsaq, Mäjılıs töraǧasynyŋ batyl qadam jasauynyŋ belgılı bır deŋgeide nyşany bar desek artyq aitpaǧan bolar edık», - deidı ol. «YŊǦAISYZ BOLDY» Qazybek Maigeldinovtıŋ pıkırımen saiasattanuşy Dos Köşım kelıspeitının aŋǧardyq. «Menıŋ oiymşa, däl Erlan Qoşanovtyŋ eks-prezidenttı synauy yŋǧaisyz boldy. Sebebı Mäjılıs töraǧasy da Nazarbaev qūrǧan «Eskı Qazaqstannyŋ» ışınen şyqan adam ǧoi. Naqtyraq aitsam, ol – Nazarbaev tūsynda Premer-ministr keŋsesınıŋ basşysy jäne Qaraǧandy oblysy äkımı bolǧan azamat», - deidı saiasattanuşy. MÄJILIS MINBERINEN NE AITYLYP EDI? 19 nauryzda Mäjılıs töraǧasy Erlan Qoşanov elde soŋǧy üş jylǧa deiın memlekette bır ǧana adamnyŋ üstemdık etıp, bar bailyqty sanauly adam ielengenın, onyŋ soŋy daǧdarysqa alyp kelgenın aitqan. «Elu jylda el jaŋa, jüz jylda – qazan» deidı dana halqymyz. Basqaşa aitsaq, ondaǧan jyldar boiy nätijesın berıp kelgen jüie öz jūmysyn toqtatady degen söz. Otyz jyl boiy Qazaqstanda superprezidenttık basqaru formasy qoldanyldy. Alaida, uaqyt öte kele, ūzaq jyldar boiy jūmys ıstegen model ülken saiasi daǧdarysqa alyp keldı. Būǧan negızınen memleketımızge bır ǧana adam üstemdık etıp, eldıŋ bar bailyǧyn sanauly adam ielenuı sebep boldy. Būl jait qoǧamnyŋ aşu-yzasyn tuǧyzdy jäne eldıŋ damuyn tejedı», - degen Mäjılıs töraǧasy. Erlan Qoşanovtyŋ sözınşe, üş jyl būryn eldıŋ saiasi jüiesın jaŋǧyrtu prosesın bastau jäne bilıktıŋ bır ǧana qolda şoǧyrlanuynan arylu asa maŋyzdy bolǧanǧa ūqsaidy. «Bükıl bilıktıŋ bır qolda şoǧyrlanuyna mümkındık beretın jüieden bas tartu qajet boldy. Älemde bolyp jatqan jaǧdailar köptegen elde joǧarǧy bilıktı basqa saiasi instituttarǧa beru jäne tabystau älı künge deiın türlı dau men pıkırtalasqa ūlasatynyn körsetıp otyr. Bızdıŋ elımızde Prezident, kerısınşe, özınıŋ jeke bastamasy boiynşa ökılettıkterdıŋ bır bölıgın qaita bölıp, bır rettık jetı jyldyq merzımdı engızdı. Osylaişa, superprezidenttık basqaru modelınıŋ däuırı aiaqtaldy. Iаǧni, elımızde būrynǧy saiasi qūrylym men eldı basqarudyŋ qoldanysta bolǧan prinsipterı tübegeilı özgerdı», - degen Mäjılıs töraǧasy Erlan Qoşanov. Köpke belgılı, Nūrsūltan Nazarbaev bilık qūrǧan jyldary Erlan Qoşanov atqaruşy bilıkte ärtürlı joǧary lauazymdarda qyzmet ettı. Ol 2003-2006 jyldary Kölık jäne kommunikasiia vise-ministrı, 2012-2017  jyldary  Premer-ministr keŋsesı basşysy, 2017-2019 jyldary Qaraǧandy oblysynyŋ äkımı qyzmetterın atqarǧan.