Ramazan STAMǦAZİEV, T.Jürgenov atyndaǧy Qazaq ūlttyq öner akademiiasynyŋ Dästürlı muzykalyq öner kafedrasynyŋ meŋgeruşısı:
Belgılı öner qairatkerı, qazaq klassikalyq än önerınıŋ maitalmany Ramazan Stamǧaziev oqu bıtırgen önerpazdar men dästürlı änşılerdıŋ jaǧdaiyn qysqaşa osylai sipattady. Sonymen qatar 20 cäuır künı Ǧ.Müsırepov atyndaǧy balalar men jasöspırımder teatrynda ötetın «Üş jüzge atym mälım Baluan Şolaq» atty än keşı turaly aitty.
– Ramazan Ömırälıūly, ūlttyq önerde jürgen bıraz azamattar qazırgı uaqytta jaǧdaidyŋ, tıptı qiyndap ketkenın aitady. Jūmys joq. Bar bolsa da jalaqysy mardymsyz. Sız dästürlı öner kafedrasynyŋ meŋgeruşısısız. Studentterıŋızdı erteŋı üşın alaŋdamaisyz ba?
– Ūlttyq muzykany ömırıne serık etken adamdarǧa öte qiyn. Mysaly, muzykant bolatyn adam orta bılım alǧannan keiın 4 jyl kolledj oqidy. Odan keiın joǧary oqu orynǧa tüsedı. Onda da 4 jyl bılım alady. Ol diplom tolyqqandy ıske jarau üşın magistratura oquy kerek. Osylai oqumen jürgen önerdegı jastar 28-30 jasqa taiap qalady. Būl oquǧa qoly jetkenderı. Al oquǧa tüse almai orta jolda qalǧanynyŋ jaǧdaiy, tıptı qiyn. Onyŋ üstıne, kün sanap oqu oryndary men öner oşaqtary jabylyp jatyr. Al sız bılesız be, memlekettık keibır öner oşaqtarynyŋ öz aldyna qoiǧan saiasaty bar. Onda barsaŋyz, 18-21 jas aralyǧyndaǧy önerpazdy ǧana jūmysqa alamyz deidı. Sonşa jyl oqyp, baiqauǧa qatysyp, jeŋımpaz atanǧan öner adamynyŋ jasy eŋ soŋynda mekemenıŋ qoiylǧan mejesıne säikes kelmei qalady. Sonda oqu ornyn bıtırıp jatqan jas maman qaida baru kerek? Osy sūraqtyŋ şeşımı tabylmai kele jatqanyna qanşama jyl öttı.
– Dästürlı änşı men küişınıŋ qūrylysta, küzette jürgenın köp köremız.
– İä, jiı mamandyqtaryn auystyruǧa mäjbür bolady. Sosyn öz auylyna baryp, jergılıktı halyqtyŋ mädenietın kötersın degen saiasat jürgızemız. Bıraq qai oblysqa barsaŋyz da, önerpazǧa oryn tabylmaidy. Ärı ketse, 2-3 adam jūmysqa qabyldanady. Köpten berı jūmys ıstep kele jatqan adam öz ornyn bere qoia ma? Onyŋ da bala-şaǧasy bar. Al endı jylda bıtırıp jatqan balalar qaida baru kerek?
– Naqty derek keltırseŋız…
– Soŋǧy ekı jylda Astana qalasyndaǧy «Şabyt» festivalıne qazylar alqasynyŋ töraǧasy bolyp bardym. Sonda baiqaǧanym, tek qana dästürlı än boiynşa jylyna 12 bala joǧary oqu oryn bıtıredı. Jyl saiyn qobyzdan da tura sonşa adam oqu aiaqtaidy. Al syrnaidan jylyna on şaqty adam oqu tämamdaidy. Osy ūlttyq öner boiynşa jylyna 30-40 adam oqu ornyn bıtırıp şyǧyp jatyr. Al solardy jūmyspen qamtuǧa baǧyttalǧan memlekettık bırde-bır jospar joq. Onymen qoimai, oqu bıtırgenderdı jūmysqa tūratyny turaly nemese jūmys ıstep jürgenı jaiynda anyqtama äkel dep mındetteidı. Bızde osy boiynşa mäsele jyl ötken saiyn qordalanyp keledı. Äsırese, dästürlı änşılerdıŋ mäselesı öte auyr. Keide bıreuler «jūmys joq bolsa, nesıne maman daiyndalady» dep jatady. Endeşe, osyndai ūlttyq önerge jastardy baulityn kafedrany jabaiyq. Onda ǧasyrdan-ǧasyrǧa jalǧasyp kele jatqan ata-babamyzdyŋ önerın kım jalǧastyrady? Qazaq dalasyn sazben bölegen, mūŋyn mūŋdaǧan küidı kım tartady? Tarihtan syr şertken jyrlaryn kım jyrlaidy? Asqaqtaǧan än önerın kım nasihattaidy? Qūdaiǧa şükır, talantty jastar öte köp. Olardy oquǧa qabyldauǧa kelgende jer qaiysqan adamdar otyryp ırıkteidı. Al bıraq bıtırgen soŋ ne ısteu kerektıgın aita alatyn eşkım joq. Memleket oquǧa qanşa qarjy böledı, qanşama ūstaz sabaq beredı? Alaida jūmysqa ornalastyru mäselesı qarastyrylmaǧan.
– 20 säuır künı «Adyrna» qory sol dästürlı änşılerdıŋ basyn qosyp, Baluan Şolaq atamyzǧa arnalǧan än keşın ötkızbek. Nesımen erekşelenedı dep oilaisyz?
– Jalpy «Adyrna» qoǧamdyq qory bügınge deiın dästürlı önerge arnalǧan 8 konsert ötkızgen eken. Bırjan sal, Aqan serı, Mūhit, Jaiau Mūsa, Ükılı Ybyrai, Säken Seifullin tärızdı än keşterınıŋ qai-qaisysy da tereŋ tarihi mänımen ötıp keledı. Än tarihy arqyly tūlǧa tarihynyŋ syry aşylady. Ärbır konsertte 10-nan 20-ǧa deiıngı aralyqta mūraǧatta qalyp qoiǧan, aimaqta ǧana oryndalyp, ülken sahnaǧa jetpegen mūralar oryndalyp keledı. Osy joly da Baluan Şolaqtyŋ 20-dan astam jaŋa änı tabylyp otyr. Bügınge deiın Baluan Şolaqtyŋ 10-ǧa juyq änı ǧana belgılı bolyp kelgen edı. Būl konsert qazaq ruhaniiatyna qosylǧan zor üles bolǧaly tūr. Būl tarapta Jolaman Qūjymanovtai önerge şeksız berılgen azamattyŋ eŋbegın atap ötuımız qajet. Jökeŋnıŋ mūraǧattarda notasy ǧana saqtalǧan änderdı tırıltıp, jastarǧa üiretıp jürgen eŋbegı tiıstı deŋgeide baǧalanuy kerek dep esepteimın.
Äŋgımelesken G.Myqtybekova
