Serık Qirabaev pen Äliia Beisenova. Būl qos esım sonau mektep jasynan-aq bızge asa tanys. Synyptan synypqa köşken saiyn är 1 Qyrküiekte qolymyzǧa tier oqulyqtyŋ alǧaşqy betın asyǧa aşqanymyzda, eŋ bırınşı közge tüsetını de osy esımder bolatyn. Oquşy künımızden jarysa oqyp, tanymymyzdy ösırıp, kökjiegımızdı keŋeitken osynau oqulyqtardyŋ avtorymen jüzbe-jüz kezdesu bala ūǧymy üşın ertegıler elınde bolatyn qiial-ǧajaiyptai körınetın. Oilasaq boldy, köz aldymyzǧa danyşpan adamdar elesteitın. Sondyqtan bolar, mejelı uaqytta akademikterdıŋ aulasyna keluın kelsek te, tetıktı basuǧa jüreksınıp tūryp qaldyq. Arǧy jaqtan bala qiial jeteleitın ertegıler elınıŋ esıgı aiqara aşylatyndai erekşe bır sezım tolqynysyna tüstık. Balalyq şaqqa saiahat jasaimyz dep, uädelı uaqyttyŋ 10 minutyn ötkızıp alǧanymyzdy baiqamappyz da. Qoŋyrau soǧyldy. Qaqpany sändı kiıngen, şaşy jarasymdy etıp jinalǧan apa aşty. Tek suretten körıp, bız de osy kısıge ūqsasaq dep syrttai tamsanyp jüretın ädemı apai osy - Äliia Beisenova. Mıne, qos qabatty kottedjdıŋ tabaldyryǧyn da attadyq. Tap-tūinaqtai etıp jinalǧan bölmelerdı basyp auyzǧy üige öttık. Törde kemeŋgerlıktıŋ biık etalonyndai bolyp otyrǧan abyz aqsaqal Serık ataǧa sälem berdık. Ata ädettegışe sabyrly, bıraq nūr toly janarynan meiırım şuaǧy tögıledı. Qorqynyş bilegen boiymyzdy endı maqtanyş sezımı kernei bastady. Üsteldı jaǧalai jaiǧasyp, Äliia apanyŋ süt qatqan tättı şaiynan ışe otyryp: - Özderıŋızdıŋ aqyldaryŋyzdy tyŋdap, taǧylymdy ömırlerıŋızden ülgı alyp ketuge keldık, - dep, būl şaŋyraqqa keluımızdıŋ sebebın tüsındıre bastap edık; – Aqyly köp zamanda qazır aqyl aitu da qiyn ǧoi, - dep akademik ata bır kürsınıp aldy.
- Ata, sonda da äŋgımemızdı aqsaqal deitın sözden bastaiyqşy. Qazır osy bır ūǧymǧa saiatyn qariia bar ma nemese bügıngı aqsaqal qandai boluy kerek?
SERIK ATA:
- Aqsaqal degen dästür syilaǧan qazaqtai eldıŋ saltynda bar närse ǧoi. Ülken, köptı körgen, ömırdıŋ sabaqtarynan ötken adamdardyŋ täjıribesı köp bolady. Tälımın aityp, jūrtty ūiytyp otyratyn sondai adamdardy halyq aqsaqal deidı. Alaida kımnıŋ aqsaqal, kımnıŋ aqsaqal emes ekenın bılu bügınde oŋaiǧa tüse qoimaidy. Zaman degennıŋ özı adamnyŋ tūǧyryn būzyp jıberdı. Eldıŋ köpşılıgı aqsaqaldyqqa daiyn emes. Sondyqtan jasy kelgenderdıŋ barlyǧyn aqsaqal dep aita almaimyz. «Köp jasaǧannan emes, köptı körgennen sūra» dep qazaq tegın aitpaǧan ǧoi. Degenmen, halyqtyŋ dästürınde bar närse joǧalmaidy. Osy jasqa deiıngı ömırımde men bırqatar adamdarmen, ülken kısılermen etene aralastym. Köptegen adamdy kördım. Solardyŋ ışınde jasy ūlǧaiǧan sätınde, zeinetkerlıkke şyqqannan keiın de aqsaqaldyǧyn joǧaltpaǧandar bızdıŋ ortamyzda boldy. Mysaly, keşegı Bäiken Äşımovty, köp jyl Qazaqstan Ükımetın basqarǧan Nūrtas Oŋdasynovty, qazırgı közı tırılerden Maqtai Saǧdiev, Saǧadat Nūrmaǧambetovterdı şyn maǧynasyndaǧy aqsaqaldardyŋ qataryna jatqyzamyn. Saǧadat degen äskeri saladaǧy adam, bıraq azamattyq qalpyn da, mınezın de, salmaqtyǧyn da – bärın saqtaǧan erekşe bır keremet jan. Şyn maǧynasyndaǧy aqsaqaldar dep osylardy atauǧa bolady dep oilaimyn. Sondyqtan aqsaqal dep şaşy aǧarǧannyŋ barlyǧyn atap, sözdıŋ qadırın tym arzandatyp jıbermegen dūrys. Eldıŋ bärınıŋ armany, bärınıŋ tıleitını – qazaqtyŋ qazaqtyǧyn saqtap qalu. Osy bır ūly mūrattan bız Täuelsızdık alǧannan berı köp ümıttenıp edık. Elımızdegı bügıngı ahualdar būl senımımızdı bırtındep azaityp bara jatyr. Men senderge şynyn aitaiyn, ana tılımızdıŋ keleşegı älı de būldyr. Qazaqtyŋ sany artqanymen, qazaqşa söileitınder köbeigen joq. Tuǧan tıldıŋ nasihattaluy älı de jetpeidı. Ana tılın körkeitıp jatyrmyz deitınnıŋ bärı qūr bosqa aqşa şyǧaru ǧana. Ortaq müddege jūmylyp jatqandary neken-saiaq. Ūlttyq tärbie tek tılge jetıktıkpen şektelmeitının eskeru kerek. Halyqtyq muzyka men salt-dästürlerımız de – qazaqylyqtyŋ negızgı qainar közı. Auyzekı söilei bılumen qazaq tılınıŋ örkenı öspeidı. Qazaqşa oilap, qazaqşa jaza da bılu kerek.
ÄLİIа APA:
- Qazır pedagogika degenge bız şeteldıŋ ädıstemelerın jattap alyp, solardy alǧa tartamyz. Basqaǧa barmai-aq, Abaidyŋ qara sözderınıŋ tärbielık mänı qandai zor. Ol üşın balany ūlttyŋ dästürın bıletındei sauattandyru kerek. Qazaqta jyr-tolǧaular jetedı. Älemdık muzykany meŋgermes būryn, äuelı qazaqtyŋ dombyrasynyŋ qūdıretın boiǧa sıŋırgen jön. Mysaly, Mosarttyŋ, Ştraustyŋ tuyndylaryn jaqsy köremın. Ol – klassika. Alaida, Qūrmanǧazy, Tättımbet, Dinanyŋ küilerımen ǧūmyr keşemın. Bügıngı jastar ūlaǧatty, bılımdı, daryndy adamdardy bılmeidı. Osyǧan qarnymyz aşady. Abaidy Ūly Otan soǧysynda qaitys boldy degenge qalai şalqaŋnan tüspeisıŋ? Şoqandy bılmegen jastan qalai tüŋılmeisıŋ? Sondyqtan bala tärbiesıne nemqūraily qaramaǧan abzal. Onyŋ eŋ basynda ana tılımız, ūlttyq taǧylymymyz jatuy kerek.
- Studenttık jyldaryŋyzdan bastap qalada tūryp kele jatyrsyzdar, bıraq söilegen sözderıŋızden, otbasylaryŋyzdan qaşanda qazaqylyqtyŋ isı aŋqyp tūrady, mūnyŋ syry nede?
SERIK ATA:
- Bız taza qazaq otbasynda ösken adamdarmyz ǧoi. Äliia da bızdıŋ eldıkı. Äkelerı ülken auqatty bolǧan da, kezınde tärkıleuge ūşyrap, jer audarylyp ketıp, ekeumız keiın Almatyda tabystyq. Şeşesı 1986 jyly 96 jasynda qaitys boldy. Qazaqy tärbiedegı ibaly adam edı. Tuǧan anamdai bolyp kettı. Aǧaiyn-tuys, dos-jaran, elden keletın jamaǧaiyn üiımızden üzılgen emes. Qazaqy bolatyn sebebımız sol. Apamyz Arqanyŋ baiaǧy dästürı boiynşa, qonaqqa et bergen uaqytta turatpai, qazanǧa müşe-müşesımen saldyratyn. Bız dükennen tarazyǧa tartyp et alyp körgen adamdar emespız. Qoidy tūtastai alyp, qysta soǧym soiudy ädetke ainaldyrdyq. Ol dästürler bızde saqtalyp qaldy. Apam ömırden ötse de, Äliia osy künge deiın ettı dastarqanǧa tūtastai qoiady. Būdan özge elden bılım ızdep kelgen tuysqandarymyzdyŋ balalarynyŋ barlyǧy da bızdıŋ qolymyzda oqydy. Kışkentai üiımız, bır ūzyn üstelımız bar bolatyn. Barlyǧymyz jaǧalai otyryp tamaq ışemız, ūiyqtar kezde bärı osynyŋ astynda aiaqtaryn sozyp-sozyp jıberıp jata qalady da, men üstelde otyryp dissertasiia jazatynmyn. Bız osy qalpymyzǧa bırden tüse qalǧan joqpyz, taǧdyr ūsynǧan qiyndyqtyŋ barlyǧynan ötıp keldık. Maŋdai ter, adal eŋbegımızben jetkenımızdı eldıŋ bärı bıledı. Men özım şamam kelgenşe kez kelgen mäselege adaldyqpen qaraimyn, būra tartatyn jerım joq. Bır şaŋyraqta tūrǧandyqtan, äser etpei tūrmaidy, Älekeŋ de ol jaǧyna taza, adal.
ÄLİIа APA:
- Eŋbektıŋ zeinetın körıp otyrǧan şaqta bärı ädemı körıngenmen, bız ǧylymǧa oŋaişylyqpen kelgen joqpyz. Ǧylym joly – auyr jol. Ǧalym bolu – ol bır zatty qoparyp tastap, jaŋalyq aşu emes. Izdenısıŋdı qorytyp, sony paidaǧa jaratyp, bılgenıŋdı ärı qarai damytu. Al ony otbasymen ūştastyru tıptı qiyn. Bıraq, bız sol auyrtpalyqtyŋ barlyǧyn eŋbekpen jeŋdık. Bırınşıden, otbasynyŋ bırlıgı, ekınşıden, adamnyŋ özınıŋ jeke basynyŋ namysy degen bolady, iaǧni maqsat etken mūratyŋdy jeter jerıne jetkızıp, ūzaq uaqyt bır qalypqa tüsırıp, sodan qorytyndy şyǧaru. Qazaqtyŋ qai azamatyn almaŋyz, bärı de qazır sauatty, bärı de eldıŋ taǧdyryn oilaidy. Bıraq, sol ızgılıktı ary qarai damytyp alyp kete alatyndary sirek. Mäselen, menıŋ öz basym otbasyn baǧyp, jar kütude tört adamnyŋ tälımın erekşe körgen janmyn. Olar: Säbit Mūqanovtyŋ, Ǧabiden Mūstafinnıŋ, Äbdılda Täjıbaevtyŋ jäne Ǧali Ormanovtyŋ jarlary, asyl äpkelerım. 50-jyldardaǧy jazuşylardyŋ jūbailarynyŋ bır-bırıne degen özara keremet syilastyǧy, jar kütudegı airyqşa qamqorlyqtary maǧan ǧūmyrlyq önege boldy. Men sol Mūhaŋdy da, Säbeŋdı de, Äbdıldany da közımmen kördım, otbasylarymyzben öte jaqsy syilastyq. Bügınde olardy keibıreuler syiyspaidy eken dep, bır-bırıne jau şyǧaryp jür. Būl – keiıngı jastardyŋ qalamgerlerdıŋ oiyn, qarym-qatynasyn bılmegendıkten tuyndap jatqan qasaŋ tüsınık qoi. Mäselen, Mūhtar Äuezov Leningradta oqyp, Europalyq tärbie alǧan, tereŋ adam. Säbeŋ bolsa, el arasynan şyqqan taza halyqtyq talant. Ekeuınıŋ osy ekı baǧytyn köp jaǧdaida bır-bırıne qarsy qoiǧysy keledı. Alaida men otbasynda būlardai tatu, ızettı, dastarqan basynda solardai bırımen-bırı ǧajap üilesım tauyp, üstel üstınde otyryp-aq ūlttyq ideiany damytyp kete beretın jandardy körgen emespın. Al endı Märiiam apaidyŋ küieuın syilauy, Säbeŋdı alaqanyna salyp aialauy otbasylyq ömırdıŋ alǧaşqy baspaldaqtaryn basqan bız üşın ülken sabaq boldy. Märiiam apai 100-ge kelıp ömırden qaitty. Seraǧaŋ ekeumız sol apamyzben syilastyǧymyzdy ömırden ötkenşe üzbei, soǧymymyzdyŋ basyn aparyp batasyn alyp, köilek-könşegın, şaiyn berıp erekşe qūrmet etıstık. Men bolmai qalsam, ornymdy joqtatpai, Seraǧaŋa anasyndai şaiyn berıp otyrdy. Mıne, bız osyndai jaǧdaida tärbielendık. Syilastyq pen qūrmettıŋ ortasynda qalai 64 jyl bırge ömır sürgenımızdı bılmei de qaldyq. Mūnyŋ barlyǧy balalarymyz ben kelınderımızge, nemerelerımızge ǧūmyrlyq sabaq.
- Apa, Sız tek bır äuletke kelın bolyp tüsken joqsyz, bükıl Alaş ruhaniiatyna kelınsız… «Jan säulem» dep än şyrqaityn Nūrǧisa Tılendievtıŋ, «Arystanym-ai» deitın Qaltai Mūhamedjanovtardyŋ erekşe yqylasyna bölengen sızde arman bar ma?
ÄLİIа APA:
- Bızdıŋ üidıŋ esıgı tılektes dostarǧa ärdaiym aşyq, dastarqanymyz jaiuly boldy. Şaŋyraǧymyzdan kısı üzılmeitın. Üide bolmasaq ta, özderı kelıp-ketıp jüre beretın. Ol uaqyt joqşylyq kez ǧoi, baspanasyz jürgen joldastary Seraǧaŋdy panalap, bızdıŋ üige keletın. Sonda bıreuıne qabaq şytyp, täi demei, kelgen qonaqty Seraǧaŋnyŋ özın qalai syilasam, solai qabyldadym. Būl – otbasynyŋ syilastyǧynan tuatyn baqyt. Aqtaqaş deitın edık, myna Äbdıjämıl Nūrpeiısov kelıp, jaŋbyr jauyp ketıp, osy üide qonsaq eken deitın. Būl – Seraǧaŋnyŋ jailylyǧy. Ol kezdegı şyǧarmaşylyq adamdarynyŋ denı özınıŋ tuyndylarymen därıpteldı de, otbasyna köŋıl böluden qalyp qoidy. Al bız kerısınşe, qolymyzdan kelgenşe bos uaqytymyzdyŋ barlyǧyn balalarymyzben bırge ötkızuge tyrystyq. Menıŋ negızgı taǧdyrym, bar baqytym – otbasymnyŋ, balalarymnyŋ baqytymen tıkelei bailanysty. Äkesı de, anasy da janynda bolyp, meiırım men tärbienıŋ uyzyna jarytyp ösırudı basty qaǧidam ettım. Endı sol balalaryma baqyt berse eken dep tıleimın.
- Aqsaqaldyq degende oiǧa oralyp otyrǧany ǧoi, qazırge deiın aŋyz qylyp aitatyn ǧylymda ǧana emes, ömırde de ūstazdyq pen şäkırttıktıŋ jarqyn ülgısın körsetken Qainekei Jarmaǧanbetov pen Sızdıŋ, Mūhtar Äuezov pen Zeinolla Qabdolovtyŋ arasyndaǧy ruhani ündestıktıktıŋ jalǧasy bügıngı jastar arasynda nege üzılıp qaldy?
SERIK ATA:
- İä, ondai adamdar boldy. Bärımız de ūstazdyŋ aldyn körıp, şäkırt boldyq. Bızdıŋ ǧylymǧa kelıp, kemeldenuımızge eŋ alǧaşqy kömektesken de sol kısıler. Ony jazyp ta jürmın. Menı eŋ bırınşı ǧylymǧa tartyp, kandidattyq dissertasiiamnyŋ opponentı bolǧan – Mūhtar Äuezov. Soǧystan keiıngı kezeŋ, 1950 jyldardyŋ bas kezınde ädebiet tarihynyŋ ocherkterın jazu maqsatynda avtorlyq ūjym qūrylyp, ony Mūhaŋnyŋ özı basqardy. Sonda Zeinolla bar, men bar, Aihan Nūrhatov, Tahaui Ahtanov bar taǧy da basqa jazatyn jastardyŋ barlyǧy atalmyş jobanyŋ aiasyna şoǧyrlandyq. Ädebiettegı tūsauymyzdy kesken de – osy jinaq. Odan keiın Qainekei Jarmaǧambetovtyŋ esımın erekşe ıltipatpen eske alamyn. Student kezımdegı jaza bastaǧan dünielerımnen ūşqyn körıp, Jazuşylar Odaǧynda baiandama jasatatyn. Osy kısınıŋ arqasynda men Odaqqa, ädebi ortaǧa erte kırdım. Ülken aǧalardyŋ barlyǧy jastarǧa qamqor bola bıldı. Ädebi ortada ǧana emes, ömırde de otbasymyzben aralasyp, şai-sudy bırge ışıp kete beretınbız. Apaŋnyŋ aityp otyrǧany sol. Olar bızdı balasynǧan joq, keleşegımızden mol ümıt kütıp, qorǧan bola bıldı. Al bügın adamnyŋ peiılı būzylyp kettı. Būrynǧydai keŋşılık joq. Men keşe soǧysty közımmen körgen adammyn. Soǧys kezınde ekı adam, ekı üi qatar otyryp, baryn bölıp jeitın. Qazır körşıŋe sırıŋke, tūz sūrap barsaŋ, ala almaisyŋ. Bır qatygezdık zaman tuyp kettı. Adam adamǧa bauyr dep üiretıp edı būrynǧylar. Qazır adam adamǧa qasqyr bolyp bara jatyr. Qatygezdık qaidan keldı? Osyny oilanǧanymyz läzım. Älgı Ǧabit Müsırepov qazaqtyŋ qazaqtan basqa jauy joq degende, osy mınezımızge renjıp aitqan ǧoi. Bızge baiaǧy künnıŋ keŋ peiıldılıgı kerek.
- Peiıl nege özgerıp kettı, ata?
SERIK ATA:
- Men sony özım de tüsınbeimın. Naryq ta äser etken bolar…
Ata saualymyzǧa ǧalym közqarasynda emes, qarapaiym qariia retınde jauap bergısı keldı bılem, bıraq jauabyn döp basyp tauyp, adamdar arasyndaǧy būl salqyndyqtyŋ saldaryn naqty tarqatyp bere almai, ünsız oilanyp ūzaq otyrdy. Demınen kürsınıs sezıldı. Abyz aqsaqaldyŋ ūlt bolaşaǧyna, el erteŋıne bei-jai qaramaityndyǧyn osy bır kürsınısı men oiǧa şomǧan ünsızdıgınen aiqyn baiqadyq. Üzılıp qalǧan äŋgımemızdı säl ünsızdıkten keiın qaita jalǧadyq.
- «Özımnıŋ tuys, jaqyndarymnan keide jatbauyrlyqty sezıngendıkten «Menıŋ äkelerım» atty estelık, tolǧanystarymdy jazdym» dep edıŋız bır sūhbatyŋyzda. Ol jatbauyrlyqtyŋ sebebın neden ızdeu kerek?
SERIK ATA:
- Onyŋ ras, qyzym. Aǧaiyndy adamdar arasynda bırınıŋ balasyn bırı bauyryna basyp asyrap alu – būl bızdıŋ äkelerımızden qalǧan dästür bolatyn. Men de solai, äkemnıŋ aǧasynyŋ qolynda östım. Ony eseigen kezımde renjıp, äkeme de aittym. «Osynyŋ keregı ne jatbauyr jasap, är bala öz äkesınıŋ bauyrynda jürmei me?» – degenımde, äkemnıŋ aitqany: «Eee, sen tüsınbeisıŋ ǧoi. Bızdıŋ saiasatymyz senderdı jat qylmau, bölınıp ketpesın degenımız», – dedı. Äkemdı sonda bıraq tüsındım. Mysaly, menıŋ özımmen bırge tuysqan balalar bar. Ol bauyrlaryma jat emespın, qanşa degenmen, men tuǧan äkeden olar da tudy. Al menı asyrap alǧan äkemnıŋ balalarymen bır tösekte östım, būlarmen tıptı jaqynmyn. Sondyqtan telqoŋyr, ekeuıne de ortaq qūlyn sekıldı qos äkemnen de kete almaimyn. Mıne, şaldardyŋ jatbauyr qylmau degen saiasaty osy edı ǧoi. Qazırgı qyzdar aǧaiynnyŋ balasyn bauyryna baspaq tügılı, öz balasyn özı laqtyryp ketıp jatyr. Osylardyŋ bärıne tärbienıŋ jaŋaşa joldaryn qarastyru kerek. Al ondai ızdenuge Ükımet barmaidy. Bilıktegılerdıŋ şaruasynyŋ barlyǧy asyǧys. Tek qana tezdetıp ıstep, eldiŋ qabyldauyna qarsy baǧdarlamalar şyǧarady da, ony bırınıŋ artynan bırın jedel türde jüzege asyrudy jükteidı. Sonyŋ saldarynan halyqtyŋ sana-sezımın, ūlttyq psihologiiasyn tärbieleu degen syndy qūndylyqtarǧa müldem köŋıl audarylmai kettı. Mūnyŋ barlyǧy bızdıŋ zamannyŋ ülken auyrtpaşylyǧyn tuǧyzyp otyr.
Osy kezde şäi qūiyp, joldasynyŋ sözın bölmei tyŋdap otyrǧan apamyz äŋgımege aralasyp, öz pıkırın bıldırdı. Balalary jönınde, ūrpaq tärbiesı töŋıregındegı kelelı oilaryn, ömırlık täjıribesın ortaǧa saldy.
ÄLİIа APA:
- Sol sebeptı de bız bala-şaǧamyzdy barynşa bauyrmal etıp tärbieleuge barymyzdy saldyq. Balalarymyzdyŋ aldy Mäskeude lauazymdy qyzmette. Byltyr 60 jasqa tolǧan mereitoiyn toilap qaittyq. Ortanşy balamyz dünieden erte kettı. Odan keiıngısı Reseidıŋ elşılıgınde ısteidı. Men balalarymmen kädımgı jastarşa ömır süremın. Kelınderımmen qyzymdai qarym-qatynas jasaimyn. Alaida, olar özınıŋ jolyn, men özımnıŋ mındetımdı bılemın. Auyldyŋ qatal enelerındei «ärı jür», «berı jür», «öitpe», «büitpe» dep talap qoia almaimyn. Sebebı, qazırgı jaǧdai – bükıl älemdık deŋgeidegı talapqa sai ömır süruge daǧdylanu. Bıraq, ädet-ǧūrypty saqtau, qai jerde jürse de atauly merekelerde Seraǧaŋnyŋ şaŋyraǧynda jinalu – būl bızdıŋ balalardyŋ būljymas qaǧidasy. Qazırgı qatygez qoǧamda ata-anasyn qarttar üiıne aparyp tastaityn tasjürekterdı de körıp jürmız ǧoi. Onyŋ barlyǧy ata-ananyŋ balany dūrys tärbielemeuınen bolady. Ekeuı bırı joqta bırın «äkeŋ kele jatyr», «qazır anaŋ keledı» dep balalaryn üide özderı bolmasa da syrtynan syilap, qūrmet tūttyruǧa üiretu kerek. Ata-anasyn syilaǧannan bala jaman bolmaidy. Bızdıŋ şaŋyraqta būl – būltartpas qaǧida. Dastarqannyŋ basyna äkelerı kelmei, eşkım otyrmaidy. Ärqaisysynyŋ özınıŋ orny bar. Qazır ondai qauymdasu joq. Adamdar bır-bırıne jatbauyr bolyp bara jatyr.
Äŋgıme barysynda bırınıŋ pıkırın bırı qoldap, janarymen-aq bar jaidy ūǧynysyp otyrǧan qos ǧalymnyŋ aitpai tüsınıser közqarastarynan bır-bırıne degen şeksız senım men ülken qūrmettıŋ quatyn sezıngendei boldyq. Alaida osy jerde akademikter arasyndaǧy bäsekelestık degen saual da kökeiımızde qyltiyp tūryp aldy. Oraiy kelgende sūraǧymyzdy da qoiyp jıberdık.
- Ekı bırdei ǧalymnyŋ bır şaŋyraq astynda tūruy bäsekelestıkke jol aşa ma?
ÄLİIа APA:
- Ärine. Mäselen, atalaryŋ şyqqan gazettıŋ barlyǧyn üige äkelıp oqidy. Uaqytym bolmasa da, menıŋ mındetım – keşke jaqyn sol gazetterdıŋ barlyǧyn qarap şyǧu. Üidegı bäsekelestık bızde ülken. Ol kıtap jazǧanda, men nege kıtap jazbaimyn? Men odan kembın be? Üidıŋ şaruasyn ıstegenmen, menıŋ de öz maqsatym, mındetım, özındık «menım» bar. Syrttai jaidary körıngenımmen, ıştei eşnärsege baǧyna qoiatyn adam emespın. Bıraq, Seraǧaŋmen salǧylasyp, «senıŋ ana şaruaŋ artyq, mynauyŋ kem» demeimın. Joq zatty sūrap alyp otyramyn. Mysaly, ädebiettıŋ maǧan beimälım jaittarymen betpe-bet kelgende aǧaŋnyŋ kömegıne jügınemın. Tabiǧattyŋ ūŋǧyl-şūŋǧylyn bılmei jatsa, Seraǧaŋ menen sūraidy.
SERIK ATA:
- «Ekı qoşqardyŋ basy bır qazanǧa syimaidy ǧoi» deidı keibıreuler. Syiyspaityn eş närsemız joq, üiımız keŋ. Onyŋ da, menıŋ de jeke jazu ornymyz bar. Men joǧarǧy qabatqa şyǧyp ketemın. Keşkı mezgıl, dastarqan basynda, ūiyqtaityn kezde bolmasa, keide tıptı bırımızdı-bırımız körmeimız de. Ol köbınese öz jūmystarymen tüzde jüredı, men üide otyryp jazamyn. Aldynda jūmysy bar, qoly bosamai jatqan äiel eşuaqytta özınıŋ erınıŋ senımıne syzat tüsırmeidı. Eŋbek barda, bögde şaruaǧa uaqyt bolmaidy. Bögde şaruaǧa uaqyt bolmaǧan jerde yntymaq jarasa beredı.
- El balasyna ūstazdyq etıp jürıp, öz balalaryŋyzdyŋ tärbiesıne uaqyt taba almai qalatyn kezderıŋız boldy ma?
ÄLİIа APA:
- Joq! Ūiyqtamauym mümkın, bıraq, ondaiǧa barmaimyn. Qandai qauyrt şarualarmen jürsek te, bız bala tärbiesın ekınşı orynǧa ysyrǧan emespız. Olardy äkesı jazuǧa üirettı. Oquǧa tüskende bır esıktı baryp qaǧyp, kömek sūraudy bılmedık. Öz betterınşe tüsıp, öz eŋbekterımen oqularyn bıtırıp şyqty. Mäskeudegı balam 16 tıldı bıledı, kışı ūlymyz da solai. Bız de özımızdıŋ taza eŋbegımızben üirenıp, öz betımızşe kettık, balalar da ızımızdı jalǧady. Alpystaǧy ūlymyz balaşa bızdıŋ bar şai, qant, tamaǧymyzdy qamtamasyz etıp otyrady. Jaǧdaiymyz kelmeitındıkten emes, balanyŋ ata-ana aldyndaǧy perzent paryzyn sezınuı üşın būl asa maŋyzdy. Sonda ol erteŋ özı de jaqsy äke bolady. Balaǧa talap qoiyp, ony jügendei bılu kerek. Ata-ana säl mült ketıp, balany erkıne jıberse, keiın azabyn özı tartady. Osynyŋ bärı – şekteu.
SERIK ATA:
- Otbasy degende, menıŋ tylymnyŋ berıktıgı – joldasym. Tektı jerdıŋ qyzy. Jastaiynan jetım bolyp, qiyndyqtyŋ barlyǧyn jeŋıp üirengen. Sūmdyq eŋbekşı, jūmys dese janyn beredı. Student kezınde, bar bolǧany 19 jasynda kelın bolyp tüstı, alǧaşqy kezde institut bıtırıp alyp, aspiranturaǧa oryn bolmai üş jyl jūmys ıstep jürdı. Sonda jūmystan kelıp, kiımın auystyra salyp, üidıŋ şaruasyn ısteidı, qonaq kütedı. Bala tärbiesı de negızınen osynyŋ moinynda boldy. Uaqytyn ūiqynyŋ esebınen alsa da, äiteuır ısın tyndyrady. Aspiranturada oqyp jürgen kezdıŋ özınde keşkısın balalaryn jatqyzyp, tünnıŋ bır uaqytyna şeiın qaǧazymen otyratyn. Sol eŋbek bızdı bügıngı ūşpaǧymyzǧa şyǧarǧan. Qaramaǧan düniesı joq. Arabtardyŋ Qazaqstan jönındegı kartasyn tauyp, eŋ alǧaş jariialaǧan da osy apalaryŋ. Keiın ekologiiaǧa auysty. Ekologiianyŋ ǧylym esebınde qalyptasyp, fakultet märtebesın aluyna tıkelei mūryndyq bolyp, özı sonda 10 jyl dekan qyzmetın atqardy. Qazır sabaq bermeidı, arnaiy ǧylymi ortalyq aşyp bergen, sol jerde jūmysyn ısteidı. Üidıŋ tırşılıgınıŋ barlyǧy taǧy özınıŋ moinynda. Qūdai sätın salyp, ekeumızdıŋ yntymaǧymyz jarasty. Aldyŋǧy jyly 60 jyl bırge tūrǧanymyzdy toiladyq. Bızdı syrt qarap, köp el «jūbymen jürgen aqqu siiaqtysyŋdar» – deidı. Allanyŋ bergen ǧūmyryn osylai sürıp jatqan jaǧdaiymyz bar.
ÄLİIа APA:
- Jetpıs jylǧa juyq bırge ömır sürıp kele jatsaq, ol – bır-bırımızge degen senımnıŋ arqasy. Uaqytym jetpei, mūrnymnan şanşylyp jatsam da, Seraǧaŋnyŋ asy uaqytynda berılmei qalu degen mende bolmaidy. Auyryp qalma, asyŋdy ışe qoişy dep bäiek bolyp jüremın. Tıptı, ol kısı menıŋ qandai jaǧdaida jürgenımnen, qandai qiynşylyqtarmen betpe-bet kelgenımnen beihabar boluy mümkın. Alaida, öz mındetımdı jaqsy bılemın. Boiyma ata-ana, ülken apalarymnyŋ sıŋırgen tälımı – jardy kütu. Aǧaŋdy üidıŋ ūsaq-tüiek şaruasyna aralastyrmaimyz. Seraǧaŋ toŋazytqyşta qandai tamaq tūrǧanyn da bılmeidı. Şyrpyny jaǧyp, taŋerteŋgı uaqytta gazǧa şai qoia salu da Seraǧa üşın jat. Halqymyzdyŋ otaǧasyn kütudıŋ tolyp jatqan täsılderı bar. Er-azamattyŋ tamaǧyn aldyna qoisaŋ, odan jūmsaq, odan täuır adam bolmaidy. Al jūmystan jūbaiyŋnyŋ soŋynan kelıp: «qazandy qaradyŋ ba, üi ornynda ma?» – deseŋ, ärine, ol er adamǧa ūnamaidy. Sol sebeptı de otbasynda kelıspeuşılıkter tuyp jatady. Jastarymyz bügınde tıptı, küieuıne «balany özıŋ qarai sal» deitın jaǧdaiǧa jetıp otyr. Erlerdıŋ rölın tömendetıp, aqşa tabam dep, äielder otbasynyŋ būrynǧy qalyptasqan zaŋdylyǧyn joqqa şyǧaruda. Būl jaǧdaida kınänı baladan emes, ata-anadan ızdeu kerek. Eger de onyŋ ata-anasy orysşa tärbielense, balanyŋ da ūiadan sol tärbie negızınde tülep ūşatyny dausyz. Erteŋ sonyŋ zardabyn küllı ūlt tartady. Al ūlttyq tärbienı boiyna sıŋırgen balanyŋ jaiy müldem bölek. Sondyqtan bız qazır «qalanyŋ balasy el balasy bola ala ma?» degen ülken sūraq qoiuymyz kerek. El balasy qaşan, qai uaqytta bolady? Ūltyn oilap, ötken tarihyna beijai qaramai, odan taǧylym ala bılse – el balasy degen sol.
- Apa, özıŋız aityp otyrsyz ǧoi qazır äielder de tabys tabady dep. Sonda otbasynyŋ bilıgı kımde boluy kerek?
ÄLİIа APA:
- Tabiǧattyŋ özı er adamdy äielden bır saty joǧary etıp jaratqan. Äieldı tömen etektı dep nege aitady? Sondyqtan, küieuıŋ jaqsy ma, jaman ba – ol maŋyzdy emes. Bastysy – sen soǧan qyzmet jasap, sony därıptep, körsetıp, halyq aldyna şyǧaruǧa mındettısıŋ. Jaqsy äiel esıktegı erınıŋ basyn törge süireidı. Eger aqyly jetse, azamatyŋ senı de qūrmetteidı. Bıraq, qalai degenmen de, balaŋnyŋ dūrys azamat bolyp er jetuı üşın äkenıŋ orny airyqşa. Äke qaşanda üidıŋ dıŋgegı boluy kerek. Dıŋgegı dūrys bekımegen şaŋyraq şaiqalǧyş keledı. Sondyqtan Qirabaev äuletınıŋ dıŋgegı – Seraǧa. Äne, aǧalaryŋ otyr ǧoi. Ol da, men da jas boldyq. Jas bolǧanda da men körıktıleu jas boldym. Bıraq, otbasynyŋ tärtıbıne bailanysty bırımızdı-bırımız renjıtıp, «sen qaida ketıp bara jatyrsyŋ?», ne bolmasa «aqşany köp alyp edıŋ, ol qaida kettı?», – dep qalta qarap, bolmaşy närseden janjaldyŋ otyn tūtatatyndardyŋ sanatynan emespız, barlyǧyn sabyrǧa jeŋdıremız. Men osy uaqytqa deiın Seraǧaŋnyŋ jūmys ornyna aiaq basyp körgen adam emespın. Taŋerteŋ erımdı jaidary qabaqpen ädemı etıp kiındırıp şyǧaryp salamyn. Būl – menıŋ mındetım. Jūmys babynda artyq aita ma, kem aita ma, onda şaruam joq. Ol özıne-özı jauap beredı. Al menıŋ özıme jüktelgen öz jauapkerşılıgım bar. Ol kısınıŋ basty jūmysy – jazu, alaŋsyz otyryp ǧylymmen ainalysu. «Äkemızdı küte gör» dep balalardyŋ maǧan bergen tapsyrmasy da äkege degen ülken qūrmet, syilastyqpen astasady. Bärı osynyŋ auzyna qaraidy. Sebebı, ürım-būtaqtyŋ negızgı qazyǧy – Seraǧa. Men on jerden ǧalym, myŋ jerden danyşpan bolaiyn, üidıŋ tıregı – aǧalaryŋ.
- Ūstazsyzdar, şäkırt psihologiiasyn jıtı zertteisızder. Erkındık, bostandyq degendı bügıngı qazaq jastary qalai tüsınıp jür?
ÄLİIа APA:
- Äke – ūlǧa, ana – qyzǧa synşy bolu kerek. Otbasynda barlyǧy da erkın eken dep, tym şekten şyǧyp ketuge bolmaidy. Bereke-bırlıgı myzǧymas otbasy, myqty memleket bolu üşın eŋ aldymen tärtıp kerek. Tärtıp bolmaǧan jerde, tärbie de bolmaidy. Erkındıktıŋ özı menıŋ tüsınıgımde, būl – balanyŋ oilau jüiesıne erkındık bere otyryp, tärbiede tejeu. Ūlttyq tärbienı boiǧa sıŋırude erkındıkke mındettı türde şek qoiylady. Bızdıŋ jastar jat eldıŋ jaman qylyqtaryn erkındık dep tüsınıp, sony boilaryna sıŋırude. Alaida, ol – erkındık emes, elıktegıştık. Özın-özı taptau. Qazaqtyŋ erkındıgı degen bölek. Mäselen, bızdıŋ otbasynda Seraǧaŋnyŋ aldynda balalardyŋ eşbırı kösılıp söilei bermeidı. Kelınder de özınıŋ ısın bıledı. Ata-ananyŋ är sözınde, är ısınde ūlttyq tärbie jatuy kerek. Şai qūiyp otyryp äkesıne, ülken adamdarǧa būryn beru degen syndy kündelıktı ıster äreketımızdıŋ astarynda da bılınbeitın tärbie jatady. Al, ony qalai ūǧynady, qalai qorytady – ol balanyŋ sanasyna bailanysty.
TÄRBİENI TILGE TİEK ETKEN APA BIZDEN DE AQYLYN AIаMADY
– Otbasyndaǧy tärbienıŋ negızgı tını – ana. Äiel adam kez kelgen närsege doldanyp, ūrys şyǧara beruden aulaq bolǧany abzal. Joldasyŋ jūmystan şarşap keldı me, «nege keş keldıŋ?! – dep bırden aşuǧa erık bermei, jaidary, jyly jüzben qarsy aluyŋ kerek. Esıkten kele şaşy dudyrap, dürse qoia berse, küieuı: «syrtta jürgenım jaqsy» dep, tüzge qaşatyn bolady. Azamatyn ürkıtetın de, suytatyn da äieldıŋ özı. Äiel aqyldy bolsa, erkektıŋ erkındıgınıŋ barlyǧyn özı bileidı. Mysaly, onyŋ tüzdegı jūmysynda menıŋ şaruam ne? Üige keldı ǧoi, esıkten kırgennen-aq men de jainap, jadyrap kütıp alamyn. Äiel jūmsaq bolu kerek. Qazaq folkloryndaǧy eŋ bır keleŋsız äŋgımenıŋ barlyǧy kelınge baǧyttalady. «Atyŋ jaman bolsa satyp qūtylasyŋ, qatynyŋ jaman bolsa, qaitıp qūtylasyŋ?!» – deidı. Äielge degen talap qazaqtyŋ maqal-mätelderınde öte köp. Sony nege qazır paidalanbasqa? Qaitalap aitamyn, äiel men er adamnyŋ bır-bırımen ūzaq uaqyt tatu-tättı bırge tūruyn Ǧabiden men jarynan üirensın. Ekeuınıŋ öle-ölgenşe qaljyŋdary tausylmai kettı. Orystardyŋ arasynda bıreuler qosylǧandaryna 25 jyl toluyna toi jasap, sony aŋyzdai ǧyp aitady. Al bız 65 jyl bırge qol ūstasyp kele jatyrmyz. Älı qyzyǧymyz bıtken joq, mahabbatymyz tausylǧan emes. Mahabbatty şyŋdai bılu kerek. Jasara bılıp, sodan quat ala bıludıŋ maŋyzy zor. Qazaqta ülken bäibışeler, el bilegen kemeŋger analar köp boldy. Osynyŋ barlyǧy ülken taǧylym. Mäselen, Qaraşaşty alaiyq. Ülken daulardy müdırmesten şeşıp, Jirenşenıŋ abyroiyn asqaqtatqan ǧoi. Sonda Qaraşaş daudy men şeştım dep aitpaityn körınedı, keiın halyq Qaraşaştyŋ özın tauyp alady. Mıne, qazaq äielınıŋ ūlttyq tärbiesı özı körınbei, özınıŋ ıs-äreketı arqyly ortany bileu, dastarqanyn bileu, eldı bileu, bar şaruany astyrtyn jaiǧap jüru. Özı körınbeidı, küieuın asqaqtatyp ūstaidy. Būl – Qaraşaştyŋ kemeŋgerlıgı. Sondyqtan är äiel Qaraşaştyŋ rölın atqaru kerek.
Aty aŋyzǧa ainalǧan akademikterdıŋ jastyq şaqtyŋ eŋ aiauly sätterınen bölısken äserlı estelıgınen ūǧynǧanymyzdai, ömırlerı önegege ainalǧan qos ǧalymnyŋ sezımderı de senım men şynaiy syilastyqtyŋ qūnarynan när alyp, boi köterıp, japyraq jaiǧandyǧy. Bır kezdegı ürkek sezımdı basynan ötkerıp, süigenıne degen mahabbatyn syilastyqtyŋ şyŋyna şyǧara bılgen bozbala men boijetken bügınde tamyryn tereŋge jaiyp, ülken äuletke ainalyp otyr. Aqylman ata men Ädemı äje bolyp, oşaǧyn meiırım şuaǧymen nūrlandyruda.
- Apai, sızdı än salady, bi bileidı, köŋıldenedı, ömırge degen qūştarlyǧy erekşe deidı zamandastaryŋyz. Ömırge degen mūndai qūştarlyqtyŋ adam ǧūmyryn ūzartudaǧy septıgı qanşalyqty dep oilaisyz?
ÄLİIа APA:
- Aǧaŋnan sūra, bız ekeumız jiyndarda qosylyp än aitatyn edık. Jastyq şaqta aitqanymyzben, qazır än degen qaldy ǧoi. Bıraq, än aitqan, bi bilegen, ömırge beiımdelgen adamdy jaqsy köremın. Mümkın energiia sodan da şyǧar. Aqyldy tek qana sözben emes, öz basyŋnan ötkızıp baryp aitu kerek. Balalarymnyŋ ärqaisysy da öleŋ, än mäselesıne kelgen uaqytta, aitatyny joq, bärı ol jaǧynan sauatty. Solardy töpep otyryp muzykaǧa baulydym. Öitkenı, şetelde jüredı, muzykany bılu kerek. Ärine, Mosart, Bethoven, Ştraustardy älemdık muzyka klassikterı retınde moiyndap, baǧalaǧanymyzben, ūrpaq boiyna ūlt muzykasyn: Qūrmanǧazy, Qazanǧap, Tättımbetterdı sıŋırmei, qazaqpyn dep aitu şalalyq. Ūlttyq qūnardyŋ barlyǧy – osy ūlttyq muzykamyzda. Sony ūrpaq boiyna sıŋıru kerek. Ata-ana uaqytynyŋ joqtyǧyna qaramastan, balasyn ömır talabyna säikes tärbieleuge mındettı. Mysaly, men joǧarǧy oqu ornynda basyna oramal bailaǧan qyzdardy auditoriiadan şyǧaryp jıberemın. Qazaq eşuaqytta qyzdyŋ basyna jaulyq salmaidy. Oramaldy kelınşek kezde bailaidy. Qazaqtai qyzdy tärbielegen, ūlyqtaǧan halyq joq. Bükıl aqyn-jazuşylardyŋ öleŋ-jyrlary qyzǧa arnalǧan. Qyz degen jūmbaq. Oǧan berıler tärbienıŋ de qyr-syry jeterlık. Ana sütın embegen, ana boiyn idırtpegen baladan analyq ta, ata-anany qūrmetteu de şyqpaidy. Ananyŋ jyly alaqanyn sezbegen bala qaiyrymsyz, qatygez, satqyn bolyp şyǧady. Adam ekologiiasy degen – osy.
- Ata, endı sızdıŋ erekşe bır qyryŋyz dastandardy jatqa oqityndyǧyŋyz. Zerdeŋızdıŋ tūnyq boluynyŋ basty qūpiiasyn bılgımız keledı…
SERIK ATA:
- Jas kezımızden körıp ösken tärbiemız osy. Bızdıŋ elımız Jaŋaarqa degen jer, än men jyrǧa, dästürge bai halyq. Säkennıŋ şyqqan jerı, küidıŋ atalarynyŋ barlyǧy, änşı-jyrşylar bızdıŋ jaqta köp bolǧan. Sol dästürdı qūlaǧymyzǧa bala künımızden sıŋırıp östık. Soǧys uaqytynda, jas bolyp qatarǧa qosyla bastaǧan kezımızdıŋ özınde bız «Qalqaman-Mamyr», «Eŋlık-Kebektı», Säkennıŋ «Kökşetauyn», Maǧjannyŋ «Batyr Baianyn» jatqa bıletınbız. Men osy künge şeiın solardy jatqa aitamyn. Jas künde jattaǧan närse ūmytyla qoimaidy. Ol kezde Şäkärımnıŋ atyn atamaimyz. Säkendı de, Maǧjandy da ūmytyp kettık. Oiyn-toilarda: «Balam, «Batyr Baiandy», «Kökşetaudy» aitşy», – deidı. Avtorlaryn atamaimyz. Tek dastandaryn jyrlaimyz. Qazır «Eŋlık-Kebektı» keide oŋaşa otyrǧanda esıme tüsırıp köremın, ärine, köbısı ūmytylyp qaldy ǧoi, bıraq jyrdyŋ orta tūsyna şeiın aitamyn. «Qalqaman-Mamyrdyŋ» keibır joldaryn ūmytyŋqyrappyn. Bylai ūzyn-yrǧasyn aityp şyǧatyndai türım bar älı.
- Serık Qirabaev dese, oiymyzǧa bırden syn oralady. Atalmyş janrdyŋ qaiyrynyŋ azdau bolatyndyǧy – ruhaniiat salasyndaǧy synnyŋ joǧalyp ketuınıŋ basty sebebı emes pe?
SERIK ATA:
- Qazır bıreuge bırdeŋe aitsaŋ jamanatty bolasyŋ. Men şyǧarmaşylyǧymdy syn jazudan bastadym. Talai eldı synadym da. Syn bolǧan jerde artyq-kem aitylmai tūrmaidy. Osy Äuezovter de, Mūqanovtar da talai synaldy. Mäselen, Därkembai Mekkege ketıp bara jatqan Qūnanbaiǧa: «Aqysyn berıp ket, Qūdai aldyna bara jatyrsyŋ ǧoi», – dep Qodardan qalǧan kışkentai nemeresın jetektep kelgende, Abai 5 teŋge aqşa berdı» deitın «Abai jolynyŋ» siujetın Temırǧali Nūrtazin synady. Synǧa qūlaq asqan Mūhaŋ keiın ony müldem özgertıp jıberdı. Qodardyŋ nemeresın Qiiabai etıp emes, Därmen dep at qoiyp, ony Abai oqytyp, özınıŋ şäkırtı qylyp ūstady dep keltıredı. Demek, Qūnanbaidyŋ jasaǧan ısın 5 teŋgemen aldap alǧandai qylmai, ülken tärbie retınde alǧa şyǧaryp, jol körsettı. Söitıp, Mūhaŋ şyǧarma oqiǧasyn «Qūnanbaidyŋ jasaǧan ısın Abai osylai juyp-şaidy» degendı aŋǧartatyn ülken gumanistık ideiaǧa qarai alyp kettı. Mūnyŋ barlyǧy synnan keiın bolǧan oqiǧalar. Ol kezde aitylǧan synnan mındettı türde nätije şyǧarylatyn jäne «men» degen söz bolmaityn. Bärı kışıpeiıl edı. Al qazır zaman özgerdı. Partiianyŋ tärtıbınen qūtylǧannan keiın, eldıŋ bärı özın klassik sezınıp, «men» dep şyǧatyn boldy. Eger synai köz jügırtseŋ, bızdıŋ jazuşylardyŋ jazyp jatqandarynyŋ barlyǧy memuardyŋ deŋgeiınen aspaidy. Basty keiıpkerler özderı – «men, men». Osy adamdy ösıretın jol ma? Jaqsy täjıribe tarihta saqtalyp, odan üirenu kerek. Qazır el syn aitpaidy. Aitsa, dūşpan köbeitedı. Synnyŋ barlyǧy tapsyryspen jazylatyndyqtan da, maqtaudan ärı asa almai qaldy. Jazuşylardyŋ bärı şetınen klassik bolyp kettı.
…Būl kezde saǧat ta bıraz uaqytty körsetıp qalǧan bolatyn. Taǧylymdy äŋgımenıŋ ıserınde otyryp, uaqyttyŋ da qalai zymyrap öte şyqqanyn baiqamai qalyppyz. Qaitatyn kez jaqyndapty. Dastarhan basynan tūrardan būryn atadan bata sūrap, abyz aqsaqaldyŋ halqyna aitar tılegın bılgen edık.
SERIK ATA:
- Halyqqa aitatynym, bızdıŋ eŋ ülken bailyǧymyz – Täuelsızdık. Osy erkındık jolynda qanşa bozdaq qyrşynynan qiylyp, qanşa gül erte soldy. Sondyqtan eldıgımızdı saqtau – bızdıŋ qasiettı paryzymyz. Täuelsızdıkke jappai qyzmet etu kerek. Kökeidegı ülken qorqynyş – tolyp jatqan şeneunıkterdıŋ Täuelsızdıgımızdı özınıŋ jeke bas paidasyna paidalanǧysy kelıp, ūlt bostandyǧynyŋ är jerınen jūlqyp, berekesın ketırıp jatqandyǧy. Men osydan ǧana qorqamyn. Aitatynym – sol. Eldıgımızdıŋ bairaǧy tek biıkte jelbıresın!
…Batasyn berıp, bızdı qaqpaǧa deiın akademik atanyŋ özı şyǧaryp saldy. Ūstazdyŋ ǧana jüzınen sezıler meiırımnen boiymyzǧa danalyqtyŋ ūşqynyn darytyp, bırneşe saǧattyq äŋgımeden bırşama jasqa eseiıp ketkendei boldyq. Kezınde oqulyqtaryn oqyp, sanamyzǧa bılım säulesın sıŋırsek, bügın qos ǧalymnyŋ özderımen jüzdesıp, äŋgımelesuden endı ǧana parqyna boilap kele jatqan ömırımızge ǧūmyrlyq azyq bolar önege alyp, aialdamaǧa qarai aiaŋdadyq. Bala tanymymyzǧa ūialaǧan ertegıler elınıŋ esıgın jauyp, danalyqtyŋ qaqpasyn betke aldyq...
Nazerke JŪMABAI
