«El bolamyn deseń, besigińdi túze», — deıdi M. Áýezov. Otbasy tálim – tárbıesine el taǵdyry, halyq bolashaǵy baılanysty. Halqymyzda «Qyzǵa qyryq úıden tyıý, qala berse, qara kúńnen tyıý» degen maqal bar. Osydan qyz bala tárbıesine tek qana anasy emes, búkil aýyl, rý jaýapty bolyp otyrǵanyn bilsek kerek.
Búginde Abaı, Shoqan syndy danalardy ómirge ákelgen otbasy ınstıtýtyn saqtap qala almaı otyrǵandaımyz. Shyndyǵyna kelgende bala tárbıesi – jaýmen arpalysyp, eldi qorǵaýmen teń jumys. Bala týylǵannan bastap, jegen tamaǵy, bilgeni taza bolýyn qadaǵalaýdyń ózi – qıynnyń qıyny. Uljan anamyz Abaıdy dáretsiz emizbegen. Uljan anamyz ǵana emes, dástúr boıynsha kez – kelgen qazaq osylaı tárbıe bergen.
Bul jóninde Shortanbaı Qanaıuly :
Shynarǵa bitken maqtadaı
Shyraıly bolsa alǵanyń,
Halal sút emgen jolyqsa,
Bolar ma edi armanyń?
- deıdi.
Qazaq balany ómirge kelmeı jatyp qursaqta tárbıelegen. Sondyqtan bolashaq ana óz mindetin jaqsy bilgen.
Erimniń bir turmany úzeńgisi
Qyz on beste keledi túzelgisi.
«Aıaǵyn kór, asyn ish» degen sóz bar,
Sheshesin kór, qyzyn al - sol belgisi!
-deıdi Shal aqyn.
Erdi er qylatyn da, jer qylatyn da áıel ekenin o bastan boljaǵan babalarymyz jar máselesine baılanysty ósıetti kóp aıtyp ketken.
Orta ǵasyrlyq aqyn Júsip Balasaǵunı úılener kezde jar tańdaýǵa qatysty tórt túrli ósıet aıtypty : «Ataqty áıeldi alsań, ataǵyna tilenersiń. Baı áıeldi alsań, ustap- tutqan zatyndaı menshigine aınalarsyń. Sulýdy alsań, sulýǵa senen basqa kózin tikken kóp, kúıeý emes, kúzetshi bolarsyń. Al, adal jaryń – ataǵyń da, baılyǵyń, ári súıgen sulýyń. Úsheýin de qondyrǵanyń qolyńa», — depti.
Shal aqyn:
Jaqsy qatyn alsańyz,
Jaqsylyǵyn bildirer.
Erin jónge kóndirer,
Anyq osy bozbala,
Jumaqtan shyqqan hormen teń.
Alǵanyń jaman jolyqsa
Jamandyǵyn bildirer.
Er qadiririn ketirer.
Onyń ózi bozbala
Mańdaıǵa bitken sormen teń.
– dep, áıeldiń eri aldyndaǵy eńbegi zor ekenin aıtady.
Osydan uqqanymyz, otbasy tárbıesinde áıel adamnyń orny bólek. Mindeti men júgi aýyr. Qazaq qyzdarynyń qanynda bar qasıet bul mindetterdi oryndaýǵa kóndiredi. Tek, er dep sengen azamatymyz atyna zaty saı bolsa eken degen tilek.
