QR Memlekettik ortalyq mýzeıinde Almaty qalasynyń 1000 jyldyǵyna arnalǵan «Almaty – ǵasyrlar kýási» atty kórmeniń saltanatty ashylýy ótti. Shara aıasyndaQRMemlekettik ortalyq mýzeıi ǵımaratyn sáýlettik jaryqtandyrý qosyldy.
Sharaǵa arnaıy kelgen Almaty qalasynyń ákimi Baýyrjan Baıbek jınalǵan el-jurtty Almaty shaharynyń 1 000 jyldyǵymen quttyqtap, tamyry tereń qalanyń ótkeni men búgini, bolashaqqa baǵyttalǵan oń betburysy týraly sóz sóıledi. «Kórmeniń maqsaty – Almatynyń ejelgi, sonaý – qola dáýiri, erte temir, orta ǵasyrlar, XIX ǵ. (Vernyı q.) kezeńi men búgingi kúnge deıingi qalyptasý, damý, órkendeý jolyn kórsetý. Ótkeni men búgingini saralaı otyryp, kórermenniń bolashaqty baǵamdaýyna jaǵdaı jasaý» deıdi qala ákimi Baýyrjan Baıbek. Odan soń sóz alǵan tarıh ǵylymynyń doktory, professor Karl Baıpaqovtyń aıtýynsha, Almaty jerinde turaqtar qola dáýirinde bastalady. «Al shahardyń kórkeıip gúldenýi Orta ǵasyrmen tuspa-tus keledi eken. Iaǵnı, osydan 1 000 jyl buryn Almaty irgeli ortalyqtardyń birine aınalady. Muny arheologııalyq tabylymdar da dáleldep otyr» deıdi Karl Baıpaqov. Ashylý saltanaty bitken soń Almaty qalasynyń ákimi Baýyrjan Baıbek bastaǵan shahar turǵyndary QRMemlekettik ortalyq mýzeıi uıymdastyrǵan kórmeni tamashalady.
QR Memlekettik ortalyq mýzeıiniń qomaqty qor kollekııasy negizinde ashylyp otyrǵan bul kórme Almaty qalasynyń kóne zamannan búginge deıingi qalyptasý, damýymen baılanysty ekonomıkalyq, saıası jáne etnomádenı úderisindegi tarıhı mándi oqıǵalardy tolyq ashyp kórsetedi deýge bolady. Osy kúni QRMemlekettik ortalyq mýzeıiniń barlyq zaldary kelýshilerge saǵat 24.00-ge deıin tegin túrde jumys jasady.
Almaty qalasynyń tarıhyn el tarıhynan bólip qaraýǵa bolmaıdy. Jalpy qazaq jerindegi qalalar tarıhy, tipti, jalǵyz ǵana Almatydaı alyp megapolıske aınalǵan alyp shahar tarıhy arqyly da ult tarıhyna belgili bir deńgeıde sáýle túsirýge bolatyndyǵy anyq. Baýyrjan Baıbekteı bilikti basshynyń Almaty qalasynyń 1 000 jyldyǵyn toılaý ıdeıasy kópshilik tarapynan qyzý qoldaý taýyp jatqany, tipti halyqaralyq uıym IýNEKSKO deńgeıinde toılanýǵa sheshim shyqqany barshamyzdy qýantady.
«Eldiń turmysyn, tilin, minezin bilmegen kisi - kósh basyn da alyp júre almaıdy» deıdi Alash kósemi Álıhan Bókeıhan. Almaty qalasynyń ákimi ózi bastap Ortalyq mýzeıdi aralap, ata tarıhqa qurmet kórsetýi kóptegen sheneýnikterge úlgi bolýy tıis. QR MOM arheologııa ortalyǵynyń jetekshisi Hamıt Aıtqul Almaty qalasy ákimine tanystyrýshy-gıd retinde kórmege qoıylǵan jádigerlerdi tanystyryp, olardyń qundylyǵy men sıpattamasyn aıtyp berip otyrdy.
Nábıra TÓREJANOVA,
QR MOM arheologııa ortalyǵynyń ǵylymı qyzmetkeri:
- «Almaty – ǵasyrlar kýási» atty kórmege Almaty qalasy mańynan jáne Almaty oblysynan tabylǵan jádigerler qoıylǵan. Qola dáýirinen bastap búgingi kúnge deıingi qundy artefaktiler kórermen qaýymǵa usynylyp otyr. XIII ǵasyrda Jetisý Shaǵataı ulysyna qaraǵan. Sol tusta bul jerdi Kebek esimdi bıleýshi basqarypty. Ýaqyty jaǵynan osy kezeńderge sáıkes keletin «Almaly» degen arabsha jazýdaǵy sózi bar teńge tabylǵan edi. Ǵalymdarymyz «Almaly» degenimiz búgingi Almaty ekendigin dáleldedi. Osy teńgeniń sýreti de kórmede led-ekran arqyly kórsetilip otyr.
Arman ÁÝBÁKIR,
«Adyrna» ulttyq-etnografııalyq birlestigi» qoǵamdyq qorynyń jetekshisi
