Bügın Qoŋyz jūmysqa kündegısınen erte şyqty. Inınen şyǧa bere mūrnyna özıne ūnaityn bır iıs keldı. Qūldyraŋdap solai qarai jorǧalai jöneldı. Onysy jaŋa ǧana tastap ketken siyr japasy edı. Şetınen kertıp ala sap artqy aiaǧymen op oŋai iterıp kettı. Keş batam degenşe siyr japasyn ınıne tügel tasyp aldy.
Köktemnıŋ alǧaşqy künderı kün şuaqty bolǧanymen qaita qys tüskendei qaqap kettı. Qoŋyz jyly ın ışınde arqany keŋge sap jatyr. Aldyndaǧy oljasyna yrza. Bır uaqytta qabyrǧany tesıp bır qoŋyz ın ışıne ekpındei kırıp keldı. Qoŋyz özınen ekı üş ese azyǧyn kıp kışkentai arqasymen jauyp älek. Älgı Qoŋyzdyŋ däu müiızı bar eken. Müiızımen döŋ aibat körsete kelgen Qoŋyzdyŋ tüsı de būl Qoŋyzdan bölekşe. Qoŋyr qyzyl tüstı. Qoŋyr Qoŋyz qara Qoŋyzǧa:
– Mynau azyǧyŋnan bıraz bere tūr. Köktem şyǧysymen qaitaramyn, – dedı.
Qoŋyz ärı oilanyp, berı oilanyp, bermeudıŋ amalyn jasap:
– Bır uysyn bereiın, bıraq köktem şyǧysymen ekı uys etıp qaitarsaŋ, – dedı. Ondaǧy oiy ekı uys boqty qaitara almaimyn dep älgı Qoŋyz ketıp qalar degen edı.
Quanyp ketken däu Qoŋyz kelıse kettı. Juan qolymen boqtyŋ şetınen molyraq qamtyp alǧan ol:
– Bızdıŋ körşı Qoŋyzdardyŋ bärı ūiqysynan oiandy. Köktemnen būryn oianyppyz. Endı azyq kerek, solarǧa da aitsam qaitedı. Olarǧa da bır bır uystan berseŋ köktem şyǧysymen qaitarar, – dedı.
Eger ūmytpai qaitaratyn bolsa berem, äitpese joq! – dep däu Qoŋyzdyŋ qolyndaǧy bır uys boqqa jaltaq-jaltaq qimai qarai söiledı.
Arada az ǧana uaqyt ötkende qoŋyr Qoŋyz kırgen qabyrǧanyŋ tu talaqaiyn şyǧaryp jan jaqtan körşıler antalai kelıp jatty. Olar da bır-bır domalaqty domalatyp quanyp ketıp jatty, ketıp jatty.
Köktem de şyqty. Bızdıŋ baqytta qara Qoŋyzymyz būl jazda qara terın tögıp eŋbektenbei aq mal tapty. Qoŋyr Qoŋyzdar otriady qara Qoŋyzdyŋ qoimasyn sırestırıp qysqy azyqqa toltyryp berdı. Kün şuaqta aiaqty aspanǧa köterıp qoiyp ändetıp jatqan Qoŋyzǧa mynadai oi keldı: «Ala jazdy bosqa ötkızbeiın. Innıŋ ekınşı qaptalynan taǧy bır qoima qazyp alaiyn da ony da azyqqa toltyraiyn. Köktem şyǧa aşyqqandar bolsa menen kep ekı esege qaryzǧa alyp tūrsyn. Būl bır paidaly ıs eken. Osyny käsıp qylaiyn». Ol jaz boiy ekınşı qoimany da lyq toltyrdy.
Arada bıraz jyl ötkende qara Qoŋyzdyŋ qoimasy köbeigen üstıne köbeie tüstı. Bıraq bır ǧajaby qara Qoŋyzdyŋ qoimasy köbeigen saiyn ol toiymsyzdanyp, köŋılı tarylyp kettı. Bıreu mıreu kele qalsa bır domalaq boqqa ekı, keide asa qinalyp tūrǧandarynan üş domalaq boq talap ettı. Qaryzyn qaitaruǧa ǧana şamasy jetken körşı, aǧaiyndarynan üsteme boǧyn aiausyz qanap ala bastady.
Bır künı qaryzyn köpten qaitara almai jürgen auyldasynyŋ ınıne qatty aşulanyp barǧan ol qoimasyndaǧy qalǧan-qūtqan azyǧyn sylap syipap jinap ap köterıp kete bardy. Köŋılı säl päl basylǧandai tynyştyq tauyp marqaiyp keledı. Kenet, kenet ǧaiyptan taiyp belı kılt ete tüstı. Arqasyndaǧy özınen bes alty ese ülken boqqa älı kelmei qaldy. Inı de säl päl biıkteu jerge ornalasqan edı. Mıne, mıne ın auzyna jaqyndadym degende qol qūrǧyrdyŋ da älı kettı. Sol-aq eken däu sasyq, qara boq Qoŋyzdyŋ basyn şyr ainaldyryp, domalatyp ala jöneldı. Boq ekı üş domalap baryp toqtaǧanda qara Qoŋyzdyŋ däl juan belın maiystyra toqtap edı. Söileuge älı kelmei, auzynan qan aralas köbıgı şyǧyp jatyp köz aldyna özınıŋ qoimasyn jan-jaqtan tu talaqai etıp talap alyp jatqan auyldastary elestedı. Boq jinaǧanǧa boq ölım keletının tüsınuge mūrşasyn keltırmei däl ökpeden basqan boq auyrlaǧan üstıne auyrlap ony janşyp öltırdı.
Ädina ÄBDIBAIQYZY
