Zira NAURYZBAEVA, mädeniettanuşy, T.Äsemqūlovtyŋ jūbaiy:
– ZİRA APAI, TALASBEK AǦAMYZBEN TANYSTYQTARYŊYZ QALAI BASTALǦAN EDI?
– Talasbekpen alǧaş 1995 jyldyŋ küzınde konservatoriia professory Äsiia Mūhambetovanyŋ üiınde tanystyq. Oǧan deiın professor apaiymyz: «Senderdı ǧylymi pıkır almasularyŋ üşın tanystyryp jatyrmyn. Basqalai jaǧdai oryn alyp jatsa, menı aralastyrmaisyŋdar», – dep bırden eskertken bolatyn. Būl sözge asa män bere qoimadym. Öitkenı ol uaqytta anam men ülken aǧamnyŋ qatty auyryp, otbasymdaǧy jaǧdaidyŋ qiyndap, tūrmys qūru turaly oidyŋ tüsıme de kırmegen sätı edı. Jäne kışkentaiymnan üidegıler menı otbasynyŋ süienışı köretın. Bıraq Talasbek päterge kırgen sätte-aq bır ışkı dauys «Osy adammen taǧdyryŋdy toǧystyrmasaŋ, qalǧan ömırıŋ jalǧan bolyp qala beredı» degendei boldy. Mūny tıptı dauys deuge de kelmes, bır ışkı tüisık şyǧar.
Bala kezımde de, keiın eseigende de men üşın kıtap oqudan artyq ıs bolmaityn ärı eŋ qyzyq dünieler alysta ötıp jatqandai körınetın. Dūrysy, kıtap jazatyn jazuşylar alysta tūryp, al özım ömırde joq şyǧarmyn dep sezınetın edım. Özımnen 12 jas ülken ärı üisız-küisız, jaǧdaiy joq, ömırden şarşaǧan adammen bas qosu turaly oidyŋ özı menı qorqytty. Tıptı Talasbekke qarap, «menıŋ aqboz atty hanzadamnyŋ osy bolǧany ma?» dep janym jabyrqady.
Äsiia apaidyŋ üiınde şai ışıp, äŋgımelesıp bolǧannan keiın Talasbek menı üige şyǧaryp salatyn boldy. Jolda qazaq mifologiiasy turaly nebır ǧajap dünielerdı äŋgımeledı. Sonyŋ aldynda ǧana mifologiia turaly kandidattyq dissertasiia qorǧap, keibır sūraqtardyŋ jauabyn tappai jür edım. Mysaly, Qorqyt ata turaly aŋyzdarda bır-bırıne qarama-qaişy jaittar bar bolatyn. Menıŋ dissertasiiamdy oqymaǧan Talasbek qarapaiym äŋgımesınde men ızdegen sūraqtarǧa oŋai jauap berıp kele jatty. Mūndai säikestık menı erıksız taŋǧaldyrdy.
Sol alǧaşqy kezdesuden keiın de konferensiia, konsertterde körısıp qalyp jürdık. Talasbek menı baiqamaǧandai syŋai tanytatyn. Bırde Ä.Mūhambetova Talasbektıŋ epos turaly studenttık zertteuın oquǧa berdı. Men ony avtordyŋ rūqsatymen maqala retınde daiyndap, baspaǧa berdım. Ol uaqytta «Gorizont» gazetınıŋ bas redaktory Darhan Myŋbaimen jaqsy aralasatyn edım. Ol kısı qyzyqty materialdar sūrap tūratyn. Izdegenge sūraǧan döp kelıp, Talasbektıŋ maqalasyn «Kazahskii epos: Chelovecheskii duh v poiskah iznachalnogo smysla» degen ataumen gazetke berdım. Maqala oqyǧandarǧa öte jaqsy äser ettı. Jazǧan dünielerınıŋ jariialanǧanyn onşa qalamaityndai körınetın Talasbek te qatty quanǧan sekıldı. Onyŋ maqalalarynyŋ jariialanbaǧanyna ūzaq uaqyt bolǧanyn tek keiın bıldım ǧoi.
Köktemnıŋ basy boluy kerek, bır künı tüngı saǧat ekınıŋ kezınde Talasbek habarlasty da, özıne küieuge şyǧuǧa ūsynys bıldırdı. Qalai aitty deisız ǧoi?.. «Maǧan öz taǧdyryŋyzdy senıp tapsyra alasyz ba?» – dedı. Mūndai ūsynys menı qatty taŋǧaldyrdy, özımşe şart qoiyp, tärbielemek bolyp onyŋ qazır ışıp alǧanyn esıne tüsırdım. Talasbek sonda da qoimai: «İä, men qazır maspyn. Bıraq sız qazır jauap berıŋız: «iä» ma, «joq» pa?» – dedı. «Sızdı dūrys tanymaimyn ǧoi…» – dep qipaqtaǧan maǧan: «Sız menıŋ maqalalarymdy oqydyŋyz, küilerımdı tyŋdadyŋyz. Menı olardan bölıp qarauǧa bolmaidy», – dedı. Ündemei qaldym. Eger osy joly kelıspesem, Talasbektıŋ qaitadan būl taqyrypqa oralmaitynyn, tıptı ony osydan keiın köru-körmeuımnıŋ özı neǧaibyl ekenın sol sätte jaqsy tüsındım.
Keiın bılgenımdei, Talasbek özınıŋ sätsız ömırınen qalai şarşaǧanyn aityp berdı ǧoi. Ol sol künı Äzırbaijan Mämbetov pen Ǧaziza Jūbanovanyŋ ūldary Älıbidıŋ üiınde bolyp, bırge ışedı. Tünnıŋ bır uaǧynda stalindık repressiianyŋ qūrbandary tūrǧan üidıŋ qasıretı keudesın qysyp, oianyp ketedı de, özınıŋ baqytsyz taǧdyryna nalyp, bırjola bū dünieden ketkısı keledı. Bıraq sol sätte esıne men tüsıp, soŋǧy ret äreket etıp körmekke bekınıp, maǧan habarlasyp tūrǧan betı eken. Sony sezgendei men de: «Eger erteŋ mastyǧyŋyzdan aiyǧyp, ūsynysyŋyzdy qaita aitsaŋyz, men «iä» dep jauap beremın», – dedım. Mıne, osy oqiǧadan keiın ǧana bız kezdesıp, jüre bastadyq. 1996 jyldyŋ mamyrynda üilenu toiymyz öttı.
Tūrmysqa şyqqanymda talantty, bıraq ömırde joly bola qoimaǧan adamǧa kömektessem degen maqsat qana boldy. Şynymdy aitsam, otbasylyq odaǧymyzdyŋ baiandy bolatynyna özım de senımsız edım. Negızı, ömırımdegı eŋ maŋyzdy mäselelerdı aqylǧa salyp şeşetınmın, al osy joly ışkı tüisıgımnıŋ şeşımıne jügındım. Tūrmysqa şyqpai tūryp QazMU-dıŋ rektoratyndaǧy jūmys kabinetımde otyrǧanymda qūrbylarym, gruppalas qyzdar küieulerınıŋ üstınen şaǧym tüsırıp, ajyrasatynyn aityp maǧan köp keletın. Keibırı «tūrmysqa şyqpaǧan sen aqyldysyŋ» dep maqtap ta ketetın. Olar jaqsy otbasynan şyqqan, ömırde öz ornyn qalyptastyrǧan küieulerınen ajyrasyp jatty, al men tanymaityn, bılmeitın adamǧa tūrmysqa şyǧyp bara jatqanymdy olarǧa aituǧa da ūialdym. Bızdıŋ üilenu toiymyzda Jabaihan Äbdıldinnıŋ ınısı, ata-anamnyŋ jaqyn dosy, fizika-matematika ǧylymdarynyŋ doktory, akademik Meiırhan Äbdıldin asaba boldy. Ol toi barysynda Talasbekten dästürımızde joq bolsa da, bır küi oinap beruın ötındı. Talasbek Tättımbettıŋ küilerınıŋ bırın şerttı. Ädemı dausy bar, muzykany jaqsy tüsınetın Meiırhan aǧa ata-anama: «Sızderdı qūttyqtaimyn, küieubalalaryŋyz jaqsy adam eken», – dedı Talasbektıŋ küiın yqylaspen tyŋdap bolyp. Sosyn Meiırhan aǧa maǧan būrylyp: «Ainalaiyn Zira, men senı bala kezıŋnen bılemın, aqyldysyŋ, menı de dūrys tüsınesıŋ dep oilaimyn. Küieuıŋdı janyŋnan şyǧarmauǧa tyrysyp jantalaspa, qadaǧalama da. Er adam ösuı üşın, aqşa tabuy üşın üide emes, tüzde köp boluy kerek, adamdarmen aralasuy kerek», – dedı. Men Meiırhan aǧanyŋ osy sözderın ünemı esımde ūstadym. Ony eşqaşan qadaǧalauǧa tyrysqan emespın.
– TALASBEK AǦA OTBASYNDA QANDAI EDI?
– Otbasylyq ömırde Talas senımdı, arqa süieitın adamym bola bıldı. Maǧan dauys kötergen kezı bolǧan emes. Ol «Taǧdyryŋyzdy maǧan tapsyrasyz ba?» dep tegınnen-tegın aitpasa kerek. Oǧan tūrmysqa şyqqannan keiın ünemı senım arta alatyn, kez kelgen sätte qorǧaityn, «äielım men bala-şaǧam tarşylyq körmesın» dep kün-tünı tynbai eŋbek etetın jannyŋ janymda paida bolǧanyn tüsındım. Täulıgıne 16-18 saǧat jūmys ıstep, aqşa tauyp, bızge päter satyp aldy. Odan ünemı demalyp, şyǧarmaşylyǧymen ǧana ainalysuyn ötınetınmın. Auyrǧanyna qaramastan jūmysyn toqtatpady, audarmalar jasap, qalamaqy üşın özıne qyzyq emes taqyryptarda maqalalar jazdy.
Negızı, Talasbek üilenbei tūryp ta öz jaǧdaiyn jasap aluǧa şamasy jetetın adam edı. Bıraq onyŋ adamdardyŋ ötınışıne «joq» dep aita almaityn qasietı bar. «Aǧalary» men «dostary» üşın audarmalar jasap, dissertasiia men kıtaptar jazyp jüre bergen. Üilengennen keiın Talas adamdarmen qarym-qatynasty basqaşa qūruǧa tyrysty. Bırde konservatoriiadaǧy ūstazdardyŋ bırı maǧan: «Jeŋge, sızdı konservatoriiada qanşama adamnyŋ jek köretının bılseŋız ǧoi! Sızderdıŋ toilaryŋyz bolǧan künı talai adamnyŋ ǧylymdaǧy joly üzıldı emes pe?» – degenı bar. Sonyŋ özınde menıŋ közımşe ekı jyl ışınde Talasty «dostary» 10 myŋ dollarǧa «laqtyryp» ketıptı. Al ol kezde Almatydan üş bölmelı päterdı 5 myŋ dollarǧa aluǧa bolatyn.
Alǧaş aiaǧymnyŋ auyr ekenın aitqanymda Talasbek: «Menıŋ bala süigım kelmeidı. Öz balamnyŋ körıngennıŋ bosaǧasynda jürıp qinalǧanyn qalamaimyn…» – degen edı uaiymdap. Sodan keiın ǧana jazǧandary üşın qalamaqy talap etıp, avans alyp, «anany jazyp berşı, mynany audaryp berşı» degen bıtpeitın ötınışterden bas tarta bastady. Mıne, osy kezde eskı dostarynyŋ toqsan paiyzy syrt ainalyp kettı.
– SIZDI TALASBEK AǦANYŊ QANDAI QASİETTERI BAURAP ALǦAN EDI?
– Talasbektıŋ aqköŋıldıgı men adamgerşılık qasietterı menı taŋǧaldyruşy edı. Ülken talant, aqyl-parasat, bılımnıŋ iesı bola tūra, ol 20 jyl boiy orta deŋgeidegı adamdardyŋ mansap jolyndaǧy küresın ünsız baqylady. Bıreuler plagiattyŋ arqasynda ataqty bolsa, endı bıreuler orys tılındegı kıtapty qazaqşaǧa audaryp, öz atynan berıp, daŋqqa ie bolyp jatty. Talasbek onyŋ bärın közımen kördı, bıraq aşulanǧan joq. Ol özıne onşa ūnai bermeitın adamnyŋ halyq üşın bırdeŋe ıstegenın körse, habarlasyp qūttyqtaudan arlanbaityn. Bıraq soŋǧy jyldary satqyndyq pen bıtpeitın aiaqtan şaludan şarşap ketken edı.
Talasbek – jalǧyz ömır sürıp, jalǧyzdyqta qaiǧyryp üirengen jan. Bıraq özınıŋ tabiǧatynda otbasylyq ömırge beiım edı. Bız üilengennen keiın menıŋ tuystaryma da qamqorlyǧyn aiaǧan joq. Al onyŋ özıne qarailap, qamqorlyq tanytsa, balaşa mäz bolatyn. Üilengennen keiın bır künı jaŋbyrdyŋ astynda qalyp, üige su-su bolyp keldı. Kiım auystyrǧysy kelmegenıne qaramastan, qūrǧaq kiımderdı kiiuın talap etıp, şaşyn sülgımen sürtıp berdım. Osy bır qarapaiym ıs onyŋ közıne jas üiırıp: «Men özımnıŋ üilengenımdı, maǧan qamqorlyq tanytatyn äielım bar ekenın endı sezınıp jatyrmyn. Būryn osylai bolsa jüre beruşı edım, kiım üstımde keuıp keter edı», – degenı bar.
Talasbek adamǧa janaşyr bolatyn. Äsırese qyzdarǧa, äiel zatyna, jalǧyzbasty analarǧa jüregı auyryp tūratyn. 2000 jyly ol bır oblystyq gazettıŋ atynan «Soros-Qazaqstan» qorynyŋ baiqauyna qatysty. Jeŋgen jaǧdaida qor jüldenı gazettıŋ atyna audaryp, redaksiia onyŋ jartysyn Talasbekke tapsyruy tiıs bolatyn. Rasymen de Talasbektıŋ maqalalary jeŋıp şyqty. Bıraq redaktor sözınen ainyp, Talasbekke bolmaşy ǧana aqşa töledı. Ony bılgen men qorǧa habarlasyp edım, olar redaksiianyŋ ışkı jaǧdaiyna aralaspaitynyn, tek jaramsyz etıp, syilyqty tügeldei qaitaryp ala alatyndaryn aitty. Prinsip üşın oǧan baruǧa da daiyn edım, bıraq Talasbek: «Gazettegı qyzdar jeŋısımızge quanyp, öz ailyqtarynan dastarhan jaiyp jatyr. Olardyŋ alatyndary – bar-joǧy üş-tört myŋ teŋge. Onyŋ jartysyna bırıgıp bır bölme jaldaidy. Bız almasaq ta, sol qyzdarǧa syiaqy berıledı ǧoi», – dep menı toqtatty. Osyndai jaǧdailar öte köp bolatyn.
Talasbek – arqasy bar adam. Onymen ömır süre otyryp, äruaqtar älemı, o dünienıŋ baryna senbeu mümkın emes edı. Ol tüsınde ötken zaman soǧystaryn, köne türkı taipalarynyŋ, bızdıŋ ata-babalarymyzdyŋ aqyrǧy şaiqastaryn jiı köretın. Ondai tünderı auyr demalyp, entıgıp jylap şyǧatyn. Mūndai jaǧdaiǧa tüsetının alǧaş Abylai han turaly «Kökbalaqtyŋ ölımı» atty kinossenarii jazǧanynda kördım. Qyzymyz ol kezde jasqa da tolmaǧan, tünımen qinalyp şyqqan äkesımen ol da ūiyqtaǧan küiı entıgıp, şyŋǧyryp jylap şyqty. Hadişa äkesıne qatty ūqsaidy. Aiaǧym auyr kezde ainalamdaǧylardyŋ barlyǧy «ūl» dep jatqanda, Talasbek qana: «Būl – qyz bala. Tüsımde ol menıŋ közıme qarady, men onyŋ qyz bala ekenın bırden tüsındım. Jaratuşym bızge qyz syilady», – degen bolatyn.
Talasbek özıne ruhy jaqyn adamdardy ömırde bır-ekı-aq ret körse de, qandai jaǧdaida jürgenın sezıp qoiatyn. Taŋerteŋ oiana sala «General (Asqarov) jylap jatyr, onyŋ äielı qaitys boldy» nemese «Boranqūl (Qoşmaǧambetov) qaitys boldy», «Janǧalidy bıreu renjıtken, qorlanyp jatyr» deitın. Arada bıraz uaqyt ötkende osy aitqandaryn rastaityn habar kelıp tūratyn. Janymyzdai jaqsy köretın synşy Zeinolla Serıkqalievtyŋ auyryp jatqan kezı edı. Bırde taŋerteŋ oianǧan Talasbek: «Taŋǧa juyq tüs kördım. Zeinolla aǧa jap-jas, ädemı, külıp bızdıŋ üige kırıptı», – dedı. Quanyp ketken men: «Iаǧni Zeinolla aǧa jazylatyn boldy ǧoi?» – dep edım, Talasbek basyn şaiqap: «Joq, ol bızben qoştasuǧa kelıptı», – dedı. Bır saǧattan keiın Zeinolla aǧanyŋ ömırden ötkenı turaly jaisyz habar keldı. Tek Serıkbol Qondybaidyŋ ölımı turaly ǧana bılmei qaldy, öitkenı ol kezde Talasbektıŋ tüsıne basqa aian kırgen edı. Serıkbol turaly habar kelıp, men jylap otyr edım, Talasbek: «Men bügın tüs kördım, jaqynda ūlymyz bolady. Ol öte myqty ärı näzık jandy eken. Qatty jylai berme, mümkın, qazırdıŋ özınde aiaǧyŋ auyr şyǧar», – dedı. Aitqany keldı, arada jarty jyl ötkende segız jyl kütken ūlymyzdy köterdım. Talasbektıŋ «myqty ärı näzık bolady» degenın tüsınbeuşı edım, bıraq Jansügırımız rasymen sondai. Alty-jetı qūrdas balaǧa qarsy tūryp jalǧyz özı töbeleskennen qaşpaidy, bıraq jüregı öte sezımtal. Aitpaqşy, Talasbektıŋ özı şauyp jasaǧan dombyrasy turaly, onymen bailanysty qyzyqty oqiǧa turaly «Sopernisa» – «Kündes» degen äŋgımede jazǧan bolatynmyn. Onda oidan qūralǧan eşteŋe joq.
– AǦA AUYRYP JÜRUŞI ME EDI? NEGE KÜTPEGEN JAǦDAIDA ÖMIRDEN ÖTIP KETTI?
– Talasbektıŋ densaulyǧy bala kezınen dūrys bolmaǧan siiaqty. Soǧan qaramastan ol öte myqty adam bolatyn. Murmanskıde äskerde jürgenınde asqazanynda jara paida bolǧany, közınıŋ köruı naşar ekenı belgılı bolady. Jaqsy em men kütım jasaǧan gospitaldyŋ hirurgı Bogdan Muhoirge Talasbek ömır boiy riza bolyp öttı. Al 36 jasynda mikroinsult aldy. Oǧan bıreudıŋ qatty qorlaǧany sebep bolsa kerek. Ol kezde Gornyi Gigant jaqta ūiǧyrlardyŋ päterın (vremianka) jaldap tūrady eken. Sonda kelıp, basy qatty auyrǧannan keiın jatyp qalady. Oianǧanynda denesınıŋ oŋ jaq bölıgı qozǧalmaitynyn baiqaidy. Talasbek sonda qimyldamaqqa äreket etıp köp künder men tünderdı ötkızedı. Qozǧala almaǧan qalpynda üide ekı apta jatsa kerek. Aqyryn-aqyryn qol-aiaǧy qimylǧa kelıp, Talasbek qaitadan dombyrasyn oinai bastaidy. Üilenu toiynyŋ aldynda da ol bırneşe künge joǧalyp ketıp, öŋı qaşqan küide qaita oraldy. Ne bolǧanyn sūrap edım, auyrǧanyn aitty. Sūp-sūr jüzınen şoşyp, üige äkelıp, qan qysymyn ölşep edım, köterılıp ketken eken. «Jedel järdemnıŋ» kömegınen qaşqan soŋ, ata-anamnyŋ rūqsatymen üide qaldyruǧa tura keldı.
Talasbek üi alamyz dep jantalasyp, densaulyǧyn odan saiyn qūrtyp aldy. 2000 jyly bauyry ısınıp, holesistittıŋ asqynuy degen diagnoz qoiyldy. Oǧan mi tamyrlarynyŋ tartyluyn qosyŋyz. Sozylmaly bronhitı de asqynyp, 2005 jyly demıkpe dertı paida bola bastady. Maǧan osy aurulardyŋ barlyǧy psihologiialyq uaiym-qaiǧydan paida bolǧan siiaqty körınedı. Osy kezderı Talasbektı «Jūldyz» jurnalyndaǧy qyzmetınen bosatty, ekeumız bırge şyǧaryp jürgen «Ruh-Miras» almanaǧyn jauyp tastady. Ony eşqaida jūmysqa almady. «Eluge kelıp tūryp otbasymdy asyrai almai qalamyn ba?» degen qorqynyş boldy. Jarty jyl jazu üstelınıŋ üstıne jastyq qoiyp, otyryp ūiyqtap jürdı. Jatsa, dem ala almai tūnşyǧatyn edı. Soǧan qaramastan kündız jaŋadan tuǧan Jansügırdı köterıp jüre beretın.
Ol därıgerlerge onşa senbeitın, olarǧa qaralǧandy jaqsy körmeitın, üide öz betınşe halyqtyq medisinamen emdelıp jürdı. Ärine, onyŋ bärı uaqytşa kömektestı, keiın auru qaita ainalyp soqty. Talastyŋ atasy da, äke-şeşesı de jaman aurudan qaitys bolǧan. Soǧan orai onyŋ obyrdyŋ emın tabam degen nietpen medinstitutta ekı jyl oqyǧany bar. Sondyqtan bolar, därıgerlerge qaraǧanda öz auruymdy özım jaqsyraq emdei alamyn dep oilaityn. Basqa adamdarǧa da kömektesuge tyrysty. Rasymen bıraz adamdar Talasbektıŋ aitqan aqylymen aurularynan aiyqty.
Osydan ekı jyl būryn Doshan aǧa (Joljaqsynov) Talasbektı emdetem dep Ūlttyq medisinalyq zertteu ortalyǧyna jatqyzdy, onda «jürekten basqa sau jerı joq» degen edı. Taǧdyr şyǧar, basqadan emes, jüregınen kettı. Talasbek soŋǧy jyldary ömır süruden, aurudan, adamdardan şarşaǧanyn, tek otbasy üşın ǧana ömır sürıp jürgenın aita beretın. Kei kezde tüs körgenın, tüsınde auruynyŋ bärınen aiyǧyp, quanyşty, baqytty jaŋa ömır bastap jürgenın aitatyn. Ol jaŋa ömırdıŋ o düniedegı ömır ekenın endı tüsınıp otyrmyn. Talasbek anyq tüs körse de, ony barlyq qazaqtar sekıldı jaqsylyqqa joryǧysy kelgen şyǧar. «Myna ömır jalǧan. Ekı ǧana maŋyzdy närse bar: ol – balalardy jetkızu jäne kıtap jazu. Josparlarymyz köp, älı 30 jyl ömır süruımız kerek», – deitın.
Qazır oilap otyrsam, soŋǧy kezde män bermegenmen men de bırdeŋe sezgen sekıldımın. Beimaza boldym, eşteŋege zauqym soqpaityn. Tamyz aiynyŋ aiaǧynda otbasymyzben Türkiiaǧa bardyq. Onda da köŋıl-küiım öz-özınen būzylyp, jylai bergım keldı. 14 qyrküiek künı Talasbektı Almatyǧa şyǧaryp saldym. Ol keterınde öte köŋıldı boldy. Qaityp kelgennen keiın Jansügırge dombyra jasaudy üiretetının, «Taltüstı» aiaqtaitynyn, sosyn bızdıŋ Nobel syilyǧyn alatynymyzdy aitty. Taksige otyryp ketıp bara jatqan onyŋ soŋynan qarap tūryp, öz-özımnen jylaǧym keldı. Köŋıl-küiımdegı özgerıstı balalarǧa körsetkım kelmei, üi maŋyndaǧy baqqa bardym.
Talasbek ketken künderı tünde öz-özımnen eleŋdep, ūiyqtai almai jürdım. 23 qyrküiek künı şydai almai därıhanaǧa baryp, tynyştandyratyn şöp därı alyp keldım. Būl künderı Talasbek habarlasyp tūrdy, köŋıldı edı. Ne jazǧysy keletının, kıtaphanadan qandai kıtaptar qarap jürgenıne deiın aitatyn. Almatynyŋ ystyq ekenın, aua joqtyǧyn aityp şaǧymdandy. 21 qyrküiek künı Doshan aǧa «Qūnanbaidyŋ» montajdaǧy älı daiyn emes nūsqasyn körsetıptı, Talasbek oǧan qatty riza bolǧan eken. 23 qyrküiek künı Talasbek «Arasan» monşasyna barady. Ol jalpy monşany jaqsy köretın. Keide 3-4 saǧat buda otyryp, közı qyzaryp keletın. Ondaida ystyq buda bärınen artyq otyryp, «rekord» jasaǧanyn aitatyn. Men kütınu kerektıgın aityp esıne salatynmyn. Astanadan keter künı de monşaǧa barǧysy keldı de, bır uaqytta ainyp qaldy. «Arasanǧa» baramyn dep sol sätte oilaǧan bolar. Sosyn monşada «rekordyn» jaŋartqan bolar. «Arasannan» şyqqannan keiın akademiialyq kıtaphanaǧa, keiın Jazuşylar odaǧyna kelgen. Sonda otyrǧanynda asqazanynyŋ auyrǧanyn aityp, keudesın basyp şyǧyp ketken. Negızı, köptegen adamdar asqazan men jürektıŋ auruyn şatastyrady eken. Konservatoriianyŋ janyna kelgende būrynǧy ärıptesterın körgen Talasbek olarǧa da sony aitqan. Taksige otyryp «Almagül» yqşamaudanyndaǧy «Qazaqfilm» jaldap bergen päterıne barady. Şeşınıp jatyp qalady. Sol jatqannan mäŋgılık ūiqyǧa ketedı… Doshan aǧa onyŋ ekı qolyn joǧary köterıp, şalqasynan bala siiaqty ūiyqtap jatqanyn aitady. Ol solai ūiyqtaǧandy jaqsy köretın.
Qazır 16 jasar qyzymyz Hadişa: «Papamyz osy ömırde jürgen kezınde-aq äruaqtardyŋ arasynda jürgendei edı ǧoi, endı sol jaqqa mäŋgıge kettı. Bır bölmeden ekınşı bölmege ötken siiaqty… Ol jaqta öte jaqsy, ol bar auruynan aiyqty. Közımdı jūmsam, papamnyŋ bır belesten asyp, ekınşı beleske şyǧyp bara jatqanyn köremın. Sosyn maǧan būrylyp: «Hadişa, alystaǧy anau aǧaşty körıp tūrsyŋ ba? Men onyŋ är būtaǧy men japyraǧyn anyq körıp tūrmyn» deidı», – dep menı jūbatady. Men de Talasbekke būl ömırden görı mäŋgılık ömırde jaqsyraq ekenın bılemın. Talas soŋǧy jazǧan Sügır turaly maqalasynda onyŋ qaryndasy, synşy Tölegen Toqbergenovtıŋ anasy Zeinep äjenıŋ: «Sügır aǧam tösek tartyp, qaitys bolaiyn dep jatqanda dos-jaran köŋılın sūrai keldı. Sonda aǧamyz jatyp-jatyp: «Aman bolyŋdar, baqūl bolyŋdar, qaraqtarym. Men öz elıme keteiın dep jatyrmyn», – dep edı jaryqtyq», – degen sözın keltıredı. Talasbek te myna ömırdegı jaqyndarynan görı jaqynyraq adamdardyŋ janyna, öz elıne kettı.
Men baqytty äielmın. Özınıŋ ekınşı jartysyn kezdestırmegen köptegen äielder bar. Men kezdestırdım, Talaspen baqandai 18 jyl bır şaŋyraq astynda tūrdym, ekı tamaşa balamyz bar. Menıŋ köz aldymda Talasbek şyǧarmaşylyqqa qaityp keldı, özın moiyndatty. Jüregımdı balalarymnyŋ äkelerınen erte aiyrylyp qalǧany men Talasbektıŋ oiyna alǧan dünielerınıŋ besten bırın de oryndai almai ketkenı auyrtady.
