Äldi, äldi, aq böpem,
Aq besıkke jat, böpem!
Jylama, böpem, jylama,
Jılık şaǧyp bereiın,
Baiqūtannyŋ qūiryǧyn
Jıpke taǧyp bereiın.
Äldi, äldi, appaǧym,
Qoidyŋ jünı – qalpaǧyŋ.
Jūrtqa jaman bolsa da,
Özım süigen appaǧym.
Äldi, äldi, şyraǧym,
Kölge bıtken qūraǧym.
Japanǧa bıtken tıregım,
Jaman künde keregım!..
Äldi, äldi, aq böpem,
Aq besıkke jat, böpem!
Qonaq kelse, qoi, böpem,
Qoi toqtysyn soi, böpem,
Qūiryǧyna toi, böpem!
Ainalaiyn kün böpem,
Buryl taiǧa mın, böpem!
Aq qyzy bar üiınde,
Aqylbaidyŋ üiıne
Būrala baryp tüs, böpem,
Qymyzynan ış, böpem!
* * *
Qolymyzdan ıs alyp,
Moiynyna küş alyp,
Bızdı baǧar ma ekensıŋ?
Qūryǧyŋdy maiyryp,
Tünde jylqy qaiyryp,
Jaudan jylqy aiyryp,
Jıgıt bolar ma ekensıŋ?
Aiyr qalpaq kiısıp,
Aqyryp jauǧa tiısıp,
Batyr bolar ma ekensıŋ?
Barmaqtaryŋ maiysyp,
Türlı oiu oiysyp,
Ūsta bolar ma ekensıŋ?
Taŋdailaryŋ taqyldap,
Söilegende söz bermei,
Şeşen bolar ma ekensıŋ?
Keŋ balaǧyŋ türısken,
Ūly topta küresken
Paluan bolar ma ekensıŋ?
Bal qainatyp, şai ışken,
Qazy kertıp, jal jegen,
Asty bolar ma ekensıŋ?
Ūzaq jasap, köbırek,
Basty bolar ma ekensıŋ?
Qaraǧai naiza qolǧa alyp,
Jauǧa tier me ekensıŋ?
Qaşqan jaudyŋ artynan,
Türe quar ma ekensıŋ?
Quyp oidyŋ jetıgın,
Bılıp ǧylym tetıgın,
Ǧalym bolar ma ekensıŋ?
Eŋbek etıp bar elge,
Önerıŋmen älemge
Mälım bolar ma ekensıŋ?
Köp qiynnan ötersıŋ,
Maqsatyŋa jetersıŋ.
Ūiyqtai qoişy, böpeşım!
Qaz-qaz, balam, basarsyŋ,
Sütke sudy qosarsyŋ.
Tal şybyqtan at mınıp,
Baldyrǧan myltyq asarsyŋ.
Jylama, balam, jylama,
Apaŋdy sen qinama!
Jūmystaryŋ tausylmai,
Terlep-tepşıp jürersıŋ.
Qyzyǧymen oiynnyŋ,
Saqyldap sen de külersıŋ.
Es toqtatyp bır kezde,
Aldy-artyŋdy bılersıŋ,
Äldi, balam, äldi-ai,
Apaŋ aitqan än-küi-ai.
Besık jyryn apaŋnyŋ
Kışkeneŋnen jattai ber.
Qaz-qaz tūryp ömırge,
Basyp taban attai ber.
Özıŋe arnap, böpeşım,
Tau suyndai sarqyrap,
Tolqyp aqqan jyr qalsyn.
Jeŋıltek bolma, böpeşım,
Salmaqty bol erlerdei.
Jügıre berme dalaŋdap,
Qūr bekerge erbeŋdei.
Jylama, balam, jylama,
Atasy aitqan būl sözdı,
Böpeşım menıŋ ūǧa ma?
Äldi, balam, äldi-ai!
Jetıge qaşan kelesıŋ?
Suyn äkep şeşeŋnıŋ
Erjetken soŋ berersıŋ,
Qūryǧyn ūstap äkeŋnıŋ
Soŋyna sen de erersıŋ.
Jylama, balam, jylama,
Apaŋdy sen qinama!
Äkeŋ senıŋ quansyn,
Şeşeŋ senıŋ quansyn.
***
Ainalaiyn aidan,
Su alaiyn saidan.
Jıgıt bolyp, böpeşım,
Tisın elge paidaŋ!
Aspandaǧy jūldyzym,
Maŋdaidaǧy qūndyzym,
Ūiyqtai qoişy tezırek,
Tolyqsyǧan qyrmyzym!
***
Äldi, äldi, böbegım,
Jūbanbaityn ne dedım.
Böbegımdı emızıp,
Besıgıne böledım.
Äldi, äldi, äldi qaq,
Erjetkende jylqy baq.
Ülken taudan tülkı qaq,
Täŋır bersın basyŋa baq.
Äldi, äldi, böbegım-au!
Äldi, äldi, tailaǧym,
Örıstegı şaŋdaǧym,
Ot basynda oinaǧym,
Su betınde qaimaǧym.
Äldi, äldi, böbegım-au!
Äldi, äldi, oimaǧym,
Oimaǧymmen oinadym.
Künde äldilep süisem de,
Qyzyǧyŋa toimadym.
Äldi, äldi, böbegım-au!
Besıktı alastau
Alas, alas, baladan alas,
İesı keldı, pälesı köş!
Alas, alas, bäleden alas,
Közı jamannyŋ közınen alas!
Tılı jamannyŋ tılınen alas!
Qyryq qabyrǧasynan alas,
Otyz omyrtqasynan alas!
Alas, alas, alasy,
Keldı, mıne, balasy.
Köş, köş, pälesı,
Keldı, mıne, egesı.
Atalaryŋ aqyrsa, odan qoryqpa,
Analaryŋ, aǧalaryŋ şaqyrsa,
odan qoryqpa,
Oinaqtaǧan laqtan qoryqpa,
Syldyraǧan būlaqtan qoryqpa.
Tulaǧan taidan,
Qualaǧan botadan qoryqpa!
Maŋ töbettei ūiqyly bol,
Tülkınıŋ balasyndai külkılı bol.
Alas, alas, alasy,
Keldı, mıne, balasy.
Ūiyqtap dem alsyn,
Qunap oiansyn!
Besıkke böleu
Moinymdaǧy tūmarym,
Tarqamaityn qūmarym.
Taǧdyr bergen alsyn dep,
Aq besıkke salsyn dep.
Moinymdaǧy marjanym,
Qoradaǧy mal-janym.
Besıgıŋe jata ǧoi,
Tättı ūiqyǧa bata ǧoi.
Balam jatsyn besıkke,
Pälesı qalsyn esıkte.
Besıkten şeşıp alarda
Anasy şeşıp alsyn,
Ūiqysy besıkte qalsyn.
Balam besıkten şyqsyn,
Pälesı esıkten şyqsyn.
Ös-ös! (baldyrǧannyŋ qol-aiaǧyn sozu)
Ös-ös, balam, öse ber,
Batyr bol – baluan bılektı,
Batyl bol – taimas jürektı.
Aiaǧyŋdy sozaiyq,
Sausaǧyŋdy jazaiyq.
Ettı bolsyn baltyryŋ,
Eptı bop ös, jarqynym.
Seiıt KENJEAHMETŪLY,
«Qazaqtyŋ salt-dästürlerı men ädet-ǧūryptary» kıtabynan.
«Atamūra», 2010
