Qazaqstandaǵy Ma San Chı aýdanyndaǵy dúngenderdiń ustanatyn dinı joly- sopylyqqa negizdelgen Qazaqstan aýmaǵynda ekstremıstik jáne tıym salynǵan "tablıǵ jamaǵaty " uıymy degen áńgime kópten beri aıtylýda. Shyntýaıtynda,tegi qytaılyq dúngenderdiń tarıhı dinı ustanymy sýfızm XVII ǵasyrdyń ortasynan bastap Qytaıdaǵy ın bıliginiń alǵashqy onjyldyqtarynda ımperııaǵa sopy mıssıonerleri arqyly alǵash engen edi. Qashǵar aımaǵyndaǵy múrshıd-sopy appaq "Hodjıdiń"dinı ekspansııalyq ekspedıııasynyń yqpalymen Gansý provınııasynda,(qazirgi ınhaı) sopylyq keń etek jaıdy.HÚIII ǵasyrda appaq "Hodjıdiń" rýhanı muragerleri ,ıaǵnı Gansý sopylary Ma Laıchı men Ma Mınsın degen dıýana-mıssıonerler qytaı bıliginiń ruqsatymen ın ımperııasynda "Kýfııa" jáne "Djahrııa"ataýyn alǵan sopylyq tarıqattardyń negizin qalady . Zikirdi ekstaz túrinde qupııa nemese jarııa aıtý sopylardyń kelesi eki ǵasyr boıy Hýeı (dúngen), dýnsıan jáne salar halqynyń tarıhynda úlken ról atqardy.Qazirgi kezge keletin bolsaq bul ortaǵasyrlyq kertartpa
sopylyq top Orta Azııada tek Qyrǵyzstanda ǵana ózderin erkin sezinedi.
Osy destrýktıvti sopylyq aǵym týraly www.adyrna.kz saıtynda jarııalanǵan "Men qalaı rýhanı jańǵyrdym " atty avtobıografııalyq kitabymda egjeı-tegjeıli baıandaǵan edim.
https://adyrna.kz/post/26658
Eń qyzyǵy dúngender kóp shoǵyrlanǵan kórshimiz Qyrǵyzstannyń bas múftıi sopylyq baǵyttaǵy tablıǵ jamaǵatynyń beldi ókili bolsa,al kommýnıstik qytaıdyń bıligi óz elinde bas múftı qylyp ulty dúngen adamdy saılaǵan.Qytaı kompartııasynyń soıylyn soǵatyn qyzyl múftıdiń ulty dúngen bolýy da kóp nárseni ańǵartady.Ne bolsa da myń ólip myń tirilgen ultymdy Jaratýshy ózi ırraıonaldy ortaǵasyrlyq monarhııalyq dinı qaratúnekke shaqyratyn adasqan sopylardan saqtasyn!
Turarbek Qusaıynov
"Demos" QB tóraǵasy
