«Ustazdyq etken jalyqpas, úıretýden balaǵa» dep Abaı atamyz aıtqandaı, jastardy óner men bilimge baýlyǵan oqytýshylardyń eńbegi eren ekeni daýsyz. Ulaǵatty ustazdyqty kásip etken, búginde T.Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynyń jeke án salý kafedrasynyń meńgerýshisi, doent, talantty sazger-ánshi, Mádenıet qaıratkeri Dálel Ýáshpen áńgimelesýdiń sáti túsken edi.
– Dálel aǵa, ózińizdiń ómir men óner jolyńyzdy oqyrman qaýymǵa az-kem tanystyryp ótseńiz…
– Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Zaısan aýdanyna qarasty Qarabulaq degen aýylda týyp-óstik. Sonda orta mektepti tamamdaǵan soń áskerge kettik. Reseıdiń búgingi Samara qalasynda azamattyq paryzymdy ótedim. Ol jaqtan kelgen soń Óskemen qalasyndaǵy mýzykalyq ýchılıege tústim. Ataýly oqý ornynda jeke án salýdan bilim aldym. Onda 1985-1989 jyldary oqydym. 1988 jyly Qyzyljarda respýblıkalyq mýzykalyq ýchılıeler arasyndaǵy vokalıster baıqaýyna qatysyp, laýreat atanǵan jaıym bar. Almatydaǵy Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq ulttyq konservatorııasynda Qazaqstannyń halyq ártisi Shahmardan Ábilovtiń klasynda oqydyq, keıin sonda aspırantýrada qalyp, Ǵazız Esimovtiń klasynda tálim aldyq. Aspırantýrada oqı júrip, stýdentterge kameralyq án salý boıynsha sabaq ta berdim. Osy kúni Abaı atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq opera jáne balet teatrynda jumys isteıtin Janbolat Jumaǵazın, Qalqaman Qabyshev tárizdi dúldúl ánshiler sol kezde menen dáris alǵan edi. 1997 jyly kúıshi-kompozıtor Seken Turysbekov «Aq jaýyn» atty folklorlyq ansambl quryp, men sonda solıst bolyp qyzmet atqardym. 2000 jyly T.Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasyna keldim. Osynda taban aýdarmaı qyzmet etkenime on jyldan asyp qalypty.
– Ózińiz basqaryp otyrǵan jeke án salý kafedrasynyń tynys-tirshiligi qandaı? Táýelsizdiktiń 20 jyldyǵyna oraı nendeı is-sharalar atqarylýda?
– Munda Qazaqstannyń halyq ártisi Nurǵalı Núsipjanov, mádenıet qaıratkeri Gúldana Saparǵalıeva, professorlar Maqsut Júnisov, Qurmanbek Baıqýatov, doent Lıýdmıla Pavlovna tárizdi bilikti ustazdar jumys jasaıdy. Búkil el bolyp Táýelsizdigimizdiń 20 jyldyǵyn toılap jatyrmyz ǵoı. Bizdiń kafedramyz da bul toıǵa úlken jetistikpen kelip otyr. Stýdentterimiz jyldan-jylǵa ónerlerin ushtap, bıik belesterden kórinýde. Sonyń bir aıǵaǵy retinde Táýelsizdiktiń 20 jyldyǵyna oraı akademııada «Bilimgerler jetistigi» degen atpen stýdentter óneriniń onkúndigin ótkizdik. Onyń ishinde jeke án salý kafedrasy «Ónerlige óris keń» atty konertin berdi. Onda shákirtterimiz án salyp qana qoımaı, qolynan keletin barlyq ónerin ortaǵa saldy. Olar dombyra, fortepıano, saksofon tárizdi ártúrli aspaptarmen sahnaǵa shyqty.
– Búgingi jastardyń ónerge degen qushtarlyqtaryn, qabilet-qarymdaryn qalaı baǵalaısyz?
– Shapshańdyqty talap etetin kompıýter ǵasyry emes pe? Sondyqtan qazaq jastarynyń bilim deńgeıi ósip keledi. Al óner salasynda da olar quralaqan emes. Ustaz retinde biz ózimizdiń ulttyq ánderimizge kóbirek kóńil bólýge tyrysamyz. Baǵdarlamamyzdyń ózi ulttyq baǵytqa negizdelgen. Asyra aıtqanym emes, Temirbek Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynyń stýdentteri qazaqylyǵymen, qazaq tilin jaqsy biletindigimen erekshelenedi. Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq ulttyq konservatorııasy ánshiler arasynda respýblıkalyq deńgeıdegi olımpıada uıymdastyrdy. Konservatorııada vokaldan arnaıy mamandyq beredi, al bizdiń negizgi maqsatymyz – teatr ártisterin ázirleý. Soǵan qaramastan bizdiń balalarymyz laýreat atandy.
– Ulttyq áýenderimiz ben talantty ónerpazdarymyz batysqa eliktegen ánshisymaqtardyń kóleńkesinde qalyp qoıyp júrgendeı kórinedi…
– Qazir ne kóp, ánshi kóp. Darynsyzdaryn synap, aıtyp jatsaq ta, aıaqtaryn keıin tartar emes. Tipti kúnnen-kúnge kóbeımese, kemıtin túri joq. Jaýynnan keıingi sańyraýqulaqtaı qaptaǵan ánshilerdiń esimderin, túrlerin este saqtap úlgermeımiz. Kompıýter kómegimen óndep, bir-eki án jazady da, «juldyz» bolyp shyǵa keledi. Ondaı «juldyzdardyń» kóptiginen ánniń dámi ketip qaldy. Sosyn olar Batysqa eliktep, qajetsiz mellızmderdi orynsyz qosady. Sóıtip, qazaqtyń ulttyq naqyshyn buzyp án aıtady. Qazirgi jastar sózge mán bermeıdi. Ne aıtyp turǵanyn ózderi bilmeıdi. Án mátinderinde maǵyna joq, jaı ǵana «sózderdiń jınaǵyn» aıtady. Bir úlken úılený toıda jas ánshi Muhıttyń «Záýreshin» oryndap tur. «Záýresh» – joqtaý án. Ol – sheshekten qaıtqan otyz uly, sosyn jalǵyz qyzy Záýreshinen aıyrylǵan ákeniń zary. Sony bul úılený toıynda aıtyp tur. Eki jastyń qýanyshynda joqtaý ándi qalaı oryndaýǵa bolady? Estradalyq ánderdiń nege ǵumyry qysqa? Jarq etip shyqqannan keıin bir jyldan soń umytylady. Klassıka – máńgilik. Ondaǵy án sózi men áýeni mazmundas keledi. Estradada kúıdim-súıdim, óldim-taldym degen sózder kóńildi yrǵaqpen aıtyla beredi. El soǵan bıleıdi.
Áńgimelesken: Arman SERIKULY.
