Ministr Ertısbaevtyŋ kadr saiasatyna narazylyq bıldırıp, «Qazaqstan» teleradiokorporasiiasyn tastap ketken «zıkırşı» jurnalister köp uaqyt ötpei-aq özge aqparat qūraldaryna baryp ornyqty. Tıptı keibırı «Nūr Otan» partiiasynyŋ qūrylymyna kıretın BAQ-ta basşy qyzmet ielendı. Al İsmatulla pırdı aşyq qoldap jürgen Nūrbah Rüstemov Qazaqstannyŋ İran İslam Respublikasyndaǧy elşısı bolyp taǧaiyndaldy, ol özınıŋ keŋesşısı etıp Ǧalym Boqaşty jūmysqa aldy. Dıni ideologiialyq alaŋda Dosai Kenjetai, Mūqan İsahan, Zıkıriia Jandarbek siiaqty dıntanuşylar İsmatulla tariqaty ūstanyp otyrǧan iassaui ılımınıŋ qazaqqa auadai qajet ekenın talmai aityp, ekpındı uaǧyzdy küşeittı.
İsmatulla tariqatynyŋ uaǧyzşylary özderın «Qazaqstan» ūlttyq arnasynan quyp şyǧuǧa astyrtyn atsalysqan adamdardy bılıp qoiǧan tärızdı. Endı olar auataiaqtanyp, jalpylama emes, naqty tūlǧalarǧa däldep soqqy beruge köştı. Ärine, olar üşın közderıne terıskendei qadalyp, äbden mazasyn ketırgen Bekbolat Tıleuhan (deputat, qoǧam qairatkerı), Mūhamedjan Tazabekov («Asyl arna» telearnasynyŋ jetekşısı), Äbdıǧappar Smanov (Saryaǧaştaǧy medrese direktory), Daryn Mūbarovtardy (uaǧyzşy) säläfizmnıŋ radikal qanatyna telıp, uahabizmmen bailanystyryp qoiuǧa tyrysty. Sebebı älemdegı dıni ekstremizm men terrorizge qarsy küres osy kezeŋde Qazaqstan üşın de maŋyzdy mäselege ainala bastaǧan.
«Antizıkırşıler» koalisiiasynda eleulı röl atqarǧan jurnalisterdıŋ belsendı ökılderı ministr Ertısbaevtyŋ tūsynda «Qazaqstan» ūlttyq arnasynan lauazymdy qyzmet ala almai qalǧany üşın Bekbolat Tıleuhanǧa, «qajylyqqa aparyp kelemız» dep bergen uädesın oryndamaǧany üşın Bas müfti Äbsattar Derbısälıge ökpelep, İsmatulla tariqatyna qarsy būdan bylaiǧy küresten bas tartqan. Būl da «antizıkırşılerdıŋ» küşın älsıretıp jıberdı.
QMDB-daǧy «antizıkırşıl» tūtastyqtyŋ mänı ketıp, bojyraǧany da osy tūs. Müftiiat ışındegı bilıkke talasu odan ärı küşeidı, naqyşband jäne nūrşy sopylyq mektebınıŋ ökılderı säläfizmdı tübegeilı mansūqtai bastady. Äsırese, müftiiattaǧy basşy qyzmetke ūmtylyp jürgen dıntanuşy Qairat Joldybai «säläfizmnıŋ kez kelgen baǧyty momaqan emes» degen syŋaidaǧy uaǧyzdy küşeittı. Esesıne «sopylyq degen auyr jol, ūstansaŋyz täuır jol» dep ekıūşty pıkır aityp, sufizm ideologiiasynyŋ negızın aqtap aluǧa tyrysty. Onyŋ būl ısı müftiiat ışındegı nūrşy sopylardyŋ QMDB-ǧa oppozisiia sanalatyn «zıkırşılerdı» qoldaǧanyndai körınetın.
Alǧaşqyda beitarap pozisiia ūstanyp, syrttai ǧana baqylap jürgen «qūranşylardyŋ», dälırek aitqanda, rasional monoteister liderlerınıŋ bırı Asylbek Musinnıŋ dıni ideologiialyq aǧymdar arasyndaǧy kikıljıŋge kırıguıne bır-bırımen astasyp jatqan ekı sebep boldy. Bız «Izgı amal» qoǧamdyq ūiymyn qūryp, dındegı rasional monoteizm ideiasyn jariialai sala, qarsy syn küşeidı. Äsırese, būl ideiaǧa öz ūstanymdaryn «taza dın» dep jürgen säläfilık közqarastaǧy uaǧyzşylar men dıni nanym-senımge monopoliia jasaǧysy keletın QMDB imamdary öşpendılık tanytty. Osy jaǧdaiatqa orai «qūranşylar» da basqa aǧymdarǧa qarsy aqparattyq nasihat jasap, dıni ideologiialyq küreske qatysuǧa mäjbür boldy.
2009 jyly Asylbek Musin Ūlttyq qauıpsızdık komitetınıŋ ofiserler qūramynyŋ aldynda Qazaqstandaǧy dıni aǧymdardyŋ ideologiiasy men onyŋ şyǧu tarihy, qauıptılıgı jönınde därıs oqydy. Mūndai jiyn ötkızuge ŪQK-nıŋ müddelı bolǧanyn nemese būl äkesınıŋ lauazymdy qyzmetıne arqa süiegen Asylbektıŋ jeke bastamasy ekenın men anyq bılmeimın. Bıraq onyŋ leksiiasynda basqa dıni aǧymdarǧa öşpendılık anyq baiqaldy, olar ekstremizm men terrorizmge beiım aǧymdar retınde sipattaldy. Onyŋ emı retınde rasional monoteizm ideiasyn qoldau jäne ony nasihattau jönınde ündeuge ūqsas ūsynys tastaldy.
Asylbek Musinnıŋ būl ısı qoǧamdy dürlıktırıp, jurnalisterdıŋ synyna ūşyratyp qana qoimai, «Izgı amal» ūiymy müşelerı arasynda keskılesken pıkırtalas tudyrǧan. Rasional monoteizmdı demokratiia men liberalizm qūndylyqtaryna säikes damytudy közdesek, basqa adamdardyŋ zaiyrly memlekettıŋ konstitusiiasymen kepıldendırılgen nanym-senım bostandyǧyna nūqsan keltıretınımızdı, sondai-aq dındı saiasi ideologiialardan aryltu bilık tetıkterın paidalanu arqyly joǧarydan emes, tömennen, qarapaiym azamattardyŋ demokratiialyq taŋdauy jolymen jüzege asu qajettıgı aityldy. Al Qazaqstandaǧy dıni aǧymdar arasynda jürıp jatqan qym-qiǧaş qaqtyǧys jönınde jinalǧan mälımetterdı rasional monoteizm ideiasyn damytuǧa qajettı täjıribelık ärı metodologiialyq ışkı nūsqaulyq retınde ǧana paidalanu közdeldı.
Öz kezegınde Asylbek Musin de lauazymdy qyzmet atqaratyn äkesınıŋ dın mäselesıne aralaspaitynyn, «qūranşylardy» qoldap nemese olarǧa kedergı jasamaitynyn mälımdegen. «Qūranşylar» da basqa dıni ūiymdar siiaqty memlekettıŋ saiasatyna aralaspaityny, eger kımde-kım saiasatker bolǧysy kelıp, bilıkke ūmtylsa, «Izgı amal» ūiymynan bırjola ketetını jariia mälımdelıp, eldegı saiasi partiialardyŋ bırıne baryp qosylu mındetı tūjyrymdaldy. Eger bız de saiasi bilık tetıkterın paidalanu arqyly dıni ideologiiadaǧy qarsylastarymyzdy tūqyrtu täsılın strategiialyq taktika retınde täjıribege engızsek, onda özge dıni aǧymdar da däl osylai jasauǧa moraldyq qūqyq alatyny, onyŋ liberalizm qūndylyqtaryn tübegeilı joiuǧa baǧyttalǧan auyr saldary bolatyny da aitylǧan. Bıraq Asylbek Musin prinsiptık mäseleden auytqyp kettı.
Qazaqstanda 2000-jyldardyŋ soŋyna qarai bilık elitasynyŋ joǧarǧy eşelonynda saiasi intriga küşeidı. Alda bolatyn bilıktıŋ ötpelı kezeŋıne daiyndyq – el basşysyna sol sätte jaqyn bolyp, myǧym pozisiiany ūstap tūrudy közdep jasalatyn saiasi taktika. Mūny bız Reseidegı, Türıkmenstan men Özbekstandaǧy bilık tranzitınıŋ täjıribesınen baiqaimyz.
Prezident äkımşılıgınıŋ jetekşısı bolyp, eldegı eŋ yqpaldy saiasatkerlerdıŋ bırıne ainalǧan Aslan Musin özınıŋ basty bäsekelesı retınde Astana qalasynyŋ sol kezdegı äkımı İmanǧali Tasmaǧambetovtı kördı. Ärine, Prezidenttıŋ senımıne ie bolǧan täjıribelı saiasatkerdı jyly ornynan qozǧap, Aqordadan alşaqtatyp tastau oŋai şarua emes. Sondyqtan ony «astyrtyn saiasi bilıkke ūmtylǧan jäne bilıktı aluǧa äleuetı jetetın ekstremistık sipaty bar» İsmatulla tariqatymen bailanystyryp tastau saiasi strategiialyq jospardyŋ maŋyzdy taktikasy retınde qarastyryldy. Sol sebepten «qūranşylardyŋ» dıni saladaǧy jūmysyna bırşama uaqyt aralaspai jürgen Aslan Musin jeme-jemge kelgende ūlynan kömek sūraǧan siiaqty. Mümkın, äkesınıŋ qinalyp jürgenın sezgen Asylbek oǧan «qūranşylardyŋ» qyzmetın özı ūsynǧan şyǧar, mūny bız eşqaşan anyqtai almaimyz. Anyǧy – Asylbek Musin İsmatulla tariqatynyŋ saiasi rejimge qauıptılıgı jönındegı materialdardy jinaqtap, şetın dıni ideologiiaǧa bilık elitasyndaǧy şeneunıkterdıŋ ışınde kımderdıŋ şatylǧanyn täptıştep, Prezident äkımşılıgıne arnaiy baiandama joldady. Ol bergen mälımetterde tariqat pırlerınıŋ būǧan deiın jasaǧan qylmystyq äreketterı tügel aityldy.
2010 jyly İsmatulla tariqaty liderlerın jappai ūstap, qamauǧa alu bastaldy. Memlekettık tört küş qūrylymy – Qarjy polisiiasy, Prokuratura, ŪQK jäne IIM qyzmetkerlerınen tūratyn tergeu toby jasaqtaldy. Būl ıste dıni ekstremizm men terrorizmge qarsy küres mındetın ünemı özıne alatyn ŪQK-nıŋ qosalqy röl atqaryp, tergeu tobyna qarjy polisiiasynyŋ jetekşılık jasap, negızgı şaruany sol organnyŋ atqaruy «zıkırşılerge» qatysty qylmystyq ıstı Aslan Musin özınıŋ jeke qadaǧalauynda ūstap otyrǧanyn bıldıretın.
Osylaişa naqty qylmystyq äreketıne 10 jyldan astam uaqyt boiy qūqyqtyq baǧa berılmei kelgen İsmatulla tariqatyna bır sätte joiqyn soqqy berılıp, qiratyldy. Qoǧamda «sopylar ısı» dep atalǧan, bır jylǧa sozylǧan prosestıŋ nätijesınde onşaqty adam ūzaq merzımge sottaldy. Olardyŋ ışınde 14 jylǧa sottalǧan tariqat pırı İsmatulla Äbdıǧappar men 12 jyl türme jazasyn arqalaǧan QazŪTU professory, dıni ūiym ışınde «üşınşı taqsyr» sanalatyn Saiat Ybyraev bar. Olar «qylmystyq ūiym qūrdy», «ekstremizm», «maskünemdık pen naşaqorlyqty adamdardyŋ densaulyǧyna ziian tigıze otyryp emdeu», «adamdardy zaŋsyz bas bostandyǧynan aiyru» jäne t.b. qylmystar boiynşa aiypty dep tanyldy. Al «ekınşı taqsyr» Narymbai Razbekqajyūly qūryqqa ılınbei qūtylyp ketıp, oǧan ızdeu jariialandy, ol şetelde qaşyp jürıp, 3-4 jyldan soŋ jürek talmasynan qaitys boldy.
«Sopylar ısı» boiynşa qylmystyq qudalau qūqyqtyq norma şeŋberınen şyǧyp kettı dep aituǧa bolmaidy. Qūqyq qorǧau organdarynyŋ qyzmetkerlerı özderınıŋ ökıletılıgınen asyp ketpeuge tyrysty, öitkenı ärbır sottaluşynyŋ naqty qylmystyq äreketke qatystylyǧy däleldendı. Sottan keiın «Bılım. Senım. Ömır» qoǧamdyq ūiymynyŋ qyzmetıne tyiym salynuy da älgı qylmystyq äreketke qatystylyǧyna bailanysty qabyldanǧan şeşım. Eger Konstitusiiadaǧy nanym-senım bostandyǧy tūrǧysynan qarasaq, būl normanyŋ formaldy bolsa da saqtalǧanyn myna jaǧdaiattan köremız: «zıkırşılıktıŋ» belsendı uaǧyzşysy bolǧan jurnalister men dıntanuşylardyŋ bıreuı de «sopylar ısınde» zardap şekken joq. Olar Ahmet Iаssaui atyn jamylǧan İsmatulla tariqatynyŋ ılımın būrynǧyşa uaǧyzdai berdı, nasihattaryn älı de jalǧastyryp jatyr.
«Qūranşylar» üşın de «sopylar ısınıŋ» saldary jaqsy bolǧan joq. Rasional monoteister arasynda aǧymdaǧy saiasi mäselelerge qatysty közqaras qaişylyǧy küşeidı, men «Izgı amal» ūiymyn jauyp tastadym. Sopylar men säläfilerdıŋ qarymta soqqysynan qauıptengen Asylbek Musin şetelge qonys audardy, ol 2017 jyldyŋ soŋynda Riga qalasynda qaiǧyly qazaǧa ūşyrady.
«Sopylar ısıne» säläfiler men müftiiat qūramyndaǧy tariqattardyŋ qatysy bolǧan joq desek, būl «qūranşylardyŋ», äsılınde, Asylbek Musinnıŋ rölın tym joǧary baǧalap körsetu bolar edı. Onyŋ jinaǧan mälımetı boiynşa, «zıkırşılerdıŋ» liderlerın qamauǧa ala salysymen qoǧamda ülken dau tudy. Tıptı bilık elitasynda narazylyq küşeigen. Sondyqtan «sopylar ısınıŋ» qūqyqtyq norma şeŋberınde qarastyrylyp jatqanyn, ıstı ekstremizmmen küres jäne terrorizmnıŋ aldyn alu şarasy tūrǧysynda körsetu maŋyzdy boldy. Memlekettık «Habar» arnasynan körsetılgen «Aqiqat» atty ekı bölımnen tūratyn filmdı daiyndauǧa jäne İsmatulla men onyŋ jaqtastaryn äşkereleuge «Vremia» gazetınıŋ atyşuly jurnalist Gennadii Bendiskiidı qosuy beker emes. Būl şarua İsmatulla tariqatyn qiratudy qoǧamdyq pıkır aldynda aqtap alu üşın jasalǧan, 2006 jyly deputattar nazaryna Ertısbaev ūsynǧan filmge ūqsas media joba bolatyn. Logikaǧa salsaq, būl jobany «zıkırşılerge» qarsy tapsyryspen aqparattyq soqqy beruge äbden maşyqtanǧan jurnalister O. Älımbekov pen B. Qosbarmaqovtyŋ toby jüzege asyruy tiıs edı. Bıraq olai bolmady. Sebebı «zıkırşılerdı» qoǧamǧa qūqai qylyp körsetu taǧy da Bekbolat Tıleuhan men Mūhamedjan Tazabekovke jüktelgen, al olardyŋ älgı ekı jurnalispen qarym-qatynasynyŋ būzylǧanyn, ökpelep jürgenın būǧan deiın aitqanbyz. Sondyqtan «Aqiqatty» jasau Bekbolattyŋ ünemı senımınen şyǧatyn Mūhamedjannyŋ jerlesı, jurnalist Mūrat Esjanǧa tapsyryldy.
«Aqiqat» filmı men G. Bendiskiidıŋ «zıkırşıler» jönınde jazǧan edel-jedel maqalalaryn qarap otyrsaq, O. Älımbekov pen B. Qosbarmaqovtyŋ ūzaq jyldar boiy jinaqtaǧan materialdarynyŋ ızı körınedı. Keibır mälımet boiynşa, atyşuly ekı jurnalist müftidıŋ sol kezdegı orynbasary Qairat Joldybaiǧa qyzmet etken. Olai bolsa, «Aqiqat» filmın jasauǧa, «zıkırşılerge» berılgen aqparattyq ekınşı joiqyn soqqyǧa būl toptyŋ da qatysy bar dep boljam jasauǧa bolady.
Qazaqstandaǧy dıni ahualdy zerttep, saraptamalyq maqalalar jazǧan jurnalister men dıntanuşylar eşqaşan beitarap bolǧan emes, olar da nanym-senımnıŋ sezımıne berılıp, äldebır dıni ideologiianyŋ yqpalynda qaldy nemese naqty bır dıni aǧymǧa müddelı qyzmet ettı, qarsylasty äşkerelep, abyroiyn airandai tögumen ǧana ainalysty. Mūndai jaǧdaida aqiqat būrmalana aitylyp, şyndyq jartykeş bolyp şyǧatyny zaŋdy qūbylys. Mysaly, «sopylar ısı» dep atalatyn sot prosesınde İsmatulla tariqatynyŋ ekstremistık sipatyn teologiialyq tūrǧyda negızdep bergen sarapşylardyŋ qatarynda Äbdımütälıp Däurenbekovtıŋ boluy «antizıkırşı» koalisiianyŋ taǧdyrşeştı kezeŋde ışkı alauyzdyqty bylai ysyryp qoiyp, «bır jaǧadan bas, bır jeŋnen qol şyǧaruǧa» müddelı ekenın körsettı. Sondai-aq sottaluşylardyŋ advokattary tarapynan Ä. Däurenbekovtıŋ dın mäselesı boiynşa ädılettı sarapşy-maman ekenıne kümän aityldy. Aiyptaluşy tarap ta özınıŋ nanym-senımınıŋ sezımıne berılgen nemese Iаssaui tariqatynyŋ belsendı uaǧyzşylary bolyp jürgen B. Babadjanov pen A. Muminovtı sarapşy retınde sotqa şaqyryp, İsmatulla tariqaty ılımınıŋ ekstremistık sipaty joǧyn däleldeuge tyrysty. Būl jaǧdai qazaq qoǧamyndaǧy özektı problemanyŋ betın aşyp berdı. «Dıntanuşymyn» dep özıne dardai ataq japsyryp alǧandardyŋ bıreuı de beitarap emes, olardyŋ ärbırı qandai bır dıni ideo- logiianyŋ yqpalynda qalǧan, tıptı sol aǧymnyŋ beiresmi liderı sanalady. Olai bolsa, dauly mäselede, taǧdyrşeştı sotta osyndai «mamandardyŋ» pıkırın şyǧarylatyn ükımnıŋ negızıne aluǧa bola ma? Mūndai «mamandardyŋ» pıkırın teologiialyq saraptama dep qalaişa qabyldaimyz?!
Ärine, nanym-senım jäne söz bostandyǧy jönındegı deklarasiia tūrǧysynan qarasaq, qandai da bır dıni ideologiianyŋ yqpalynda qalǧan jurnalisterdı «Nege būlaişa jazdyŋ?» dep aiyptai almaimyz. Öitkenı olardyŋ maqalasy dıntanuşy mamandar jasaǧan sot qarauyna ūsynylatyn resmi saraptamalyq qūjat emes. Degenmen jurnalistık maqala qoǧamda pıkır qalyptastyrady, ol pıkır qandai da bır salaǧa mamandanǧan sarapşyǧa äser etuı yqtimal.
Jurnalister, dıntanuşylar men saiasattanuşylardyŋ ideologiialyq közqarasy boiynşa jıkteluınıŋ şyndyqty aşatyn jaqsy jaǧy da bar. Mysaly, «zıkırşılerge» qatysty qazaqtıldı jurnalister jinaǧan mälımetterdı G. Bendiskii dıni ahualdan onşa habary joq orystıldı oqyrmanǧa jetkızıp qana qoiǧan joq, İsmatulla tariqatynyŋ 90-jyldardyŋ ortasynda saiasi maqsatpen qūrylǧan arnaiy joba ekenın jaŋa qyrynan däleldedı. Ol «sopylar ısıne» qatysty jazǧan maqalasynda qarjy polisiiasynyŋ İsmatulla Äbdıǧappar tūrǧan üidı tıntken kezde ŪQK-ne qatysty qūpiia qūjattardy tapqanyn jazdy. Sondai-aq İsmatulla Äbdıǧappardyŋ auǧan soǧysyndaǧy jasaǧan qylmystyq äreketın tyŋ derektermen tolyqtyrdy.
«Zıkırşılerdıŋ» dıni ideologiiasyna qyzmet etken jurnalister men dıntanuşylardyŋ da eŋbegın atap ötken jön. Olar da säläfilık aǧymdardyŋ jasyryn uaǧyzşylaryn äşkereledı, zaŋsyz äreketterdıŋ jolyn kestı.
Naqty dıni ideologiialyq ūstanymy joq, «kımnıŋ tarysy pısse, sonyŋ tauyǧy» bola qalatyn, saiasi tehnologiiaǧa äbden maşyqtanǧan äkkı jurnalisterdıŋ maqalalarynan da dıni ahualdy baǧamdauǧa asa qajet mälımetterdı tabuǧa bolady.
«Sopylar ısınen» keiın be, älde oǧan deiın be, döp basyp aitu qiyn, dıni ideologiialyq ūiymdar qazaqtıldı aqparat qūraldaryn menşıktei bastady. Dästürlı BAQ būrynǧyşa Iаssaui ılımın negızge alǧan «zıkırşılerdıŋ» yqpalynda qaldy, oǧan «Abai.kz», «Masa.kz», «Araşa.kz» siiaqty saittar qosylyp, auqymy odan saiyn keŋeidı. Būǧan qarsy säläfilık közqarasty «Namys.kz», «Jaqsy.kz», «Şyn.kz» siiaqty saittar aqparattyq maidan aşty. Müftiiat qūramynda Hanafi mäzhabyn tasalaǧan naqyşbandşylar jäne nūrşy-gülenşıler meşıtterdıŋ saittary arqyly uaǧyzyn jürgızıp jatty. Bıraq qazaqtıldı aqparat qūraldarynyŋ būlaişa jıkteluı zaman talabyna sai sūranystan tuyndaǧan sekıldı, öitkenı dıni-ideologiialyq ūiymdar İsmattula tariqatyn qiratu kezınde «törtınşı bilıktıŋ» – jurnalisterdıŋ äserınıŋ küştı ekenın sezındı. Ekınşıden, İsmatulla tariqaty siiaqty zaŋdy türde qoǧamdyq bırlestık tırketıp, şılhana-medreseler aşyp, közge körınıp tūratyn qūrylymdyq jüiemen äreket etu qauıptı ekenın tüsındı. Osy sebep bolsa kerek, säläfilık qūjyralar, qorlar men ūiymdardyŋ bırazy öz betınşe jabyldy. Dıni aǧymdar arasyndaǧy ideologiialyq aqparattyq şaiqasty BAQ betıne, äleumettık jelılerge köşıru, onlain rejimınde äreket etu äldeqaida qauıpsız sanaldy. Degenmen köp ūzamai säläfilık saittar tügel jabyldy, qazır tek QMDB-nyŋ qadaǧalauyna ötken «Asyl arna» telearnasy qalyp otyr. Būl jaǧdaidy memlekettıŋ dıni-ideologiialyq aǧymdardy özara teŋestıruı dese de bolady. Küşeiıp ketkendı basyp, älsızge mümkındık berıp oŋaltyp, balans saqtau saiasatta būrynnan bar ädıs. Osy ädıs bır-bırıne öşıgıp ketken säläfiler men pır-taqsyrlary sottalyp ketıp, auyr zardap şekken «zıkırşılerge» qatysty qoldanylǧan sekıldı.
Qazaqtyŋ «ornynda bar oŋalar» degen ümıt ūialatatyn sözın İsmatulla tariqatyna qatysty aitsa bolǧandai. Qapyda pırlerı men taqsyrlarynan aiyrylyp qalsa da, tariqattyŋ maqsat-müddesın ideiaǧa berık müridter jalǧastyryp jatyr. Qazır olar AQŞ ükımetı qarjylandyratyn «Azattyq» radiosynda da, «Qazaqstan» ūlttyq arnasynda da jäne basqa aqparat qūraldarynda da, özge salada da tabysty eŋbek etude. Bıraq olar būrynǧyşa aşyq-şaşyq öşpendı uaǧyz aitpaidy, «ekı şoqyp, bır qaraityn» saqtyqqa maşyqtanyp aldy. Mysaly, būryn jurnalistika arqyly «zıkırşılıktı» aşyq uaǧyzdap kelgen Sanjar Kerımbai qazır äleumettık jelıde aŋyz-äpsana, qissa aityp jür. Onyŋ jetekşılıgımen «Logoterapiia», «Siiar Şärıp», «Otbasy hrestomatiiasy», «Äldiden eposqa deiın», «Iаssaui fenomenı» atty sary tüstı mūqabamen şyǧarylǧan kıtaptar İsmatulla tariqaty nasihatynyŋ ädebietı ekenın däleldeu sarapşylarǧa da bıraz qiyndyq tudyrady. Auyq-auyq tözımsız, öşpendı söz aityp qalǧany bolmasa, İsmatullanyŋ ısın jalǧastyruşylar ünemı momaqan keiıpke kırıp alyp jüruge ädıstenıp aldy.
Pırsız qalǧan «zıkırşı» müridter de qazırgı qazaq qoǧamyndaǧy säläfizmge qarsy terıs pıkırdıŋ küşeiuıne köp üles qosty. Aiy oŋynan tuyp jatsa, tıptı dıni ideologiialar şeŋberınen şyǧyp, saiasat alaŋyna baryp, qarsylasyna ūrymtal tūstan soqqy beruge de daiyn. Būl oqiǧalar Qazaqstandaǧy dıni-ideologiialyq islami aǧymdar özara kürestı eşqaşan toqtatpaitynyn, qoǧamdaǧy tūraqsyzdyqtyŋ qainar közı bolyp qala beretının körsettı.
Jalǧasy bar...
Avtordyŋ pıkırı redaksiia közqarasyn bıldırmeidı.
Tūrarbek Qūsaiynov,
"Demos" QB töraǧasy
