PAIǦAMBARDYŊ DA QATELERI BOLUY MÜMKIN
Ahzab süresı 37
Täube süresı 43
Abäsä süresı 1-11
Ahzab süresındegı mysalda paiǧambar jeke ömırındegı bır mäselede adamdardan qysylǧany aitylady, sol üşın Alladan eskertu alady. Täubä süresınde paiǧambar Alla jolynda küresıp jürgende jasaǧan keibır qate ūstanymy men täsılı üşın synǧa alynady. Abäsä süresınde bolsa Paiǧambar bır käpırge dındı jetkızıp jatqanda dındı üirenu üşın qasyna kelgen kör soqyrǧa uaqyt bölmeidı, tıptı narazylyǧyn bıldıredı. Alla paiǧambardyŋ būl äreketın synǧa alady jäne qatesın dūrystauyn aitady. Osy üş mysalda körgenımızdei paiǧambardyŋ qatelıgı men paiǧambardyŋ Qūrannan tys sözderı de uahi bolyp esepteledı degen qisynsyz sözdıŋ de negızsız ekendıgı baiandalady. Paiǧambardyŋ sündetı dep atalatyn dındı būzu qozǧalysy, tıptı paiǧambardyŋ älı paiǧambar bolmai tūrǧandaǧy kezeŋderın tügel sündetke dälel retınde alǧan. Mysaly hadisşı Sibai äs-Sunna kıtabynyŋ 47 betınde bylai aitylady.“Paiǧambarymyz jaiynda qandai boljam iaki riuaiat jasalǧan bolsa da būl aqparat paiǧambarymyzdyŋ elşılıkten būrynǧy kezeŋı bolsyn iaki paiǧambarymyzdyŋ uahi tüsken kezeŋı bolsyn bärı de bırdei sündet şeŋberınıŋ ışıne kıredı.” Alaida Qūranda Paiǧambarymyzdyŋ elşılıkten būrynǧy jaǧdaiy bylai baiandalady.
Senı adasqan qalpyŋda tauyp, soŋyra, tura jolǧa salǧan joq pa?!
Duha süresı 7
Osylaişa saǧan ämırımızden bır ruhty uahi ettık. Sen kıtap degen ne, iman degen ne bılmeuşı edıŋ!
Şūra süresı 52
Aiattarda paiǧambarymyzdyŋ uahi kelmesten būryn adasqan bolǧany, kıtap pen imandy bılmegenı aiqyn baiandalady. Paiǧambardyŋ imandy bılmei tūrǧandaǧy däuırı qalai bızge ülgı bola alady. Dın retınde adamdarǧa qalai nasihattaluy kerek? Būndai joramaldar kümänsız Qūrannyŋ joǧarydaǧy jäne basqa da köptegen aiattaryna qaişy keledı. Paiǧambarǧa Qūranǧa ūqsas bır närse berıldı degen joramaldar da Qūranǧa qaişy keledı.
Adamdardyŋ qoldarymen jazǧan kıtaptaryny Allanyŋ kıtaby Qūran siiaqty dınnıŋ qainary retınde tanytyp jürgender, myna aiatty jaqsylap oqysyn: Baqara süresı 7
7:28 ,7:29
Kım kınälı?
Adam balasynyŋ osynşa adasyp, tünekke tüsuıne kım aiypty? Ärine, eŋ oŋaiy – bar kınänı pırler men dınbasylarǧa audara salu. Bıraq öite de almaimyz. Nege? Onda köpke ılesıp, Senım mäselesındegı eŋ basty zaŋǧa qarsy şyqqan bolar edık. Ol zaŋ – ärbır adamnyŋ Qūdai aldynda jeke jauap beretını. Eger bız «Kım kınälı?» degen saual qoisaq, Qūran oǧan bylai jauap beredı: Basyna tüsken bar bäleketke jauapty – adamnyŋ özı!
30:41 ,42:48 ,13:11
Ne ısteu kerek?
Būl ömırde Qūdaidyŋ süigen pendesı bolyp, o düniede janymyzdy azaptan qūtqaru üşın ne ısteuımız kerek? Qaitkende eŋ dūrys jolǧa tüsıp, İmanymyzdy (Cenım) tazartamyz?
Ol üşın är ıste öz aqylymyzǧa süienudı üirenuımız qajet. Adamnyŋ şyndyqty özı ızdep, Senım jaily täuelsız oilanuy Senım-İmannan ajyraǧysyz närse.
Adam ömırınıŋ maqsaty, Allaǧa senımnıŋ mänı imandylyqtyŋ syrtqy obrazyn jasap, sol qalyptan ainymai jürıp-tūruda emes. Kerısınşe, aqyl-oi tolǧanysy arqyly jeke bolmysty Qūdaidyŋ qalauymen jaqsy jaǧyna qarai tübegeilı özgertu.
Oǧan jetudıŋ joly – ışkı jäne syrtqy bolmys jaily eşkımnıŋ yqpalynsyz derbes oi qorytu. Täuelsız oilau bılımge jetkızedı. Basqaşa aitsaq, aqylyn ıske jarata alatyn, erkın oily, bılımdı adam ǧana naǧyz İman keltırgen adam.
39:9 ,39:17 ,39:18 ,2:269 ,65:10 ,65:11
Özınıŋ ışkı düniesın, syrttaǧy älemnıŋ qūbylystaryn jäne Qūdaidyŋ belgılerın aqylǧa salu arqyly adam Qūrannyŋ aqiqat ekenın tüsıne bastaidy. Osylaişa, ol öz ömırınıŋ mänın de sezıne bastaidy.41:53
Aqyl-oidan qaşyp, oilanuǧa erıngen adam – özın joǧaltqan adam. Joǧaltyp qana qoimai, Qūdaiǧa ilanudan da qalǧan adam.
6:20 ,7:179
Pırler nemese dınbasylar
Oi men Senımdı bır-bırınen bölıp alu mümkın emes. Iаǧni, oilanudan erıngen, oilanudan qalǧan adam – ilanudan qalǧan adam. Al reaksiondy saiasilanǧan dästürlı dın Senım men Aqyldy bır-bırıne qarsy qoiady. Iаǧni, Senım bar jerde aqyl kerek emes. Būl ekeuınıŋ dūşpandyǧyna «älım», «uliama», «fakih», «muhaddis», «mufassir», «şeih ul-islam», «aiatolla», «hudjat ul islam», «molda», «mäuläna», «äulie», «imam», «müftii», «mürşid» taǧy basqalai atalatyn dıni ataqtar, qysqaşa aitqanda tüsındırmeşı pırlerdıŋ käsıbi instituty dälel bola alady. Būl institut saiasilanǧan arab-parsy dästürşıldıgıne jäne sonymen qatar sufizm, salafizm siiaqty olardan bölıngen sektalarǧa tän.
Aqyl men Senımnıŋ qaişylyǧyna aparatyn närse – dın turaly bılımdı jai pendenıŋ qoly jetpeitın biıkke şyǧaryp qoiu. Būl üşın dınnıŋ özı ekıge bölınedı. Bırınşı – ezoterikalyq, iaǧni qūpiia, kürdelı, qol jetpeitın biıktegı dın. Ekınşı – ekzoterikalyq, būl – jai «mūsylmandar» kündelıktı ūstap jürgen praktikalyq, qoljetımdı dın. Özderıŋız baiqap otyrǧandai, dınnıŋ ezoterikalyq tarmaǧynda Aqyl qoldanylady. Al oǧan tek dın ielerı men dınbasylardyŋ ǧana hūqy bar!
Saiasilanǧan arab-parsy dästürlı dınınde «qasiettı dın bılımın» alǧandar airyqşa märtebege ie. Būl märtebenı olar sol dästürge ūzaq qyzmet etıp, mol eŋbek sıŋırgenı üşın alady. Ondaǧy eŋbek: kıtaptan bas almai, tūtas mätınderdı jattau, ol mätındı jetkızuşılerdıŋ tızbegın jatqa aitu, türlı sektalardaǧy bedeldı pırlerge şäkırt bolyp, sol sekta dästürın jalǧastyru. Pır-abyzdyqtyŋ būl türı negızınen ortodoksal sünnit baǧytyna tän.
«Mūsylmandyqtyŋ» özge baǧyttarynda pırlıktıŋ basqa varianttary bar. Mysaly, şiizmde – mūragerlık, sufizmde – azapty taqualyq. Al ıs jüzınde pırlıktıŋ türlerı aralasa beredı. Sünnit älımderı men şiittık aiatollalar sopy da bola alady, al sopylar «äulielıktı» balasyna mūraǧa qaldyra beredı.
Tūrarbek Qūsaiynov
"Demos" QQ töraǧasy
