Kredittı üş aiǧa şegeru: bank prosenttı alyp tastai ma?

Prezident tötenşe jaǧdaida qarjylai qiyndyqqa tap bolǧan azamattardy kredit töleuden üş aiǧa bosatudy tapsyrdy. Bügınde bankter osy bastamany qoldap, ötınış qabyldai bastady. Alaida üş aidan keiın tölemnıŋ mölşerı artady. Sebebı kredittıŋ syiaqysy esepteledı. Sputnik Qazaqstan  artyq tölemnıŋ qalai esepteletının bılıp, kredittı şegeru tärtıbın zerdelep şyqty.

Kredittı şegeru – zaŋ talaby

Qazaqstanda tötenşe jaǧdai jariialanǧan künnen bastap azamattyq kodekstıŋ 359-baby küşıne enedı. Oǧan säikes, jeke jäne zaŋdy tūlǧalar tötenşe jaǧdaiǧa bailanysty kredit töleudı keşıktırse, aiyppūl men ösımpūl eseptelmeuı şart. Būdan bölek, olarǧa qaryzdy keiın töleuge mümkındık berıluı tiıs. Osy norma bankterge ǧana emes, barlyq mikroqarjy ūiymyna, sonyŋ ışınde lombardtar, nesie serıktestıkterı men qaryz beretın kreditorlarǧa da qatysty. Tötenşe jaǧdai merzımı 15 säuırge deiın belgılense de, koronavirus qaupı seiıletın emes. Oǧan qosa, respublika boiynşa karantin şaralary küşeiıp keledı. Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev tötenşe jaǧdaida qarjylai qiyndyqqa tap bolǧan azamattardyŋ kreditın keiınge şegerudı tapsyrdy. Al Qazaqstannyŋ qarjy naryǧyn retteu jäne damytu agenttıgı tiıstı būiryq şyǧaryp, tötenşe jaǧdaidan zardap şekken halyqtyŋ, şaǧyn jäne orta biznestıŋ qaryzy boiynşa negızgı boryş pen syiaqy somasyn töleudı toqtata tūru tärtıbın bekıttı.

Ötınışten basqa qūjat qajet emes

Agenttıktıŋ būiryǧyna säikes, jaŋa talapty aqşany qaryzǧa beretın barlyq kredittık ūiymdar oryndauy şart. Olar:

• bankter;
• lombardtar;
• onlain-kreditteu kompaniialary;
• kredittık serıktestıkter;
• mikroqarjy ūiymdary.

Tärtıp boiynşa tötenşe jaǧdaiǧa deiın, iaǧni 16 nauryzǧa deiın berılgen kreditter ǧana üş aiǧa şegerıledı. Ol üşın qaryz aluşynyŋ ötınışı ǧana qajet. Ötınıştı elektrondy poştamen, ia bolmasa,  mobildı qosymşa arqyly jıberuge bolady. Basqa qūjat talap etuge tyiym salynǧan. Qosymşa kelısımşarttarǧa da qol qoiylmaidy. Al kredittık ūiym qaryz aluşynyŋ ötınışın qarap, on jūmys künı ışınde tölemderdı uaqytşa toqtatu turaly şeşım şyǧarady jäne kredit alǧan adamǧa habarlaidy.

Kredit şegerılmeuı mümkın

Qarjy naryǧyn retteu jäne damytu agenttıgı kredittıŋ negızgı boryşy men syiaqysy toqtatylatyn jeke tūlǧalar sanatyn da anyqtady. Olar:

• Ūly Otan soǧysynyŋ mügedekterı men qatysuşylary;
• Ūly Otan soǧysynyŋ mügedekterı men qatysuşylaryna teŋestırılgen adamdar;
• 1 jäne 2 toptaǧy mügedekter; mügedek balalary bar nemese olardy tärbieleuşı otbasylary;
• Qazaqstan ükımetı bekıtetın aurular tızımıne kıretın keibır sozylmaly aurulardyŋ auyr türlerımen auyratyn adamdar;
• jasyna qarai zeinet demalysyna şyqqan zeinetkerler;
• kämeletke tolǧanǧa deiin ata-analarynan aiyrylǧan jiyrma toǧyz jasqa tolmaǧan jetım balalar men ata-anasynyŋ qamqorlyǧynsyz qalǧan balalar;
• oralmandar;
• ekologiialyq zılzalalar, tabiǧi jäne tehnogendı sipattaǧy tötenşe jaǧdailar saldarynan tūrǧyn üiınen aiyrylǧan adamdar;
• "Altyn alqa", "Kümıs alqa" alqalarymen nagradtalǧan nemese būryn "Batyr ana" ataǧyn alǧan, sondai-aq I jäne II därejelı "Ana daŋqy" ordenderımen nagradtalǧan köpbalaly analar;
• köpbalaly otbasylar;
• memlekettik nemese qoǧamdyq mindetterin, äskeri qyzmetin oryndau kezinde, ǧaryş keŋıstıgıne ūşudy daiyndau nemese jüzege asyru kezınde, adam ömirin qūtqaru kezinde, qūqyq tärtibin qorǧau kezinde qaza tapqan (qaitys bolǧan) adamdardyŋ otbasylary;
• tolyq emes otbasylar;
• atauly äleumettık kömek aluşylar;
• jūmyssyzdar.

Būiryqta kredittı şegerudıŋ negızgı sebepterı de belgılengen. Sonyŋ ışınde karantinnıŋ engızıluıne bailanysty jūmystan uaqytşa aiyrylu, aqysyz demalysqa şyǧu, jūmystan şyǧyp ketu, kırıstıŋ azaiuy jäne taǧy basqa jaǧdailar bar. Qaryz aluşynyŋ qarjylyq jaǧdaiynyŋ naşarlaǧanyn rastaityn qūjat ūsynu talap etılmeidı. Alaida kredittık ūiym jeke tūlǧanyŋ qarjylyq jaǧdaiynyŋ naşarlamaǧanyn bılse, qaryzdy şegeruden bas tarta alady.

Bizneske qoiylatyn şarttar

Şaǧyn jäne orta biznestıŋ kreditın şegeru üşın ötınışten bölek qarjylyq jaǧdaidyŋ naşarlanǧanyn rastaityn qūjattar boluy qajet. Sonyŋ negızınde  qaryzdyŋ tölemderın toqtata tūru turaly şeşım qabyldanady. Osy oraida ekonomikanyŋ naqty salalary qarastyrylǧan. Olar:

1. sauda sektory (azyq-tülık pen därıhanalar kırmeidı);
2. oiyn-sauyq-sauda ortalyqtary;
3. halyq tūtynatyn tauarlardyŋ dükenderı;
4. turoperatorlar;
5. turagentter;
6. sport, turizm jäne qonaq üi biznesı;
7. jolauşylar jäne jük tasymaldau sektory;
8. meiramhanalar men dämhanalar;
9. qoǧamdyq tamaqtanu sektory;
10. tūrmystyq qyzmet körsetu;
11. teatrlar men kinoteatrlar;
12. Foto jäne beine tüsırudı, körmelerdı jäne konferensiialardy qosa alǧanda, bos uaqytty jäne demalysty ūiymdastyru, merekelerdı ūiymdastyru salasy;
13. sän salondary jäne fitnes ortalyqtary.

Kredit merzımı ūzarady

Bügınde bankterdıŋ barlyǧy derlık kredittı üş aiǧa şegeruge kelıstı. Alaida onymen bırge barlyq prosent pen syiaqy da şegerılıp otyr. Osylaişa, kredittıŋ merzımı ūzarady, al üş aidyŋ tölemın keiın öteuge tura keledı. "Bankter kredittı qalai şegeredı? Olar qaryzdy prolongasiia, iaǧni kredittı ūzartu arqyly üş aiǧa şegerıp jatyr. Artyq tölem de jazylady. Sonda sızdıŋ tölemderıŋız tömen qarai tüsıp otyr. Al artyq tölem bolmauy tiıs", - deidı täuelsız sarapşy Nūrjan Biiakaev. Negızı, kredit üş aiǧa şegerılgende qaryzdyŋ somasy özgermeidı. Prosentter de qalady. Bıraq kredittıŋ merzımı ūzarady. Sodan artyq tölem şyǧady. Sebebı kredittıŋ merzımıne banktıŋ syiaqysy jüredı. Qarjy naryǧyn retteu jäne damytu agenttıgınıŋ basqarma töraǧasynyŋ orynbasary Nūrlan Äbdırahmanovtyŋ aituynşa, qazırgı kezde qarjy ūiymdarymen, eŋ aldymen, banktermen naqty mehanizm pysyqtalyp jatyr. "Negızgı maqsat, bırınşıden, toqtatylǧan tölemder uaqyt öte kele kelısımşartta körsetılgen tölemderden aspauy qajet. Sonda adamdar artyq aqşa tölemeidı. Qazır osyny talqylap jatyrmyz. Nätijesın qosymşa habarlaimyz", - dep atap körsettı Äbdırahmanov. Äzırşe, naqty şeşım joq.

Toqaevtyŋ ūstanymy

Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev tötenşe jaǧdai kezınde bankterdıŋ kreditke prosent esepteitının bıledı. Özınıŋ soŋǧy ündeuınde prezident käsıpkerlerdıŋ būl prosentterdı de alyp tastaudy sūraǧanyn aitqan bolatyn. Osy oraida Toqaev bankter prosent almasa, şyǧynǧa ūşyraitynyn jetkızdı. Al bankter - ekonomikanyŋ ajyramas bölıgı. Degenmen, memleket basşysy prosent jaǧynan da jeŋıldık jasauǧa bolady dep sanaidy. Ol bankter üşın qiyn sätter bolǧanda memleket olarǧa aitarlyqtai kömek körsetkenın eske saldy. Qazırgı kezde halyqqa jäne otandyq bizneske bankterdıŋ qoldauly qajet ekenın jetkızdı. Prezidenttıŋ sözıne qaraǧanda, qajet bolsa, qosymşa direktivtı şaralar qabyldanady. Ol degenımız, tiıstı talapty oryndauǧa mındetteuı mümkın.