QR Memlekettık ortalyq muzeiınde Almaty qalasynyŋ 1000 jyldyǧyna arnalǧan «Almaty – ǧasyrlar kuäsı» atty körmenıŋ saltanatty aşyluy öttı. Şara aiasyndaQRMemlekettık ortalyq muzeiı ǧimaratyn säulettık jaryqtandyru qosyldy.
Şaraǧa arnaiy kelgen Almaty qalasynyŋ äkımı Bauyrjan Baibek jinalǧan el-jūrtty Almaty şaharynyŋ 1 000 jyldyǧymen qūttyqtap, tamyry tereŋ qalanyŋ ötkenı men bügını, bolaşaqqa baǧyttalǧan oŋ betbūrysy turaly söz söiledı. «Körmenıŋ maqsaty – Almatynyŋ ejelgı, sonau – qola däuırı, erte temır, orta ǧasyrlar, XIX ǧ. (Vernyi q.) kezeŋı men bügıngı künge deiıngı qalyptasu, damu, örkendeu jolyn körsetu. Ötkenı men bügıngını saralai otyryp, körermennıŋ bolaşaqty baǧamdauyna jaǧdai jasau» deidı qala äkımı Bauyrjan Baibek. Odan soŋ söz alǧan tarih ǧylymynyŋ doktory, professor Karl Baipaqovtyŋ aituynşa, Almaty jerınde tūraqtar qola däuırınde bastalady. «Al şahardyŋ körkeiıp güldenuı Orta ǧasyrmen tūspa-tūs keledı eken. Iаǧni, osydan 1 000 jyl būryn Almaty ırgelı ortalyqtardyŋ bırıne ainalady. Mūny arheologiialyq tabylymdar da däleldep otyr» deidı Karl Baipaqov. Aşylu saltanaty bıtken soŋ Almaty qalasynyŋ äkımı Bauyrjan Baibek bastaǧan şahar tūrǧyndary QRMemlekettık ortalyq muzeiı ūiymdastyrǧan körmenı tamaşalady.
QR Memlekettık ortalyq muzeiınıŋ qomaqty qor kolleksiiasy negızınde aşylyp otyrǧan būl körme Almaty qalasynyŋ köne zamannan bügınge deiıngı qalyptasu, damuymen bailanysty ekonomikalyq, saiasi jäne etnomädeni üderısındegı tarihi mändı oqiǧalardy tolyq aşyp körsetedı deuge bolady. Osy künı QRMemlekettık ortalyq muzeiınıŋ barlyq zaldary keluşılerge saǧat 24.00-ge deiın tegın türde jūmys jasady.
Almaty qalasynyŋ tarihyn el tarihynan bölıp qarauǧa bolmaidy. Jalpy qazaq jerındegı qalalar tarihy, tıptı, jalǧyz ǧana Almatydai alyp megapoliske ainalǧan alyp şahar tarihy arqyly da ūlt tarihyna belgılı bır deŋgeide säule tüsıruge bolatyndyǧy anyq. Bauyrjan Baibektei bılıktı basşynyŋ Almaty qalasynyŋ 1 000 jyldyǧyn toilau ideiasy köpşılık tarapynan qyzu qoldau tauyp jatqany, tıptı halyqaralyq ūiym IýNEKSKO deŋgeiınde toilanuǧa şeşım şyqqany barşamyzdy quantady.
«Eldıŋ tūrmysyn, tılın, mınezın bılmegen kısı - köş basyn da alyp jüre almaidy» deidı Alaş kösemı Älihan Bökeihan. Almaty qalasynyŋ äkımı özı bastap Ortalyq muzeidı aralap, ata tarihqa qūrmet körsetuı köptegen şeneunıkterge ülgı boluy tiıs. QR MOM arheologiia ortalyǧynyŋ jetekşısı Hamit Aitqūl Almaty qalasy äkımıne tanystyruşy-gid retınde körmege qoiylǧan jädıgerlerdı tanystyryp, olardyŋ qūndylyǧy men sipattamasyn aityp berıp otyrdy.
Näbira TÖREJANOVA,
QR MOM arheologiia ortalyǧynyŋ ǧylymi qyzmetkerı:
- «Almaty – ǧasyrlar kuäsı» atty körmege Almaty qalasy maŋynan jäne Almaty oblysynan tabylǧan jädıgerler qoiylǧan. Qola däuırınen bastap bügıngı künge deiıngı qūndy artefaktıler körermen qauymǧa ūsynylyp otyr. XIII ǧasyrda Jetısu Şaǧatai ūlysyna qaraǧan. Sol tūsta būl jerdı Kebek esımdı bileuşı basqarypty. Uaqyty jaǧynan osy kezeŋderge säikes keletın «Almaly» degen arabşa jazudaǧy sözı bar teŋge tabylǧan edı. Ǧalymdarymyz «Almaly» degenımız bügıngı Almaty ekendıgın däleldedı. Osy teŋgenıŋ suretı de körmede led-ekran arqyly körsetılıp otyr.
Arman ÄUBÄKIR,
«Adyrna» ūlttyq-etnografiialyq bırlestıgı» qoǧamdyq qorynyŋ jetekşısı
