Qyrqynan şyǧaru

5602
Adyrna.kz Telegram
http://adyrna.kz/content/uploads/2015/12/bd39bc5a989592ae7fdd282d4f60cc65.jpg
Qazaq halqynyŋ ǧūmyrynda jetı, toǧyz, otyz, qyryq bır sandary qasiettı dep esepteledı. Mysaly “Jetı jarǧy”, ”Jetı qazyna”, “Bır toǧyz”, “Üş toǧyz”, “Qyryqtyŋ bırı-qydyr”, degen qaǧidalar bar osy sandyq ūǧymynan paida bolǧan. Sonyŋ bırı - balany “qyrqynan şyǧaru” dästürı. Ädette balanyŋ tuǧanyna qyryq kün tolgan soŋ, ony ydyska qyryq bır qasyq su qūiyp şomyldyrady. Būl resmi dästür. Oǧan ülken äjeler, äielder qatysady. Käde berıledı, dastarhan jaiylady.
Säbidıŋ qaryn şaşy alynyp, ony säbidıŋ özınıŋ kiımıne mataǧa orap qoiady. Mūndaǧy maqsat ertede suret bolmaǧandyqtan balanyŋ, säbi kezınen eskertkış retınde saqtaudan şyqqan.
Balany qyrqynan şyǧarudyŋ taǧy bır erekşelıgı bar. Qyryq künnen säbi şirap, köz toqtatady, qūbylys, dybysty seze bastaidy. Qyrqynan şyǧaru salty mıne, osyǧan bailanysty şyǧyp, ol säbidıŋ jan-jüiesınıŋ qalyptasyp denesı sau bolyp ösuıne degen aq batadan (tılekten) şyqqan. Osy jerde “qyrqy” degen sözge män beru kerek. Qaitys bolǧan adamnyŋ da “qyrqy” berıledı. Bıraq balany “qyrqynan şyǧarylady” dep, ölgen adamǧa “qyrqy berıldı” dep aitady. Mūny şatastyryp aluǧa bolmaidy. Balanyŋ tälımı men tärbiesıne qatysty yrymdar men kädeler de bar. Olar mynadai: 1. qūrsaq şaşu 2. jarys qazan 3. kındık keser 4. at qoiu 5. besıkke salu 6. tyştyrma 7. qyrqynan şyǧaru 8. tūsau kesu 9. tıl aşar 10. aşamaiǧa mıngızu 11. auzyna tükıru 12. şıderge sigızu...t.b.
Pıkırler