Kelesı jyldan bastap elımızde memlekettık qyzmetkerler sanyn qysqartu bastalady. «2024 jylǧa qarai memlekettık qyzmetkerler men ūlttyq kompaniialardyŋ qyzmetkerlerın 25 paiyzǧa, iaǧni törtten bır bölıgıne qysqartu kerek», - dedı Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev Parlament palatalarynyŋ bırlesken otyrysynda.
Bır jyl būrynǧy jaǧdaidy eske tüsırıp köreiık. Resmi statistika 2018 jyly memlekettık qyzmetke, būryn ketkender ornyna jäne jaŋa aşylǧan oryndarǧa barlyǧy 12 myŋ 274 adam jūmysqa qabyldanǧanyn aitady. Olardyŋ üşten ekısı nemese 67 paiyzy – eŋ tömengı qyzmetterge tūrsa, qalǧany basşy bolyp kelgen.
Sarapşylar qysqartu turaly jaŋalyqqa qarap, bärı bırden özgeredı dep ümıttenu älı erte ekenın aityp otyr. Sebebı qazaq Ükımetı būǧan deiın de talai qysqartulardy bastan keşırgen. Qysqartudyŋ talaiyn körgender būǧan qam jeuge bolmaitynyn alǧa tartyp, arqany keŋge salyp kelgen. Nege desek, onyŋ özındık sebebı bar eken. Bıraq älgı qysqarǧandar Feniks qūstai qaita «tırılıp» şyǧa kelıp, az ǧana uaqyttan keiın ainalasyna şuaq şaşqan memlekettık basqaru organdarynyŋ bırınen «jyly ornyn» tauyp, eş uaiym-qaiǧysyz qyzmetın jalǧastyra beredı.
Būǧan bır kezderı Qarjy ministrlıgın basqarǧan Bolat Jämışevtıŋ özı osy «ǧajap» erekşelıktı böle-jara atap ötıp: «Soŋǧy on jyl ışınde memlekettık qyzmetkerler sany 50 paiyzǧa östı. Mūnyŋ jūmys kölemınıŋ ūlǧaiuymen eş bailanysy joq. Memlekettık qyzmetkerler sanyn qysqartu turaly saiasi şeşım sol sebeptı qabyldandy. Atalǧan şara memlekettık qyzmetkerler sanynyŋ tolassyz ösuıne tosqauyl qoiu maqsatyn közdeidı», - dep aǧynan aqtarylǧan bolatyn.
Sarapşylar būl jolǧy qysqartuǧa da osy faktorlar sebep bolǧanyn aityp jatyr. Sebep – qazaqtardyŋ memlekettık qyzmetke degen ala-böten yqylasy ǧana.
Bärın basynan bastasaq, 2001 jyly elde 65 myŋ memlekettık qyzmetker bar bolsa, būl körsetkış 29 myŋǧa ösıp ketken. Memlekettık qyzmetker sanynyŋ eŋ rektordttyq körsetkışı 2015 jyly tırkelıptı. Osy jyly Qazaqstannyŋ 15 millionǧa jetpeitın tūrǧynynyŋ 102747 memlekettık qyzmetker sanatynda jürıptı.
2019 jylǧy körsetkış te eşkımdı ökpeletpei tūr: 14 tamyzǧa deiın Qazaqstanda tırkelgen memlekettık qyzmetkerdıŋ sany 98 726. Äzırge būl tızımdı 14 441 adammen Nūr-Sūltan qalasy bastap, 2090 qyzmetkerı bar Şymkent qalasy tūiyqtap tūr. Būl derekterdı Memlekettık qyzmet ısterı agenttıgı jurnalistermen kezdesken kezınde aitty.
Sarapşylar bızdegı kadr tapşylyǧy degen syltau kadrlardy ırıkteu agenttıkterı üşın tamyr-tanystaryn jūmysqa qabyldauǧa jol beretın tetık qana ekenın aitady.
Jalpy, mūndai qysqartular tek bızde ǧana emes, bıraz elder bızben bır mezgılde bastan keşırıp jatyr. Mysaly, apta basynda Resei Premer ministrı Medvedev aldaǧy uaqytta bırqatar ministrlıkterdıŋ qūzıretterı bırıktırıletının aitypty.
Reseilık saiasattanuşy Aleksei Vlasov «ministrlıkterdıŋ sany qysqarady, qūzıretterı bırıktırıluı mümkın» degen şeşımın dinazavrlar däuırıne teŋeidı. «Qazır saiasatta ta, ekonomikada da «mega» degen söz sänge ainalyp barady. Mega-joba, mega-qor, endı mega-ministrlık. Mūndai gigantomaniia täjıribesı memleketşıl şeneunık pen biurokratttardyŋ bet-perdesın aiqyndap beruı ekı talai» ,- deidı.
Şveisariiada ministrler kabinetı jetı adamnan tūrady. Al Kanadada 27 ministr, Japoniiada -17. Būl üş memleket halqyna «qoi üstıne boz torǧai jūmyrtqalatqan 20 memlekettıŋ ışınde alǧaşqy üştıkte tūr. Osydan bırneşe jyl būryn Japoniia memlekettık qyzmetkerler sanyn maksimaldy deŋgeige tüsıru üşın üide otyryp jūmys ısteu turaly şeşım şyǧarǧan bolatyn. «Aittym-bıttı, kestım-üzıldı» degen ūstanymmen ömır süretın Japoniiada qazır memlekettık qyzmetkerlerdıŋ 25-30 paiyzy üide otyryp jūmys ısteitın körınedı. Bır qyzyǧy däl osyndai ūsynys bızdıŋ Parlamentte de aitylǧanmen, Ükımettıŋ qalyŋ qabyrǧalarynan ärı asa almady.
Jalpy, bolaşaqta Prezident bekıtken kvotadaǧy 25 paiyz qysqaruǧa ılıkkenderdıŋ jaǧdaiy ne bolmaq? Olar qysqartudyŋ qūryǧyna ılınıp, jūmyssyzdardyŋ qataryn toltyra ma, älde ministrlıkterdıŋ arasyndaǧy aiaq dopqa ainalyp döŋgelenıp jüre bere me?
Äzırge «älıptıŋ artyn baqqannan özge jol joq-au» dep oilaisyz.
Rauan ILİIаSOV,
«Adyrna» ūlttyq portaly
