Otandy süiu imannan deseŋ, onyŋ tarihy men ǧūrpyn syilai bılu de imannan bolady, moldeke...
Moldalar öz halqynyŋ ruhani jauharlarynan jūrdai bolyp ketken. Özderı jūrdai bolyp qana qala berse meilı ǧoi, meşıtke barǧan būqarany da ūlttyq ruhani jauharlarynan qatty alystatyp tastady. Bızdıŋ täuelsızdık alǧan jyldardaǧy meşıt jamaǧaty özınıŋ tarihynan, taǧylymynan, ūlttyǧynan, ūlttyq qūndylyqtary men ūlttyq bolmysynan aiyrylǧan jamaǧat bolyp qalyptasyp şyqty. Dındı saiasatqa alyp kelıp tyǧyp tastady. Halyq äleumettık küizelıske tap bolyp, köşege şyqsa, sol halyqtyŋ ışkı küizelısterın bıle tūra, "patşaǧa qarsy şyǧuǧa bolmaidy, tozaqqa barasyŋdar, künähar bolasyŋdar, arandatuşylarsyŋdar" dep bilıktıŋ yǧyna, jylmyŋdap şyǧady. Hanafidıŋ kım bolǧanyn özderıne ülgı tūtady solai bola tūra. Sonda eldıŋ küizelısın bıle tūra osylai jasaudy ne dep ūǧasyz? Būl ekıjüzdılık emei ne sonda? Qūrandaǧy "Mūtaffiffin"süresı ekıjüzdılerge arnalǧan. Däl osyndai sätte moldalar halyqtyŋ jaǧyna şyǧyp, būlaryŋ dūrys emes, dınde de halyqtyŋ sözın söileudı jaqtaidy, halyq bolyp, qoǧam bolyp ünımızdı qosaiyq, şyndyqqa tura qaraiyq, dınımızde solai degen dep aitar bolsa, mıne, naǧyz şynaiy dın sol bolar edı. Olai aitu olardyŋ azamattyq ūstanymy men konstitusiialyq qūqy da bolar edı. Dın negızınen o bastan ızgılıkke, ädılettılıkke, şyndyqqa, adamgerşılıkke, tarihyŋdy bıluge, kışıpeiıl boluǧa, ızettı boluǧa şaqyratyn edı. Mūnyŋ negızınde otanyŋdy qorǧau jatyr. Osy aitylǧan qasietter boiynan tabylǧan kez kelgen adam otanyn qorǧauǧa daiyn tūrady. İman degen osy, moldeke! Dın jaiynda tarap jatqan videolardaǧy ǧūlamasymaqtardyŋ aitqandaryna qūlaq türseŋ, tozaqpen qorqytudan basqa eşteŋe qalmai barady. Eldıŋ sanasyn zombilap, araptan basqany aitpai, talai soraqyny tögıp jatyr. Keşegı bababardyŋ dın jaiynda aitqandaryna qūlaq türseŋ, sonau bır zamandarda paiǧambar solai deptı, äulieler būlai deptı dep bastalyp, tek qana adamdyqty nasihattap, tarihyŋ men şejıreŋdı bıl, otanyŋdy qorǧa, imandy bol, taza bol deidı. Men köneköz qariialardan kıp-kışkentai bala kezımde osylardy özderınıŋ qolynan jılık müjıp otyryp, qoldaryna su qūiyp jürıp tyŋdadym. Olar maǧan bata beretın edı. Maǧan ol qariialar şejıremdı, jetı atamnyŋ kım ekenın üiretıp kettı. Dın degen osy, moldeke. Dın dästürmen bailanyssa ǧana qūndylyqqa ainalady, moldeke... Dın iman men ızgılıktı, otandy süiudı üiretetın edı. Qazırgılerdıŋ aitqandaryna qarasaŋ tozaqpen qortytudan basqa eşteŋe qalmai barady. Sonda bız ūltymyzdy saqtamasaq, ūlttyǧymyzdy qorǧamasaq, ūlttyq qūndylyqtarymyzdy jaratpasaq, onda qazaq bolyp ne üşın keldık mynau ömırge... Tek tozaqtan qorqyp, būǧyp otyru üşın keldık pe?.. Meşıtterde otyrǧan jamaǧat özımızdıŋ ūltymyzdyŋ tarihynan mahrūm bolsa da, araptyŋ tarihyn jattap alǧan. Moldalardyŋ özderı aitady, «Otandy süiu – imannan!» - deidı. Endı otandy süiu imannan bolsa, onda olar nege sol otanynyŋ tarihyn meşıtterde aituǧa betı barmaidy. Älde olarǧa jat, özge aǧym ba bızdıŋ tarihymyz... Özınıŋ tarihyn ūmytyp, bır şettegı araptyŋ kım ekenınıŋ bızge ne keregı bar? Būl da satqyndyqtyŋ bır türı. Meşıtterde Abylailar, Qabanbailar, Bögenbeilar, Nauryzbailar nege aitylmaidy? Onyŋ esesıne araptyŋ batyrlary - Saǧi ibn Abu Uaqqastar, Omarlar, Ospandar aitylyp jatyr. Ötkende meşıtte bır neke qiiuǧa kuä boldym. Soŋynda molda ekı jūpqa qarata araptyŋ bıreulerınıŋ jasy men jolyn, mahabbatyn bersın dep otyr. Sonda bızde, bızdıŋ ūzyn-sonar tarihymyzda ülgı tūtarlyq, sol keremet qazaq tūlǧalarynyŋ jolyn, mahabbatyn bersın dep aitarlyq eşbır tūlǧa qalmady ma? Namysyŋyz kelmeidı me osyǧan? Jolda da keibır jastardyŋ araptyŋ adamdaryn özderıne kumir jasap alyp, aityp jüretınderın körgende jerge kırıp kete jazdaisyŋ. Oilanbaisyzdar ma? Moldalar araptarǧa emes, qazaqtarǧa aityp jatyr ǧoi meşıtterdegı uaǧyzdaryn. Nege olar qazaqtyŋ batyrlaryn aitpaidy? Nege olar araptyŋ batyrlaryn aitady? Qazaqtyŋ batyrlaryn aitu iman men ızgılıkke jatpaidy ma? Otandy süiu imannan bolsa, onyŋ tarihyn, ūltynyŋ batyrlarynyŋ erlıgın süiu de imannan emes pe? Nege bızdıŋ meşıtke baratyn dındı ūstanatyn jastar özımızdıŋ tarihymyzdan jūrdai bolsa da, araptyŋ batyrlary men tarihyn jaqsy bılıp alǧan? Bır bırıne qarsy dünie. Arapşyldyqtan alystap, qazaqşyldyqqa oralmasaq bolmaidy. Bız qazaqşyl, ūltşyl bolmasaq jeŋılıske ūşyraimyz.
Aldyn ala aitaiyn, men de jūma namazyna qatysamyn, men de Qūran oqimyn. Bıraq men Qazaqpyn! Men İslamǧa, Qūranǧa, Paiǧambarǧa tıl tigızıp otyrǧan joqpyn. Men özgelerdıŋ dıni senımıne qol sūqpaimyn. Meşıtterdegı arapşyldyqtyŋ asqynyp bara jatqanyna, qazaqtyŋ bolmysyn jalmap bara jatqanyna alaŋdap otyrmyn.
Bekbolat QARJAN,
"Adyrna" ūlttyq portaly
