Qar nege appaq?

– Saǧynjan, tūra ǧoi, botam, saǧat tılı 7 bolyp qaldy.

– Säl ūiyqtai tūraiynşy, apa.

Apasy küibeŋdep terezenıŋ perdesın ysyrdy.
– Mıne, ertegı älemı, uyzdai tırşılık, köbık qardyŋ kökten qūiyluy keremet.
– Apa, qar nege aq? Nege qyzyl, sary, kök emes?
– Qar ma? Qar baiaǧydan berı appaq. Täŋırdıŋ yryzdyǧy ǧoi.
– Sondai da jauap bola ma? Besınşı synyptyŋ oquşysy, bes jasar baladan beter qiqarlanady kelıp. Apasy ainalyp, tolǧanǧan saiyn qyrsyǧa tüsedı. – Bügın mektepke barmaiynşy. Ūiqym kep tūr.Sızderdıŋ süiıktı ūldaryŋyz bar ǧoi, Amandyq degen. Sabaqtan qalmaǧan, bestıkten basqa almaǧan, qandai külkılı! Öitkenı ol – ülgılı student. Al men ondai bolmaimyn. 9-synypqa deiın «üştıkpen» ılbıp jürem. Mektepten şyǧyp qalmasam boldy. Ar jaǧynda käsıppen ainalysamyn. Qarajatty kürep tabamyn, şaruany döŋgeletemın. «Saǧynjan, azdap aqşa auystyra alar ma ekensıŋ?» dep syǧyraiyp sız kelıp tūrasyz. Mıne, ömır!
– Apyr-ai, ä? – Anasy abyrjyp, aŋyryp, qatty daǧdardy. Tärbie bırdei, al bır üidegı ekı bala nege ekı türlı? Ekı bölek paiym. Aralary tym alşaq edı, bar päle sodan bolyp jürmesın.
–Ou, batyr, būl ne jatys? Amandyq bölmege kırdı de, «bolaşaq biznesmennıŋ» körpesın jūlyp aldy. Bol, jinal, juyn, tamaq suyp qalady.
Saǧyndyq ūşyp türegelıp şalbaryna jabysty.
– Aǧasy, altyn tonnyŋ jaǧasy, qardyŋ nege aq ekenın aitsaŋ, minutta men daiyn.
– Künnıŋ keŋıstıkke üzdıksız bölıp şy­ǧaratyn ūsaq bölşekterınen maǧlū­matyŋ bar ma? Mäselen, qūiryq­ty jūldyz turaly tüsınıgıŋ qai deŋ­geide? Estıgenıŋ, miǧa toqyǧanyŋ, oqyǧanyŋdy sarapta.
– Qardyŋ tüsın sūrasam, qūiryq­ty jūldyz deidı ǧoi. – Saǧyndyq qarqyldap külıp aldy. – Sen özıŋ qūiryqty jūldyz!
– Qūiryqty jūldyzdyŋ basty bölıgı – iadrosy – «mūzdatylǧan gazdar men metan, ammiak, qatty kömır­qyş­qylymen qosylǧan ädettegıdei bor­pyldaq, nyǧyzdalmaǧan mūzdan jäne balmūzdaq satuşylar paidalanatyn kädımgı «qūrǧaq mūzdan» qūralǧan.
– Qar turaly pälsapa soqpai, bır­den qardyŋ tüsı jaily aitpaisyz ba?
– Qar tüiırşıkterı qalai qa­lyp­tasady, pışınderıne, bırın-bırı qaitalamaityn taŋǧajaiyp qūry­lysyna alaŋdaǧyŋ kelmeidı, söite tūra onyŋ tüsın ǧana qyzyqtaisyŋ. Demek, keleşekte ne närsenıŋ de tereŋıne boilamaityn taiyz nemese nadan adam bolǧyŋ kele me? Qardyŋ aq boluy kün säulesınıŋ san aluan türınıŋ şaǧylysyp, şaşyrauynan. Mol nūrdyŋ äserınen qardy aq türınde köremız. Mysaly, mūzdy alaiyq. Ol kün säulelerın özınen ötkızıp jıberedı, sondyqtan tüssız, möldır. Eger bır zat keŋıstıktegı säulelerdı tūtas jūtyp qoisa, qap-qara tüske enedı.
Tamaqtanyp alǧan soŋ Saǧyndyq qūldyraŋdap, mektebıne asyqty. Aiaǧynyŋ astynda – kün täjıne, iaǧni ūzyn şaşaqty appaq kümıs tüstı şaşaqtarǧa malynyp, aq qar syqyr-syqyr etedı.
– Bılım jinau, tabiǧat qūby­lys­taryn qadaǧalau – aqşadan görı qyzyq, ärı mazmūndy eken-au! Ol basyn köterıp, şeksız aspan älemıne – Galaktikaǧa alǧaş ret sūqtana qarady. Kırşıksız taza, süttei appaq qar ūşqyndary türlı-türlı örnekpen qalbalaqtap, japalaqtap jerge qalai-qalai jauady? Sondai qyzyq, öte ädemı-aq. –Keşke aspan denelerı töŋıregınde pıkırtalasty qyzdyrmasam ba? Älgınde aǧasy kün jüiesındegı 9 ǧalamşar turaly aita bastaǧanda sözın aiaǧyna deiın tyŋdauǧa şamasy jetpedı emes pe?!
–Şırkın, qorşaǧan ortany tani alsam ǧoi! Ol osylaişa tabiǧat qū­bylysyna taŋyrqaumen kele jatyp tanym düniesınıŋ esıgın qalai aşqanyn özı de bılmei qaldy.

Nūrlan QŪMAR, «Ana tılı».