Kanada premer-ministrı Djastin Triudo 9 qaŋtarda baspasöz mäslihatynda "qolda bar dälelderge süiene otyryp", Tegeranda qūlaǧan ukrainalyq jolauşylar ūşaǧyn "İrannyŋ zymyrany atyp tüsırgen" dep mälımdedı. Onyŋ paiymdauynşa, ūşaqqa raketa "abaisyzda tigen".
AQŞ-tyŋ resmi ökılderı de ukrainalyq jolauşylar ūşaǧyn İrannyŋ zymyrany baiqausyzda atyp tüsırgen dep sanaidy.
Bortynda 176 adam bar Ukraina äue kompaniiasynyŋ PS 752 reisı 8 qaŋtarda Tegeran äuejaiynda apatqa ūşyraǧan. Ūşaqtaǧy adamdardyŋ bärı köz jūmǧan. Ukraina tarabynyŋ deregınşe, ūşaqta 82 irandyq, 63 kanadalyq, 10 şved, 4 auǧan, 3 britandyq jäne Germaniianyŋ 3 azamaty bolǧan. Ukraina qauıpsızdık qyzmetı apat saldarynan qaza tapqan 11 ukraindyqtyŋ arasynda ekipajdyŋ toǧyz müşesı bar dep habarlady.
Ūşaq apaty Tegeran AQŞ-tyŋ İraktaǧy äskeri bazasyn zymyranmen atqylaǧannan bır saǧat ötkende bolǧan.
Aty-jönın aitpaǧan AQŞ-tyŋ resmi ökılderı İrannyŋ zymyrany abaisyzda Boeing 737-800 ūşaǧyn atyp tüsırgenıne “senımdı”. Olar būl derektı amerikalyq basylymdarǧa aitqan. Resmi ökılder sputnik, radar jäne elektrondyq derekterdı teksergen.
Newsweek saityna derektermen bölısken Pentagon, AQŞ pen İraktyŋ barlau qyzmetınıŋ ökılderı “ukrainalyq ūşaqqa Reseide jasalǧan Tor zymyrany tigenıne senımdı”.
AQŞ barlau qyzmetınıŋ ökılı CBS News saityna aituynşa, amerikalyq sputnikterge İrannan ekı zymyran ūşyp şyqqan sät jäne keiıngı jarylys tüsıp qalǧan.
Pentagon būl aqparattarǧa qatysty kommentarii bıldırgen joq.
Būǧan deiın AQŞ prezidentı Donald Tramp Twitter jelısınde ūşaq apatyna qatysty küdıgı baryn jazyp, “bıreu qatelık jasady-au” degen.
“Keibır adamdar mehanika dep jatyr. Jeke basym, olai dep oilamaimyn. Öte jaman jaǧdai bolǧan siiaqty” dep jazǧan edı Tramp.
Reuters agenttıgınıŋ jazuynşa, İrannyŋ azamattyq aviasiia qyzmetınıŋ jetekşısı “ukrainalyq ūşaqty İran zymyrany atyp tüsırgen” degen aqparatty “absurd” dep atady. İran transport ministrlıgı de amerikalyq basylymdardaǧy aqparatty joqqa şyǧaryp, “Tegeran äuejaiynan ukrainalyq ūşaqpen bırge jergılıktı jäne halyqaralyq bırneşe ūşaq ūşyp şyqqanyn” mälımdedı.
Ukrainanyŋ ūlttyq qauıpsızdık jäne qorǧanys keŋesınıŋ hatşysy Aleksei Danilov 9 qaŋtar tüs aua “Tegeranda qūlaǧan Ukraina äue kompaniiasynyŋ Boeing ūşaǧy raketamen atyp tüsırıluı mümkın” degen. Ol ūşaqqa Reseide jasalǧan "Tor" zenittık-raketkalyq kompleksınen jıberılgen zymyran tiiuı mümkın degen boljam aitqan edı.
Al İran bilıgı ūşaq motory janyp, pilottar ūşaqqa ie bola almai qaluy mümkın degen boljam jasaǧan.
İnternette taraǧan videolarda ūşaqtyq äuede örtene bastaǧany körınedı.
Apatqa ūşyraǧan ūşaqtyŋ zauyttan şyqqanyna üş jyl bolǧan jäne 6 qaŋtarda tekseruden ötken. Ūşaq ūşyp şyqqanda eşqandai tötenşe jaǧdai turaly habar bermegen.
9 qaŋtarda ukrainalyq 45 maman Tegeranǧa keldı. Olar ūşaq apatqa ūşyraǧan aimaqtan zymyran qaldyqtaryn ızdemek.
Ukraina syrtqy ıster ministrlıgı Kiev pen Tegeran “apattyŋ sebebın anyqtau üşın” bırge jūmys ısteuge kelıskenın habarlady.
Resmi Kievtıŋ habarlauynşa, İran prezidentı Hasan Rouhani Ukraina prezidentı Vladimir Zelenskiimen telefonmen söileskende “Tegeran ukrainalyq sarapşylarǧa ūşaq apatyn tekseruge barlyq jaǧdaidy jasaitynyn aitqan”.
Kanada da İrandaǧy ūşaq apatynyŋ sebebın anyqtauǧa qatysqysy keletının mälımdedı. Ottava men Tegeran 2012 jyly diplomatiialyq qarym-qatynastardy üzgen. Kanadanyŋ İrandaǧy müddesın İtaliianyŋ Tegerandaǧy elşılıgı qorǧaidy.
3 qaŋtarda AQŞ Baǧdatta äue şabuylyn jasap, İran islam revoliusiiasy korpusyna qarasty “Qūds küşterınıŋ” qolbasşysy Kasem Süleimanidı öltırgen. Osydan keiın İran “kek alu üşın” AQŞ-tyŋ İraktaǧy äskeri bazasyn zymyranmen atqylaǧan. Tramp äue şabuylynan eşkım zardap şekpegenın habarlaǧan.
Keiın İran Tegeranda apatqa ūşyraǧan ukrainalyq ūşaqtyŋ qara jäşıgın AQŞ-qa jäne amerikalyq Boeing kompaniiasyna bermeitının mälımdegen.
Ukraina men İran 9 qaŋtardy qaraly kün dep jariialaǧan.
"Azattyq" radiosy
