Jarqyn ŞÄKÄRIM, küişı, öner zertteuşısı:Öner «jūldyzdary» aspandaǧy jūldyzdardan da köbeiıp barady

– Jarqyn aǧa, azdy-köptı jazǧan kıtaptaryŋyzben jäne küişılık önerıŋızben elımızge tanylǧan öner tūlǧalarynyŋ bırısız. Mädeni mūralar jaily, ūlttyq muzyka jaily jazyp jürgenıŋızdı bılemız. Qazır sızdıŋ oiyŋyzdy ne mazalap jür?

– Ertede osyndai bır saualdy bır jihan­kezge qoiǧanda, ol «körgenımdı ait­sam ba eken, älde köŋıldegımdı aitsam ba eken» dep, säl kıdırıptı de, bastan keşken­derın baiandai berıptı. Sol aitpaqşy, keu­desı bırde quanyşpen, endı bırde ökınışpen, ünemı oi jetegınde jüretın adamdy jalǧan dünienıŋ qonaǧy nemese jihankezı deuge bolady. Ärbır adamnyŋ enşısınde ömırde körgen-bılgenderı, jadyna tüigenderı jü­re­dı. Bıraq sol körgen-tüigenderın syrtqa şyǧaru är adamnyŋ özıne bailanysty. Mä­selen, öz basym Täuelsızdık taŋyna quan­­sam da, tırısınde syilasqan Jüsıpbek Elebekov, üzeŋgıles dosym Jänıbek Kärme­nov, ūstazym Bolat Sarybaevtar «ätteŋ, Täuelsızdıkke jete almady-au» degen ökı­nış­pen jürdım. Jaqsy men jaman, quanyş pen ökınış qatar jüredı delınetın ūǧymdy sol jyldarda anyq aŋǧarǧandaimyn.

– Sız akademik Älkei Marǧūlanǧa tas tasyǧan ekensız. Kezınde ol turaly maqala da jaryq körıptı. Ǧūlama ǧalymǧa ūsynǧan tastardyŋ qandai qasietı bar edı?

– Ol – jai tas emes, ösken öŋırdegı kö­zım körgen, qolym ūstaǧan taŋbaly tas. Ke­zın­de Semei atom poligonynyŋ jerasty jarylystarynyŋ dümpuı sol maŋaidaǧy auyl üilerınıŋ terezesın syndyra otyryp, arasy at şaptyrym jerlerdegı tau şatqal­daryn da şaiqaltyp jıberetın. Sondaǧy şatynaǧan taudyŋ jotasynan jerge qūlap tüsken taŋbalary bar tas synyqtaryn äuelı üige, odan soŋ mekteptıŋ bır būryşyna ji­na­ǧanmyn. Bır künı mektep direktory Ǧab­bas Qasenǧazin şaqyryp alyp: «Köne däuır­den jetken jädıgerler ǧoi, Almatyǧa, akade­mik Marǧūlanǧa aparyp bermeseŋ, myna jūrt tastaryŋdy tük qaldyrmai funda­ment­ke qalap jıberedı», – dep edı. Sodan ji­ǧan-tergenımdı bırneşe qapqa salyp, Taskesken auylynan Aiagözge jetkı­zıp, poiyzǧa tiep, Almatyǧa, tura Älkei aǧa­nyŋ üiıne äkelgenım bar. Sodan tarihi jäne mädeni mūraǧa eŋbegım bar bozbala esebınde 1976 jyldyŋ jazynda Qazaq SSR mädeniet eskertkışterın qorǧau qoǧa­my­nyŋ II sezıne menı delegat etıp qatys­tyrdy. Sol sezde qoǧamnyŋ töraǧasy Niiaz­bekovtıŋ baiandamasyna ılıgıp, menıŋ öner mūrasyna degen janaşyrlyǧym tu­ra­ly jap-jaqsy pıkırler aitylyp, bala köŋılımdı aspanǧa şyǧarǧan bolatyn.

– Taskesken dep qaldyŋyz, atyna zaty sai eldı meken-au, şamasy. «Tasty kesken» dep qalai atalǧan eken?

– «Küldır-küldır kısınetıp» dep bastala­tyn tolǧau aitqan jyrau ärı batyr Aqtam­berdı babamyz taudy kesıp, tasty tesıp to­ǧan salyp, su aǧyzyp halyqty şölden qūt­qarǧan jer – osy Taskesken. Älı künge Aqtamberdı baba ūrpaqtarynyŋ qonysy. Qarşadai bala kezımde erkeletken şeşem bū dünieden erte ozyp, Taskeskendegı zirat basyna jiı baratyndy şyǧardym. Anaǧa degen saǧynyş qoi. Kelgıştep jürıp, bar­ǧyştap jürıp, «ziratşyl bala» atanyp, dala kezıp ketetın kezderım bolǧan. Söitıp jürıp, Taskesken maŋynan 30 myŋǧa juyq taŋbaly tas, tört tas müsın, myqtyŋ üiı delınetın 300-ge tarta tastan üiılgen qor­ǧan, obalar tauyp, respublikalyq gazet­terde 100-ge juyq maqala jazǧanym bar. Tıptı respublika kölemınen asyp, Mäs­keude şyǧatyn «Sovetskaia kultura» gaze­tınıŋ 1976 jylǧy 24 tamyz küngı sanyndaǧy Taskeskennıŋ tas mūralary jaily jariia­lanǧan «Galereia na skalah» degen maqa­la­nyŋ şyǧuyna da sebepker bolǧanmyn. Ol öŋırdıŋ taǧy bır taptyrmas mūrasy dep, Taskeskennen segız şaqyrym joǧary ör­lei, Qaraqol özenınıŋ boiyndaǧy jyqpyl jartas qabaǧyn üŋgıp jasaǧan, köne zaman­nan jetken «Tas äulie» üŋgırın aituǧa bola­dy. Üŋgırde tas qazan, oşaq orny men jan­taiatyn tas tösek boluşy edı. Üŋgırdıŋ bır būryşynan şyqqan möldır su közı ekınşı būryşyna baryp sıŋetın. Segız qanat kiız üidıŋ aumaǧyndai üŋgırdıŋ kerege tärızdı ırgesın ainala zat qoiatyn kertıkterı boldy. Üŋgırge kırıp, Allaǧa qūlşylyq etuşıler sol kertıkke jaǧalai tiyn tastaityn. Amal ne, qasiettı üŋgırdıŋ qiratylǧanyna da şirek ǧasyrdan asty.

– Endıgı äŋgımemızdı mädeni mūranyŋ ekınşı bır qyry bolyp tabylatyn qazaqtyŋ muzykalyq mūralary jaily söz etsek. Sız muzykany zertteumen qatar, muzyka qairatkerlerı jaily derektı proza jazyp jürgen adamsyz. Sızdıŋ qalamyŋyzdan tuǧan Ämıre Qaşaubaev, Nūrǧisa Tılendiev, Şämıl Äbıltai jaily jazǧan kıtaptaryŋyz, sonymen qatar qazaq muzykasynyŋ problemalary jaily pıkırlerıŋız respublikalyq baspasözderde jazylyp, el nazaryna ılıkkenın bılemız. Muzyka mamany retınde bügıngı qazaq änderınıŋ nasihat­taluy men ūlttyq muzykamyzdyŋ jai-küiı turaly ne aitasyz?

– Mysaly, qazaq jerınde 130-dan astam ūlttyŋ ökılderı tūrady delınedı. Bızde sol ūlttardyŋ ūlttyq muzykalary qazaq jerınde terezesı teŋ damu üstınde. Äitse de qazaq jerındegı änder üş türlı baǧytta nasihattalyp otyrǧanyn joqqa şyǧara almaimyz. Osy baǧyttardy klas­sifi­kasiialy ülgımen jıktesek tömende­gıdei tızım şyǧady. Men būl jıkteudı üzbei jazyp ta, aityp ta jürmın. Äuelgısı – Qūr­manǧazy atyndaǧy halyq aspaptary orkes­trımen nemese Nūrǧisa Tılendiev atyn­daǧy «Otyrar sazy» orkestrımen, nemese jekelei dombyra men qobyz tärızdı ūlttyq muzykalyq aspaptarymen, nemese folk­lorlyq ansamblder süiemelımen oryn­da­latyn taza qazaq tılındegı änder na­si­haty. Ekın­şısı – tılı qazaqşa bola tūryp est­radalyq orkestrler, kompiuter nemese fortepiano, skripka, gitara tärızdı eu­ro­pa­lyq muzykalyq aspaptarmen süie­mel­denıp oryndalatyn estradalyq änder. Üşınşısı – Qazaqstan jerınde tūratyn är ūlt ökılderınıŋ öz tılınde oryndalatyn än­derı. Mıne, osy üş aǧym qazaq jerındegı muzykalyq änderdıŋ damuy men nasihatyn qūraidy. Osy üş baǧyttyŋ ışındegı qazaq änı men jalpy muzykalyq mūrasy, äsırese  europalyq aspaptar men kompiuter jäne fonogramma arqyly estradalyq baǧytta damu üstınde. Jalpy, ärbır ännıŋ halyqqa jol tabuy, änşınıŋ än oryndauy arqyly köp­şılıkke jetuı nasihat jūmystaryna bailanysty bolady. Olai bolsa, änşı bol­syn, kompozitor bolsyn öz änderın na­sihattau jolynda tıkelei belsene kırıse­dı. Alaida osy künderde öner adamdaryna «jūldyzdardyŋ köbeiıp ketuınıŋ syry nede?», «dombyra men qobyzymyzǧa qara­ǧanda estradalyq änder basym tüsude, osy­ǧan qalai qaraisyz?» degen syŋaidaǧy saualdar jiı qoiyluda.Osy sūraqtarǧa ärkım qal-qaderınşe jauap berıp jatady. Men öz basym änderdıŋ damuyn älgınde aitqanymdai, üş türlı baǧyttaǧy jıkteu ülgısınde tüsındırgım keledı.

– Desek te, joǧaryda mysalǧa alǧan sūraqtardy qaiyra özıŋızge qoisaq…

– Är zamanda ömır sürgen halyqtyŋ tarihi belgı-bederı, damyǧan ädebietı men önerı jäne mädenietıne sai öz erekşelıkterı bolady. HIH ǧasyrda qazaq halqy qadır tūt­qan önerpazdy «sal», «serı» dep qūrmet­tegen. HH ǧasyrda «öner saŋlaqtary» dep jürdık. Mäselen, Jüsıpbek Elebekov, Ǧari­folla Qūrmanǧaliev, Maǧauiia Hamzin, Jamal Omarova syndy talanttardy «qazaq önerınıŋ saŋlaqtary» deimız.

Sondai-aq auyl arasynan şyqqan daryndylardy «auyl önerpazy» dep jürdık. Al HHI ǧasyr­da auyzekı qūrmetteu belgısı «jūldyz» degen sözge auysty. Būl özı, negızınen, orys­tardyŋ «zvezdy estrady» degenınen alynsa kerek. «Sal-serıler men öner saŋlaqtary» degen teŋeu halqyna önerımen jarqyrap körıngen jüzden bır adamǧa ǧana telınetın qūrmetteu bolsa, «jūldyz» dep otyrǧany­myz ä dep auzyn aşqan ärbır adamǧa berı­letın ataqqa ainalyp kettı. Ekınıŋ bırı «jūl­dyz» bolǧan soŋ, öner adamy bolǧan­nan ne qaiyr bar? Iаǧni änşılerdı qūrmetteudıŋ bügıngı qadırı älsıregen jäne taiazdanǧan.

 Mäselen, Roza Rymbaevamen mekteptı jaŋa bıtırıp, bır än oryndaǧan jetkınşektı «jūl­dyz» dep qatarlas qoiuǧa dätımız qalai ba­ra­dy? Al bızdıŋ teleradioarnalardan, ülkendı-kışılı sahnalardan osylai habar­lanady, baspasözde de osylai jazu qalyp­tasyp ketken. Menıŋşe, būl dūrys emes.

– Özıŋız aitpaqşy, ekınıŋ bırı jūldyz boluǧa basty sebep ne dep oilaisyz?

– Ärbır adam – halyqtyŋ ökılı. «Jūl­dyz» dep aspanǧa köteretın de, tüsıretın de – özımız. Mäselen, keibır telearnalar men radiolarda sol «jūldyzdar» ünemı jarna­malanyp tūrady. Dausyŋyzdy kompiu­termen öŋdep, fonogrammamen bır än aitsa­ŋyz boldy, «jūldyz» bolyp şyǧa kelesız! Op-oŋai şarua siiaqty. Būǧan äsı­re­se qazaq jastary qatty elıtıp kettı. Tıptı jeke-jeke jūldyz bolumen qatar, qazırgı önerpazdar top-tobymen, otbasymen, ūjymymen bırge «jūldyzdy» degen aidar taǧyp alyp jür. Sonda aspandaǧy jūldyz­dardan da köp, ne degen bıtpeitın jūldyz­dar degen oi tuady. Osy äreketterımızben jetesıne jete qoimaǧan talantty jas jetkınşektı qūrmettegen bolyp, moinyna tumai jatyp güldeste bailap, «jūldyzdai jarqyraǧan» dep marapattap, astyna köp­şık qoiyp, töbesın kökke köterıp, boiyn­daǧy darynyn jetesıne jetkızbei, buyn­dyryp tastaityn tärızdımız. «Jūldyz» de­gen saiyn älgı jas önerpaz masattanyp baryp qūlap tüsetının de bılmeidı. Būl özı bügıngı mädenietımızde stihiialy türde qalyptasyp, äbden sanamyzǧa sıŋıp ketken būqaralyq qūbylys bolyp otyr.

– Bügıngı estrada fonogrammasyz ömır süre almasy anyq. Öner zertteuşısı retınde osy qūbylys turaly ne aitasyz?

– Fonogramma jazu, fonogrammamen än oryndau bıreulerdıŋ jep otyrǧan nany desek te bolady. Būl – öte dauly mäsele. Men 1973 jyly Mäskeudıŋ «Melodiia» fir­masynyŋ Almatydaǧy bölımşesınıŋ redaktory bolyp tūrǧanymda 1000-nan astam fonogramma jazǧan adammyn. Fo­no­gramma grektıŋ fono–dybys, gramma–jazamyn degen sözınen şyqqan. Fonogram­ma degenımız – qazaqşa aitqanda, änder men küilerdıŋ taspasy. Iаǧni üntaspa. Fono­gramma taspa retınde radio fonote­kasyna arnalyp, magnittık lenta türınde de jazylatyn bolǧan. Sol kezdegı halqy­myz­dyŋ jüzdegen öner saŋlaqtary men önerpazdarynyŋ fonogramma türınde bärınıŋ de üntaspasyn jäne küitabaqtaryn şyǧarǧanbyz. Qazır dybysty disk pen fleşkalarǧa jazyp alatyn boldyq qoi. Ötken ǧasyrdyŋ 70-80 jyldarynan bastap üntaspany teledidardan än oryndau üşın änşıler keŋınen paidalana bastady. Ärbır änşı äuelı qatysatyn konsertke şyǧar aldynda üntaspasyn jazyp alady. Konsert üstınde älgı taspany (fonogrammany) kon­serttıŋ sahnalyq dybys rejisser­lerı­nıŋ qolyna berıp, sahna syrtynda ainal­dyrt­qyzady. Özı sahnaǧa şyǧyp, taspadan es­tı­lıp jatqan ünge qosylyp än aitqan bolady. Ol kezdıŋ tehnikalyq mümkındıkterı älsız bolǧandyqtan, osy ädıstı qoldanuǧa mäj­bür edı. Al bügınde fonogrammadan aryla almai otyrǧanymyz özımızge syn. Būl öner adamynyŋ ösuın, jalpy, än önerınıŋ ösuın tejeidı. Taspadan şyqqan ünge änşı türın mimi­kamen keltıredı. Tür-qimyly, ärbır aitqan sözı sahna syrtynda şyǧyp jatqan dauys­pen bırdei boluy şart. Sahnada änşı ünın, dauysyn şyǧarmastan taspaǧa ılesıp, taspadaǧy ün bıtkenşe elıkteidı. Mäjbür­lenedı. Özı ün şyǧarmastan tek bet-älpe­tımen, közınıŋ qiyǧymen, auyzdy aşyp-jabuymen, jalpylai aitqanda, taspadaǧy ünge täueldı adamnyŋ rölın oinaidy. Nege deseŋız, sol sätte ol änşı än aityp tūrǧan joq. Ol tek aldynda taspaǧa jazylǧan dauysqa qosyludyŋ äreketın ǧana ıstep tūr. Iаǧni taspadan şyqqan tehnikadaǧy dauys­qa türın keltıru arqyly halyq aldyna şy­ǧyp tūr. Ol aitylyp jatqan ärbır sözge auzyn däl keltıruge tyrysady. Bylaişa aitqanda, dybys zoraitqyştan şyqqan dauysqa ünsız küide auzyn aşyp-jauyp, elıktep jürgen sahnada taspaǧa täueldı küi keşedı. Ärı külkılı, ärı janyŋ aşidy. Üntaspaǧa qosylyp än oryndaǧan änşını «jansyz» dauyspen än oryndady deitını sondyqtan.

– Jarqyn aǧa, halqymyzdy eleŋ etkızıp, 1000 küiımızdıŋ antologiiasy jaryqqa şyqqany belgılı. Osyn­dai ülken oljaly jinaqqa sızdıŋ oryndauyŋyzdaǧy küiler de engen eken. «Qazaqtyŋ 1000 küiı» dep atala­tyn antologiia jönınde öz aitaryŋyz bar şyǧar…

– Osy uaqytqa deiın öz basym änder men küiler antologiiasynyŋ üşeuın şy­ǧa­rysuǧa qatysqanmyn. Soŋǧysy 2003 jyly disk bolyp şyqqan 256 küiden tūratyn antologiia boldy. Onda men jauap­ty redaktor bolǧanmyn. Ötken ǧasyrdyŋ 70-jyldarynda akademik Rahmanqūl Berdı­baevtyŋ tapsyrmasymen Mäskeuden Äbıken Hasenovtıŋ taspaǧa jazylǧan barlyq küi­lerın äkelıp, küitabaqqa köşıruge eŋbek et­ken de kezderım boldy. Aqqyz Ahmetova, Däulet Myqtybaev, Jappas Qalambaev, Maǧauiia Hamzin, Äpike Äbenova, Tölegen Mombekov, Omarhan Kerımqūlūly, Elemes Talasbaiūly, Boranqūl Qoşmaǧambetov, Baqyt Qarabalina, Uäli Bekenov, Ǧabdyl­haq Barlyqov, Şaǧdar Aqylbekov, Sapar­jan Torsyqbaev, General Asqarov, Faizol­la Ürmızov siiaqty aǧa buyn küişılerımızben aǧalap-jaǧalap, qatarlas kün keştık. Şyn­dy­ǧyn aitqanda, osy atalǧan oryn­dauşy küişılerdıŋ közın körıp, teledidar men radioǧa jazyluyna sebepker bolǧan adamdardyŋ bırı bolǧanymdy ülken maqtanyş tūtamyn. Al «Qazaqtyŋ 1000 küiı» antologiiasyna joǧaryda atalǧan öner saŋlaqtarynyŋ radioda jazylyp alynǧan jäne beineqorda jazylyp qalǧan küi mūralary endı. Şyndyǧyn aitqanda, jaŋadan şyqqan 1000 küidıŋ antologiiasy, negızınen, Qazaq radiosynyŋ «Altyn qo­ry­nan» jäne Ortalyq memlekettık kinofo­toqūjattar jäne dybys jazbalary mūra­ǧatynan köşırılgen.

– Jinaqqa sız oryndaǧan qandai küiler engen? Özge de oryndau­şylar­dan kımderdı erekşe atap ötuge bolady?

– Būl kıtapqa menıŋ oryndauymdaǧy «Jalqy jıgıt», «Köktöbel», «Salküreŋ», «Tolǧau» tärızdı tört bırdei halyq küiı engızılgen. Alaida antologiia redaktorlary men oryndaǧan küiler qosbūrau domby­rada oryndalǧanyn atamai ketken eken. Qosbūrau – qazaqtyŋ terıs jäne oŋ, iaǧni ekı būrauy qatar tūrǧan üş ışektı qosbū­rau­ly dombyrasy ǧoi. Şyǧys Qazaqstanda Abaidyŋ änşısı Älmaǧambet dästürı, Tıleu­lı dästürı deitın qosbūrau dombyraşylyq dästürı bolǧan. Tūŋǧyş Prezidentımızge tūŋǧyş bata bergen Şäkır Äbenovtıŋ qosbūrau dombyradaǧy küilerı men ataqty qosbūrau dombyraşy Äzımhanov oryn­daǧan küiler tabylyp otyr. Şyǧys Qazaq­stannyŋ osy qosbūrau dombyraşylyq dästürı jaily baiandau antologiiaǧa enbei qalǧan eken. Bügıngı taŋda Abai audanynan şyqqan Nūrgül Amantaiqyzy Äkımǧojina qosbūrau dombyraşy atanyp, Abai, Şäkä­rım, Şäkır Äbenovter tartqan dom­byranyŋ ünın jaŋǧyrta jalǧastyryp otyr. Nūrgülge kezınde Şäkır Äbenov batasyn da berıp, qosbūrau dombyrasyn syiǧa tart­qan eken. Men de şäkırtım retınde küişı Nūrgüldıŋ bolaşaǧynan ülken ümıt kütemın. Öz basym qosbūrau dombyraǧa qatysty qyryq jyl boiǧy eŋbegımnıŋ nätijesın, körgen-bılgen, jiǧan-tergen, zerttegen ızdenıs­te­rım­dı baspaǧa ūsynyp, aldaǧy ua­qyt­ta kıtap etıp şyǧarmaqpyn. Al «qandai oryndau­şy­lardy joǧary qoiar edıŋız?» degen saualyŋa aitarym, antologiiaǧa oryndaǧan küilerı engen oryndauşy­lar­dyŋ bärı de – küişılık dästürımızdegı orny bar tūl­ǧalar. Nege deseŋız, ötken ǧasyrdyŋ 70-jy­l­dary jaryqqa şyǧarǧan antolo­giiamyzǧa engen adamdardan bügınderı būl düniede eşkım de qalǧan joq. Küişı ömır­den ötse de, küi – mäŋgılıkke qalady. Al közı tırı oryndauşylardan közımız körgen Şämıl Äbıltaidan jäne şertpe küide barmaǧynan bal tamǧan Talasbek Äsemqū­lov­­tai küişını öz basym älı kezdestırgen emes­pın. Osy ekı dombyraşy küişılık mäde­nie­tımızde Dinadai, Äbıkendei, Maǧauiiadai erekşe­lık­terımen körınıp, oryndauşylyq dästür­dıŋ asqar şyŋyna köterıldı. Qazaq muzyka önerınde ızderı qaldy. Olardyŋ basty erekşelıkterı – oryndaǧan küilerı­nıŋ ūlt­tyq boiauynyŋ qanyqtyǧynda, ışkı maz­mū­nynyŋ şynşyldyǧyn­da.

– Äŋgımeŋızge raqmet. Şyǧarmaşylyq tabystar tıleimız!

Aitarym bar…

Ötken jyly senator Ǧani Qasymov üntaspa (fonogramma) jönındegı şyndyqtyŋ betın aşyp, ony tejeu jönınde mäsele kötergen bolatyn. 2009 jyldyŋ 11 jeltoqsan küngı Senattyŋ plenarlyq jiynynda deputattar aldynda söilegen sözınde sol kezdegı Mädeniet jäne aqparat ministrlıgınıŋ jauapty hatşysy Janna Qūrmanǧalievanyŋ respublikamyzda «fonogrammany jazudy doǧarsaq, otandyq estrada qūrdymǧa ketedı» degenı esımde. Änşılerdıŋ sahnada taspany tyŋdai otyryp än aituy jönınde älı naqtyly tūjyrym joq. Al basqa elderde būl mäsele äldeqaşan şeşılgen. Mäselen, Mäskeu merı Iýrii Lujkov, Äzırbaijannyŋ mädeniet ministrı Polad Biul–Biuloǧly memlekettık şaralarda, mädeni oryndarda änşılerdıŋ taspaǧa qosylyp än oryndauyna tolyǧymen tyiym saldy. Moldova, Qytai, Türıkmenstan elderınde de fonogramma mäselesı arnaiy tärtıpke baǧynady. Bız bolsaq, «jansyz» dauystan ajyraǧymyz kelmeitın siiaqty. Būl körermenderdı köpe-körıneu aldau nemese közboiauşylyq der edım. Ärine, būl – menıŋ ǧana oiym. Negızınde, konsert daiyndauşylar konsert afişasyna qatysatyn änşınıŋ taspaǧa qosylyp oryndaitynyn nemese tıkelei jandy dauyspen oryndaitynyn naqtyly körsetıp jazulary şart. Üntaspaǧa (fonogrammaǧa) qosylyp oryndaityn änşıler bolsa, öz basym ol konsertke barmaimyn. Osy mäsele joǧary deŋgeide şeşılse…

Almat İSÄDIL,

«Alaş ainasy».