Baiaǧy ötken zamanda bailyǧy jūrttan asqan bır han bolypty. Būl hannyŋ ūly bolmapty, jalǧyz-aq ai dese auyzy, kün dese közı bar Qanşaiym atty bır qyzy bolypty. Qyzdyŋ sūlulyǧy sondai, qaraǧan adam esınen tanyp qalady eken.
Künderdıŋ bır künınde Qanşaiym qyz qyryq qyz nökerımen seiıl qūryp, suǧa tüsuge barady. Suǧa tüsıp bola bergen kezınde Qanşaiymdy kökten bır qaraqūs kelıp, köterıp ketedı. Qyryq qyz şulap qala beredı.
Bırneşe künge deiın hanǧa estırtuge el — jūrt bata almaidy.Bır aqsaqaldy şal kelıp estırtedı. Han esınen tanyp, taǧynan qūlap tüsedı. El – jūrty ketıp, tynyştyq küide han esın jiyp, baqsy – balger, qoja – molda jinaidy, qyzdy olardyŋ bırı de bıle almaidy, bärınen de järdem bolmaidy.
Tek hannyŋ uäzırı Nazar kelıp, hanmen aqyldasyp, bylai deidı:
- Mūhittyŋ ar jaǧynda balyqşy Sälım degen bar, onyŋ jetı önerpaz balasy bar. Bır tapsa solar tabady. Janyma bes jüz äsker qosyp berıp, temırden keme soqqyz da menı soǧan jıber.
Han tabanda barlyq aitqan keregın daiyn qylyp, bas uäzırdı attandyrady. Nazar sumen jol jürıp, bır aida aman – sau mūhit teŋızınıŋ ar jaǧyndaǧy Sälım şalǧa jetedı. Barsa, jetı önerpaz balalary joq, şaldyŋ özı ǧana otyr eken. Sälım şal äskermen kelgen Nazardan qorqyp ketedı.
Nazar uäzır Sälım şalǧa män-jaiynyŋ bärın baian etedı, hannyŋ altyn mörın basyp, ötınıp jazǧan hatyŋ beredı, ädeiı ızdep kelgenın aitady. Sol arada Sälım şal balalaryn şaqyryp alyp:
– Ailyq alys, şet jerden senderdıŋ önerlerıŋdı estıp jetıptı. Näsıp bolsa, baryŋdar. Eger tapsaŋdar, dünie-mülkımen qyzyn beredı. Önerdı ışke saqtamai, syrtqa şyǧaryŋdar! – deidı.
Sonymen jetı önerpaz hannyŋ bas uäzırı Nazarǧa erıp jüredı. Būlar bırneşe kün jol jürıp, bır-ekı kün qalǧanda süiınşı sūrauǧa Nazar hanǧa bır kısı jıberedı. Ol baryp süiınşı sūraǧanda han aiamai süiınşı berıp, aldynan bes jüz oşaq qazdyryp, toi jasaidy. Aman-sau jetı önerpazdy alyp Nazar da keledı. Han jetı önerpazdy körıp, qatty quanyp, bala qaiǧysynyŋ bärın ūmytqandai bolady.
Bırer kün tynyqqan soŋ, han qasyna jetı önerpazdy ertıp, baiaǧy qyzdy köterıp äketken qaraqūstyŋ qasyna keledı. Qaraqūs qyzdy alyp aspanǧa ūşady. Jetı önerpazdyŋ ışındegı ülkenı aspanǧa ūşa bıledı eken, barlyǧyn sol bastap, qyzdy köterıp ūşqan qaraqūstyŋ köleŋke ızıne tüsıp quady. Būlar kökte jetı künı, jetı tün ūşady, segızınşı kün degende qūsty köredı. Bır dariianyŋ jaǧasynda qūs otyr. Qyz şaşyn tarap tūr eken. Quǧynşylardyŋ dabyl qaǧyp ūşqan ekpınınen qorqyp, qaraqūs qyzdy alyp, taǧy da aspanǧa ūşady. Sonda quǧynşylar: «Qyzdan aiyryldyq», – dep jylaidy. Jıgıtterdıŋ ülkenı ekınşısıne: «Önerıŋdı ıste», – dedı. Ekınşısı asqan mergen eken, qūstyŋ ekı qanatynan közdep atqan oǧy onyŋ ekı sanyn jūlyp tüsedı. Aspanda şyr ainalyp kelıp, qyz suǧa tüskende, üşınşısı suşyl eken, suǧa süŋgıp, qyzdy alyp şyǧady. Qyz jūtqan suyn alyp qaita qūsyp aman türegeledı.
Būlar endı sudan qūrǧaqqa şyqqan kezde, bır ülken aidahar bärın lebımen jūtyp barady eken. Endı būlardyŋ törtınşısı asqan ūsta eken, qolyndaǧy ek tasyn bır-bırıne soǧystyryp qalǧanda bes şaqyrym jerden qorǧan soǧylady eken. Ol tasyn qolyna alyp, soǧystyryp edı, bes şaqyrym jerden qorǧan soǧyldy. Älgı aidahar qorǧannyŋ syrtynan oralyp jatyp qalady. Bırneşe kün tas qorǧannyŋ ışınde būlar da jatady. Aidahar tas qorǧandy syrtynan orap alyp, qysyp syǧa bastaidy. Būlar qysylyp, öler bolǧan soŋ besınşısı de öz önerın paidalanady. Būlardyŋ besınşısı jer astynan jol salǧyş eken. Qolyndaǧy asyl tasyn şaqqanda, bes şaqyrymdai jer astynan jol salynyp şyǧady eken. Aidahar sol küiınde tasta oralyp jatyp qalady. Būlar jer betıne şyqqan soŋ, elıne aparatyn joldyŋ qai baǧytta ekenın bıle almai, ailasy tausylyp, adasady. Būlardyŋ altynşysy jol boljaǧyş eken, oqu oqyp, közın siapasa, bır kündık jerden jol köredı eken. Altynşysy önerın ıstep, bır kündık jerdegı joldy tabady. Bıraq özderı aryp-aşyp, şarşaǧan, jaiau jüre-jüre tabandary tesılgen, tamaqtary jäne joq, aştyqtan älsırep qalady. Jetınşısı taǧam jasaǧyş eken. Qoinyndaǧy bır asyl tabaǧyn alyp, joldastaryn künıne üş mezgıl tamaqqa toidyryp otyrady.
Būlar bırneşe kün jol jürıp, hannyŋ auylyna jetedı. Bärı de aman. Qanşaiym qyzdy da aman alyp keledı. Sonan soŋ han at şaptyryp toi ısteidı. Han el jūrty bolyp, jetı önerpazǧa qatty riza bolady. Han jetı önerpazǧa riza bolǧandyqtan:
– Qyzymdy bıreuıŋ joldas qylyp alyŋdar, – deidı. Sonda tūryp jetı önerpazdyŋ eŋ ülkenı:
– Bärımız de ıstegen önerımızdı aityp ötelık, qaisymyzdıkı artyq bolsa, sol alsyn, – deidı.
Han maqūl köredı. Sonda eŋ ülkenı tūryp:
– Būl qyzǧa ıstegen önerım bärınen basym. Men bolmasam, būl joq edı, – dep jetı kün qaraqūstyŋ ızımen aspanda ūşqanyn aitady. – Sondyqtan maǧan tiesılı, – deidı ol. Ekınşısı:
– Senıŋ önerıŋ tausylyp, qyzdy qaraqūs aspanǧa alyp bara jatqanda men atpasam, qyz joq edı. Sondyqtan, qyz tiesılı, – deidı. Üşınşısı tūryp:
– Sen aspannan qūsty atyp, qyzdy tüsırgende men ony suǧa süŋgıp almaǧanda, qyz joq edı. Sondyqtan qyz maǧan tiıstı, – deidı. Sonda törtınşısı tūryp:
– Men tastan qorǧan soqpaǧanda, bärıŋdı de aidahar jūtyp qoiatyn edı, qyz da, sender de joq edıŋder. Sonydqtan, qyz maǧan tiıstı, – dedı.
– Men bolmasam, bärın de tastyŋ astynda qyrylyp öler edıŋder. Sondyqtan qyz maǧan tiıstı, – deidı besınşısı. Altynşysy tūryp:
– Bärın de jol taba almai adasatyn edıŋder. Būlardy adastyrmai, jol tauyp bergen men emes pe?! Qyz maǧan tiıstı, – deidı. Aqyrynda jetınısı tūryp:
– Menıŋ tabaǧymnan as jemeseŋder, bärın de aştan öler edıŋder. Sondyqtan, qyz maǧan tiıstı, – deidı.
Bärı de özderınıŋ önerın aityp, hanǧa jügınedı. Han bılgışterın jinaidy. Sonda bır qariia tūryp:
– Būl jeteuınıŋ bärınıŋ de önerı bırdei. Bıraq qyzdy süŋguırge qosyŋyz, öitkenı ol qyzdy basqalarynan būryn baryp qūşty ǧoi. Al qalǧan altauyna alty hannyŋ qyzyn äperıp, alty jerge uäzır sailaŋyz, – deidı. Han qyzyŋ süŋguırge qosyp, qalǧan altauyna alty hannyŋ qyzyn äperıp, alty eldı biletıptı. Söitıp, jetı önerpaz mūratyna jetıptı.
