Almatyda mädeniet salasynda qandai jetıstıkter bar: jaŋa nysandardyŋ qūrylysy, gastroldık saparlar men jaŋa jobalar

Almatyda Mädeniet jäne öner qyzmetkerlerınıŋ käsıbi merekesıne orai şahardyŋ mädeni keŋıstıgındegı serpındı damular men tyŋ bastamalar jaily aityldy. Almaty qalasy Mädeniet basqarmasynyŋ basşysy Ǧani Mailybaev öner men ruhaniiat salasyndaǧy jetıstıkterdı saralap, aldaǧy josparlarmen bölıstı. Bügınde elımızdıŋ mädeni astanasy – Almatyda 12 teatr, 35 köpşılık kıtaphana, 25 muzei, 20-ǧa juyq kinoteatr men özge de mädeni oşaqtar jūmys ısteidı. Almaty äkımdıgıne qarasty mekemeler qatarynda «Alatau» dästürlı öner teatry, Memlekettık quyrşaq teatry, «Almaty äuenderı» şyǧarmaşylyq ūjymdary, Qazaq memlekettık sirkı, 8 muzeiden tūratyn Almaty muzeiler bırlestıgı, Memlekettık arhiv, Almaty haiuanattar baǧy men Ortalyqtandyrylǧan kıtaphanalar jüiesıne kıretın 28 kıtaphana bar. Būl ūiymdarda 2 myŋnan astam mädeniet qyzmetkerı eŋbek etedı. Ötken jyly olar Mädeniet basqarmasymen bırlesıp 300-den astam ırı ıs-şara ūiymdastyrdy. Teatr premeralary, halyqaralyq festivalder, aşyq aspan astyndaǧy konsertter men körmelerı sekıldı aluan türlı şaralardy 1,6 millionnan astam qala tūrǧyny men qonaǧy tamaşalaǧan.

Almatyda sala qyzmetkerlerıne körsetılgen qoldau turaly

Soŋǧy jyldary Almaty mädenietınıŋ halyqaralyq deŋgeide tanyluy artyp keledı. Qazaq memlekettık sirkı araǧa 35 jyl salyp alǧaş ret şetelge gastroldık sapar jasap, Duşanbede jäne Tbiliside öner körsettı. Artister Qytai men Reseidıŋ üzdık sirk mektepterınde taǧylymdamadan ötıp, Europa elderınde ötken festivalderde jüldelı oryndarǧa ie boldy. Tıptı Sirk artisterı Ginnestıŋ rekordtar kıtabyna endı. Almatyda 18 elden kelgen 80-nen astam artistıŋ qatysuymen ötken II Almaty Circus Festival şarasy halyqaralyq yntymaqtastyqtyŋ aiqyn körınısıne ainaldy. Qazırgı taŋda sirk ǧimaratynyŋ qaita jaŋǧyruyna arnalǧan jobalyq-smetalyq qūjattama äzırleu jūmystary bastaldy. Memlekettık quyrşaq teatry da halyqaralyq arenada ülken tabystarǧa jetude. Kanadada ötken festivalde Gran-pri ielengen teatr ūjymy Gruziia men Belarustegı mädeni baiqaulardan da jüldelı oraldy. Almatyda ötken Almaty Puppet Festival aiasynda Polşa, Gruziia, Türkiia, Chehiia, Bolgariia, Äzerbaijan, Özbekstan jäne Resei teatrlary öner körsettı. Soŋǧy onjyldyqta alǧaş ret teatr auqymdy jaŋǧyrtudan ötıp, biyl 90 jyldyǧyn atap ötude. Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ bastamasymen teatrǧa «akademiialyq» märtebe berıletın boldy.

Muzeiler men kıtaphanalar – jaŋǧyru men serpılıs kezeŋınde

Almaty muzeilerı byltyr jyly rekordtyq körsetkışterge jettı. Qala muzeilerıne 310 myŋnan astam adam kelgen, al bilet satylymynan tüsken tabys kölemı 85,5 mln teŋgege jettı. Qala äkımı Erbolat Dosaevtyŋ bastamasymen elımızdegı barlyq oquşy muzeilerge tegın kıru mümkındıgıne ie boldy. Sonymen qatar, Almaty muzeilerı şet elderde körmeler ūiymdastyryp, sala qyzmetkerlerı Koreia, Türkiia, İtaliia, Chehiia men Singapurda taǧylymdamadan öttı. Muzeiler bırlestıgı «Türkı älemınıŋ üzdık muzeiı» atalymyna ie bolyp, Qazaqstan tarihynda tūŋǧyş ret būl märtebege qol jetkızdı. Köpşılık kıtaphanalar zamanaui mädeni habqa ainalyp keledı. Qazırgı taŋda Almaty kıtaphanalarynyŋ 95%-y jaŋǧyrtyldy. Būl tek jöndeu jūmystary emes, keŋıstıktı qaita qūru, kıtaphanany zamanaui ziiatkerlık ortalyq retınde jaŋaşa sipatta qalyptastyrudy közdeidı. Qazır qalada tört kıtaphana täulık boiy jūmys ısteidı, al avtonomdy kıtaphanalar – oqyrmannyŋ özıne-özı qyzmet körsetu mümkındıgın ūsynuda. Qala kıtaphanalarynyŋ qory 1,3 million danadan asyp, tek ötken jyly 96 myŋ jaŋa zamanaui kıtappen tolyqty.

Haiuanattar baǧy men mädeni infraqūrylym

Almaty haiuanattar baǧy da 37 jyl ışındegı rekordtyq körsetkışke jetıp, bır jyl ışınde 1 millionnan astam adamdy qabyldady. Onyŋ 250 myŋy – äleumettık osal top ökılderı:: köpbalaly otbasylar, zeinetkerler, balalar üiınıŋ tärbielenuşılerı jäne erekşe qajettılıgı bar balalar. Zoobaqty tolyq jaŋǧyrtu 2028 jylǧa deiın jalǧasady. Joba aiasynda jaŋa volerler men keşender, veterinarlyq bölım, därıs zaldary, inkliuziiaǧa beiımdelgen kıreberıster boi köteredı. Alatau dästürlı öner teatry körermenderden erekşe sūranysqa ie boldy – byltyrǧy mausymda teatr 62 myŋ körermendı qabyldady. Qoiylymdarda 20-dan astam qazaq halyq aspaptarynda tırı oryndau qoldanyldy. «Mamluk. Sūltan Beibarys», «QULAN», «Alatau FM radiosy» jäne «Temırtas» spektaklderı körermennıŋ ystyq yqylasyna bölendı. Teatr biyl jaz ailarynda Mäskeudegı Chehov festivalıne qatysyp, Fransiiadaǧy Avinon festivalınde öner körsetuge daiyndaluda. Sonymen qatar, Abaidyŋ 180 jyldyǧy men Nūrǧisa Tılendievtıŋ 100 jyldyǧyna arnalǧan qoiylymdar äzırlenude. Memlekettık arhivtıŋ materialdyq-tehnikalyq bazasy da aitarlyqtai nyǧaityldy. Soŋǧy on jylda alǧaş ret jaŋǧyrtudan ötken mekemege zamanaui jabdyqtar men 140 kompiuter satyp alyndy. 10 millionnan astam paraq sifrlyq formatqa köşırılıp, qalpyna keltıru zerthanasy aşyldy. Arhiv bügınde tarihi jadymyzdy saqtau men ūrpaqqa jetkızudıŋ tehnologiialyq ortalyǧyna ainaluda.

Jaŋa nysandardyŋ qūrylysy

Sonymen qatar, «Almaty jastary» baǧdarlamasy arqyly 139 jas maman tūrǧyn üimen qamtysqan. Aita keterlıgı – 2023 jyldyŋ tamyzynan bastap 2 myŋnan astam mädeniet qyzmetkerınıŋ jalaqysy 30%-ǧa östı. Qazırgı taŋda N. Sas atyndaǧy memlekettık akademiialyq balalar men jasöspırımder teatrynda kürdelı jöndeu jūmystary jürıp jatyr. Juyrda jastar teatry men jaŋa körme ortalyǧynyŋ qūrylysy bastalady. İnkliuzivtı mädeniet üiınıŋ jobalau-smetalyq qūjattamasy äzırlenude. Sonymen qatar, Boraldai qorǧandarynda Saq mädenietı ortalyǧynyŋ qūrylysy, TMD elderı ışınde alǧaşqy Balalar ǧylym muzeiı men Observatorium muzeiınıŋ aşyluy, Raiymbek batyr keşenın muzeilendıru men Almaty muzeiınıŋ jaŋa ekspozisiiasyn qalyptastyru jūmystary bastalady. 2029 jylǧa deiın qalada özıne-özı qyzmet körsetu jüiesımen jabdyqtalǧan 20 jaŋa kıtaphana aşu közdelgen.