Jaŋaözen oqiǧasy kezınde zardap şekken adam Aqtau qalasyndaǧy auruhanada tūr. 18 jeltoqsan 2011 jyl.
Maŋǧystau oblysy Jaŋaözen qalasy tūrǧyndary Qazaqstan prezidentıne hat joldap, 2011 jyly 16 jeltoqsanda Jaŋaözende mūnaişylardyŋ beibıt ereuılı kezınde halyqqa oq atuǧa būiryq bergen lauazymdy tūlǧany anyqtaudy talap ettı. Hatqa Jaŋaözen oqiǧasynan soŋ polisiia atqan oqtan tuystarynan aiyrylǧandar, jaralanǧandar, mügedek bolyp qalǧandar, jazyqsyz qamalǧandar men qamauda zorlyq-zombylyq kördık degen qala tūrǧyndary men mūnaişylar jalpy sany jüzge tarta adam qol qoiǧan.
Jaŋaözen tūrǧyndary Nūrlybek Nūrǧaliev pen Mūratbai Jūmaǧaliev hatty prezident Qasym-Jomart Toqaevqa tapsyru üşın Nūr-Sūltanǧa arnaiy kelgenderın aitady. Olar Qazaqstandy otyz jylǧa juyq uaqyt basqarǧan būrynǧy prezident Nūrsūltan Nazarbaevqa bırneşe märte joldaǧanmen nätije bolmaǧandyqtan prezident auysqan soŋ mäselenı qaita köterıp otyrǧandaryn aitady.
«Jaŋaözendegı oqiǧaǧa bailanysty auqymdy negızgı mäsele – qarusyz halyqqa polisiianyŋ oq atuy. Atys qaruyn qoldanuǧa būiryq beruge qūqyly bırden-bır uäkılettı tūlǧa, ol – Maŋǧystau oblystyq ışkı ıster departamentınıŋ bastyǧy boluy mümkın be? Bıraq polisiia – tömennen joǧaryǧa baǧynatyn, atys qaruyn qatardaǧy polisiianyŋ özdıgınen qoldanuy mümkın emes organ. Iаǧni – būqara halyqqa qarsy atys qaruyn qoldanuǧa mındettı türde bıreu būiryq berdı. Demek, būiryqty bergen kım? Qarusyz adamdarǧa oq atqandardy anyqtap, jauapqa tartpai Jaŋaözen jaǧdaiy tūraqtanbaitynyn eskertemız» delıngen hatta.
Būdan bölek tūrǧyndar jaralanǧandarǧa, balasynan, tuysynan aiyrylyp, qatty küizelıstıŋ saldarynan densaulyǧynan aiyrylǧandarǧa Jaŋaözen oqiǧasynan zardap şekken märtebesın berudı talap etedı.
- 2011 jyly kım oq atuǧa rūqsat berdı? Sol mäsele qaita qaralsyn jäne jetı ai ereuılde tūrǧan mūnaişylardyŋ moraldyq şyǧyny tölensın, zardap şeken otbasylaryna märtebe berılsın. Osyndai talaptardy qoiyp otyrmyz. Toqaev myrza ony şeşedı dep senemız,- dedı Mūratbai Jūmaǧaliev.
Onyŋ sözın qoştaǧan 2011 jyly tamaǧynan oq tiıp jaralanǧan Nūrlybek Nūrǧaliev bas prokuraturaǧa da hat tapsyryp, Jaŋaözendegı jūmyssyzdyq mäselesın kötergennen soŋ bırneşe jyl būrynǧy būzaqylyq äreketı üşın bes jylǧa bas bostandyǧynan aiyrylǧan Erjan Elşıbaevtyŋ da ısın qaita tergeudı talap etkenderın aitty.
Olardyŋ hatyn qabyldaǧan prezident äkımşılıgı "hatqa kımnıŋ jauap beretının bılu üşın" üş künnen keiın habarlasuǧa keŋes berdı.
2019 jyly da Jaŋaözende jastar bilıkten jalaqysy jaqsy jūmys talap elıp, narazylyq bıldırgen edı. Jūmyssyz jastar belsendısı Erjan Elşıbaev byltyr qazan aiynda bes jylǧa sottalǧan. Onyŋ üstınen «Būzaqylyq» baby boiynşa qylmystyq ıs qozǧalǧan. Elşıbaev pen onyŋ jaqtastary ıstıŋ saiasi astary bar dep sanaidy. Qūqyq qorǧauşylar Erjan Elşıbaevty «saiasi tūtqyn» sanatyna qosqan.
2011 jylǧy 16 jeltoqsanda Maŋǧystau oblysyndaǧy Jaŋaözen qalasynda polisiia bırneşe ai boiy ereuıldep tūrǧan mūnaişylarǧa qarsy oq jaudyryp, küşpen taratqan. Keiın resmi derek boiynşa, 17 adamnyŋ qaza bolyp, 100-den astam adamnyŋ jaralanǧany anyqtaldy.
"Jappai tärtıpsızdıktı ūiymdastyrdy" degen aiyp boiynşa 37 adam sotqa tartylyp, onyŋ üşeuı tolyq aqtalyp şyqty. 21 adam şartty türde, al 13 adam üş jyldan alty jylǧa deiın sottalǧan bolatyn. "Ökıletın asyra paidalandy" degen aiyppen bırneşe polisei de jauapqa tartylǧan edı.
Jergılıktı jäne halyqaralyq qūqyq qorǧau ūiymdary men bırqatar Batys elderı Jaŋaözendegı polisiia men arnaiy küşterdıŋ qatygez äreketterın synap, Qazaqstan bilıgınen qandy oqiǧaǧa jol bergenderdı ädıl türde anyqtap, jazaǧa tartudy talap etken.
"Azattyq" radiosy
Foto avtory Qazis Toǧyzbaev
