Dostar, soŋǧy jyldary ırgemızdegı Qytaida (al men ony «Ajdahalar elınde» dep ataǧan dūrys der edım) ömır süretın «az ūlttardy», sonyŋ ışınde, äsırese, türık-mūsylman halyqtary – ūiǧyr, qazaq, qyrǧyz jäne basqalardy tıl, dın, ädet-ǧūryp, salt-sana, dästür jäne basqa ūlttyq qūndylyqtarynan aiyryp, assimiliasiialap-qytailandyru arqyly jūtyp qoiu maqsatymen Qytai Kompartiiasy josparly türde myqtap qolǧa alyp, orasan zor qarqynmen jäne keŋ auqymda jüzege asyryp jatqan jeksūryn genosidtık häm etnosidtık saiasat jönınde sızder, älbette, türlı aqparat közderınen, sondai-aq, o jaqtan Qazaqstanǧa bas sauǧalap qaşyp kelgen qandastarymyzdyŋ (Sairagül, Qaster men Mūrager jäne t.b.) auyzynan estıp, oqyp, bılıp otyrsyzdar.
Alaida, künı bügınge deiın ol maǧlūmattar är jerde şaşyrap, bytyrap jürgendıkten, körşı elde qazaqqa qarsy jürgızılıp jatqan zūlmattyŋ adam şoşyrlyq aiqyn körınısıne tūtas kartina retınde közımızdı jetkızıp, onyŋ tereŋ män-maǧynasyn jan-jaqty ūǧynu jetısıŋkıremeitın edı. Endı, mıne, juyrda alǧaş ret osy olqylyqtyŋ ornyn toltyrǧan öte kürdelı eŋbek – «Demos» qoǧamdyq bırlestıgınıŋ töraǧasy, Halyqaralyq Jurnalister federasiiasynyŋ müşesı Tūrarbek Qūsaiynovtyŋ «ZŪLMAT: ŞYǦYS TÜRKISTANNYŊ KÜIREUI» atty kıtaby jaryq kördı.
Ol kıtaptyŋ şyqqanyna quanyp, avtoryn qūttyqtaǧan öte dūrys, bıraq ony öz qolyŋa alyp, öz közıŋmen bastan-aiaq oqyp şyǧudyŋ jönı mülde bölek, ärine. Men söittım. Söittım de, bükılqazaqtyq atalmyş problemaǧa qatysty özım būryn bılmegen köptegen aqparatqa qanyqtym.
Öitkenı būl kıtaptyŋ bır artyqşylyǧy – onyŋ tügel naqty-naqty faktıler men sifrlardan jäne fotomaterialdardan qūrastyrylǧandyǧy. Ekınşı artyqşylyǧy – jeŋıl oqylatyn sauatty ädebi tılmen jazylǧandyǧy. Üşınşı artyqşylyǧy – «mnoga bukf» degen syrqatqa ūşyraǧan bügıngı zaman oqyrmanyn bırden ürkıtıp jıberetındei tym kölemdı emes, 60 bettık şaǧyn ǧana şyǧarma ekendıgı. Törtınşı artyqşylyǧy – bırınşı artyqşylyq arqasynda sondai jinaqy kölemge öte köp jäne asa qūndy maǧlūmattar syiyp ketkendıgı.
Qoryta aitqanda, dostar, bügıngı taŋda barşa qazaq qasıretıne ainalǧan Qytaidaǧy qazaqtar qasıretımen jaqynyraq tanysqylaryŋyz kelse (al mūny men är qazaqtyŋ mındetı dep esepteimın!), atalmyş kıtapty satyp alyp oqyǧandaryŋyz dūrys dep bılem. Bır jaǧynan būl, älbette, eŋ aldymen özderıŋız üşın kerek bolsa, ekınşı jaǧynan – kıtap avtoryna, onyŋ eŋbegıne qoldau körsetıp, kıtap şyǧaruǧa ketken şyǧynnyŋ ornyn toltyruǧa kömek retınde qajet aǧaiynşylyq tırlık bolar edı.
Jasaral Quanyşälin,
qoǧam qairatkerı
