«Aq jol» Qarjy ministrlıgınen mämılelerdıŋ jalǧan sipatynyŋ obektivtı kriteriilerı äzırlengenge deiın mämılelerdı jaramsyz dep tanu turaly sot ısın jürgızudı toqtata tūrudy sūraidy », - dedı Erlan Barlybaev bügın parlamenttık saualynda.
Qazaqstan Respublikasynyŋ Premer-Ministrınıŋ
bırınşı orynbasary
A.A.Smailovqa
Qazaqstan Respublikasynyŋ Bas Prokurory
Ǧ.D.Nūrdäuletovke
Qūrmettı Älihan Ashanūly!
Qūrmettı Gizat Däurenbekūly!
Kün saiyn «Aq jol» demokratiialyq partiiasyna respublikanyŋ ärtürlı aimaqtaryndaǧy mämılelerdı jaramsyz dep tanu boiynşa negızsız sanksiialarǧa ūşyraǧan köptegen käsıpkerler jügınude. Qosymşa tölemder somasy bırneşe millionnan bırneşe milliard teŋgege deiın jetıp, būl käsıporyndardyŋ qyzmetıne nūqsan keltırıp qana qoimai, olardyŋ tolyq bankrotqa ūşyrauyna äkep soǧuda.
Osyǧan orai, aǧymdaǧy jyldyŋ 12 aqpanynda Joǧarǧy Sottyŋ, Bas prokuraturanyŋ, Ūlttyq ekonomika ministrlıgınıŋ, Memlekettık kırıster komitetınıŋ, ŪKP-nyŋ jäne 100-den astam käsıpkerler qatysuymen «Aq jol» partiiasynyŋ keŋeitılgen otyrysy öttı. Sondi-aq, otyrys Qostanai, Aqtau, Almaty, Petropavlovsk, Qaraǧandy, Şymkent jäne basqa qalalarmen beinekonferensiia jüiesınde jürgızıldı.
Öŋırlerden alynǧan mälımetterge säikes, soŋǧy üş jylda salyq organdarynyŋ tranzaksiialardy jaramsyz dep tanu turaly bergen sot ısterınıŋ sany 9 ese (!) östı jäne qazırgı taŋda da olardyŋ sany artuda.
Sonymen qatar, osyndai daular boiynşa käsıpkerlerdıŋ paidasyna şeşıletın sottar sany 1 paiyzdan da tömen. Salystyru üşın aitar bolsyq, Qarjy ministrlıgınıŋ özı daularǧa jügıngen kezde, ärbır üşınşı jaǧdaida ol biznestı qoldaidy (32%) (https://time.kz/news/economics/2020/01/16/minfin-otmenil-v-2019- godu-rezultaty-treti-obzhalovannyh-kompaniyami-proverok-na-41-mlrd-teŋge).
Talqylau salyq organdarynda tranzaksiialardyŋ jalǧan sipatyn anyqtaudyŋ naqty ädıstemesı joq ekenın körsettı. Mūnyŋ ornyna olar käsıpkerdıŋ kelısımşartty oryndau üşın aktivterı nemese jūmysşylary jetıspeitın jaǧdailardy ızdeidı jäne özderınıŋ bai kontragentterıne salyqtardy qaita öndıredı.
Belgılı bolǧandai, mūndai täsılder Salyq kodeksınde de belgılenbegen. Bıraq 2017 jyly qabyldanǧan Joǧarǧy Sottyŋ normativtık qaulysynda biudjettı toltyru maqsatynda salyq qyzmetkerlerıne mämılelerdı jaramsyz dep tanu qūqyǧyn öz qalauy boiynşa «aktivterdıŋ jetkılıksızdıgı» nemese käsıporyn jūmysşylarynyŋ sany dep körsetken.
Tıptı käsıpker salynǧan ǧimarattar men joldar, jetkızılgen tauarlar turaly däleldemeler ūsynǧan kezde de, salyq organdary olardy elemeidı.
Bıraq mūndai täsıl qazırgı jaǧdaida şyǧyndardy qysqartuǧa, autsorsingtı qoldanuǧa jäne belgılı bır mındetterdı oryndau üşın jabdyqtar men jūmysşylardy tartuǧa mäjbür bolǧan şaǧyn jäne orta bizneske baǧyttalǧan.
Onyŋ üstıne būl qūral biznestı bopsalaudyŋ yŋǧaily täsılı boldy.
Bız memlekettık organdardyŋ qylmystyq josparlardy toqtatyp, alaiaqtardy jazalaudy qalaitynyn tüsınemız. Bıraq bız sonymen qatar, adal biznestı qorǧau, Joǧarǧy Sottyŋ normativtık qaulysymen anyqtalǧan olardyŋ syrtqy belgılerın ǧana emes, Qarjy ministrlıgınıŋ apelliasiialyq komissiiasy jasaǧan barlyq osyndai talaptardyŋ ekonomikalyq sipatyn qaraudy qamtamasyz etu qajet dep sanaimyz.
Bır kündık firmalar, ädette, aqşany zaŋsyz alumen ainalysady. Alaida, bügınde qosarlanǧan salyq salu qysymymen köptegen jyldar boiy tabysty jūmys ıstegen, qosymşa qūn men jūmys oryndaryn qūrǧan, biudjetke ünemı milliondaǧan salyq tölegen käsıporyndar qūlap jatyr. Mūnda bırneşe mysaldar keltırılgen:
- «Frak Djet» JŞS-ı (Qyzylorda) - 15 jyl boiy jūmys ısteude, 250 adamǧa deiın jūmyspen qamtamasyz etıp otyr. Jyl saiyn 650 million teŋgege deiın salyq töleidı. Sot odan 48 million teŋge kölemınde qosymşa aqy talap etedı.
- «Aqtau Sentr Stroi» JŞS (Maŋǧystau) - 11 jyl jūmys ıstep kele jatqan, 30 qyzmetkerı bar jäne jylyna 60 million teŋgege deiın salyq töleitın şaǧyn käsıporyn. Sot qosymşa käsıporynnan 679 million teŋge öndırıp aludy talap etedı, būl şaǧyn käsıporynnyŋ küireuımen teŋ.
- «Qaraǧandy Terminal Mūnai» JŞS - būl 23 jyldan berı jūmys ısteidı, 20 jūmys orny bar jäne jyl saiyn biudjetke 18 million teŋgege deiın töleitın şaǧyn käsıporyn. Salyq organdary oǧan qarsy sot ısın prokuraturanyŋ şeşımderı men merzımı ötıp ketken eskıru merzımıne qaişy 7-şı ret sotqa berdı.
- «ABZ +» JŞS (Qostanai) - 19 jyl boiy jūmys ısteitın, 250 qyzmetkerden tūratyn orta käsıporyn. Jylyna 900 million teŋgege deiın töleidı. Sot qosymşa 3,5 milliard teŋgenı öndırıp aludy talap etude. Būl salyq töleuşı üşın sözsız bankrotpen teŋ.
- «Aspap» ÖK (Qaraǧandy) - 30 jyldan astam uaqyt jūmys ısteidı, 500-den astam qyzmetker jylyna 100 mln. teŋge salyq töleidı. Qosymşa tölem 94 million teŋge.
- «Grand Smithy works» JŞS (Qaraǧandy) - naryqta 9 jyl, 115 jūmysker, jyl saiyn 160 million teŋge salyq töleidı. Qosymşa tölem 311 million teŋge.
- Qaraǧandy qalasy äkımdıgınıŋ «Mädeniet saiabaqtary men alaŋdary basqarmasy» KMQK. 300-den astam qyzmetker jylyna 200 million teŋge salyq töleidı. Qosymşa 22 million teŋge töleuı tiıs.
Mūndai mysaldar jetkılıktı. Mämılelerdı jaramsyz dep tanu jaǧdaiy eldegı ärbır ekınşı käsıporynǧa äser etken. «Jalǧan käsıpkerlık» turaly zaŋnyŋ antikorrupsiialyq nūsqasyn zaŋdy tūlǧa türınde qaitalauǧa qauıp töndıredı.
Bıraq memleket üşın jüzdegen adamdardy jūmyspen qamtamasyz etıp, qazynaǧa milliondap töleitın adamdardy maqsatty türde qūrtyp jıberudıŋ paidasy bar ma? Käsıpkerlıktı qoldau memlekettık saiasattyŋ basym baǧyttarynyŋ bırı bolyp sanalady.
Osyǧan bailanysty Qazaqstannyŋ «Aq jol» Demokratiialyq partiiasy kelesı şūǧyl şaralardy qabyldau mümkındıgın qarastyrudy sūraidy:
- Qazaqstan Respublikasy Qarjy ministrlıgınıŋ Memlekettık kırıster komitetıne jäne onyŋ qūrylymdyq bölımşelerıne jergılıktı jerde mämılelerdıŋ jalǧan sipatynyŋ obektivtı kriteriilerın äzırleu, ädılet organdaryna mūndai şaǧymdardyŋ berıluın toqtata tūru nemese olardy Qarjy ministrlıgınıŋ apelliasiialyq komissiiasynyŋ qarauyna tapsyru;
- Bız Bas prokuraturadan käsıpkerlerdı qorǧauda narazylyq bıldıru, sot şeşımderın qadaǧalau tärtıbımen, daulanǧan mämıleler men qosymşa salyqtardyŋ ekonomikalyq mazmūnyn tübegeilı zerdeleu üşın zertteu mümkındıgın sūraimyz.
Qūrmetpen,
«Aq jol» fraksiiasynyŋ deputattary
