"Aq jol" qarjy naryǧyn retteu jäne damytu agenttıgınıŋ töraiymy M.Äbılqasymovaǧa ekınşı deŋgeilı bankterdıŋ nesie tölemderın üş aiǧa şegeru şaralarynyŋ jetkılıksız ekenın aityp hat joldady.
Qazaqstan Respublikasy Qarjy naryǧyn retteu jäne damytu Agenttıgınıŋ töraiymy M. Äbılqasymovaǧa
«Aq jol» Demokratiialyq partiiasy Agenttıktıŋ ekınşı deŋgeilı bankterdıŋ nesie tölemderın 3 aiǧa şegeru ıs - şaralaryn jetkılıksız dep sanaidy. 2020 jylǧy 4 säuırdegı Sızdıŋ kenetten kelgen qiyndyqtar jaǧdaiynyŋ özınde (QR Azamattyq Kodeksınıŋ 374 jäne 359 baptaryna sıltememen) nesienıŋ üsteme paiyzy men negızgı qaryzdy şegeru mümkın emes, tek auystyruǧa ǧana bolatyny turaly bergen tüsınıktemede qazırgı daǧdarystyŋ auqymy men onyŋ zardaptary eskerılmegen. «Aq jol» partiiasyna jeke tūlǧalardan, şaǧyn jäne orta biznestıŋ qaryz aluşy ökılderınen tüsken aryz-şaǧymdar olardyŋ köpşılıgı tolyǧymen küireu aldynda tūrǧanyn körsetedı. Mūndai habarlar «Atamaken» ŪKP-nyŋ mälımetterımen de rastalady: käsıpkerlerdıŋ üşten bır bölıgı (29%) özderınıŋ qarjylyq jaǧdaiynyŋ qauıptı ekenın, al jartysyna juyǧy (46%) tūraqsyz dep baǧalaidy. Basqaşa aitqanda, käsıpkerlerdıŋ törtten üş bölıgı qazırgı daǧdarysta belgısızdık jaǧdaiynda otyr, kez-kelgen qosymşa jaǧdai olardy bankrotqa ūşyratuy mümkın. QR Prezidentı Q.Toqaevtyŋ tapsyrmalaryn oryndau maqsatynda Tötenşe jaǧdailar jönındegı Memlekettık komissiia būryn-soŋdy bolmaǧan qadamdarǧa barǧany, mysaly, bırqatar ekonomika sektorynyŋ önımderı üşın qosymşa qūn salyǧyn tömendetu siiaqty şaralar qabyldaǧany tegın emes. Degenmen, qazırgı qoldanystaǧy Salyq kodeksınde būndai mölşerlemeler eskerılmegen, iaǧni, Memleket basşysy zaŋǧa qaramastan, qazırgı Tötenşe jaǧdai kezeŋınde äleumettık müdde men ekonomikalyq saldarǧa sai şeşım qabyldady. «Aq jol» Demokratiialyq partiiasy būndai şeşımderdı oryndy jäne ökılettı dep sanaidy jäne salyq zaŋnamasyna engızıletın özgertulerdı talqylau kezınde (2012 jyldan berı) taǧy da basymdy äleumettık maŋyzdy tauarlardyŋ qosymşa qūn salyǧy mölşerlemelerın tiısınşe tömendetu turaly özgerıs engızedı. Sonymen qatar, bız osynau jaǧdaidyŋ auyrtpalyǧyn jäne kütıletın daǧdarys zardaptaryn eskere otyryp, zaŋnamalyq retteuler kezınde osyndai ahualdar boiynşa qajettı kömek körsetuge daiyn ekenımızdı jetkızemız. Joǧaryda aitylǧandai, şaǧyn jäne orta biznestıŋ auyr jaǧdaiǧa tüskenıne būdan bölek daǧdarys basynda QR Ūlttyq bankınıŋ qate qabyldaǧan, iaǧni aǧymdaǧy jyldyŋ 10 nauryzynda bazalyq mölşerlemelerdı 9,25%-dan 12%-ǧa deiın köteru turaly şūǧyl şeşımı de yqpalyn tigızbei qoimady. Osynyŋ saldarynan köptegen ekınşı deŋgeilı bankter (käsıpkerlerdıŋ özderınıŋ bastamasyna saiyp) sol sätte nesieler boiynşa paiyzdardy 3-5%-ǧa ösırdı. Alaida, QR Ūlttyq bankı özınıŋ şeşımın qaita qaraǧanmen, nesielerdıŋ qaita tömendemedı. Sonymen, nesie tölemderın şegeru turaly mäselege qaita oralsaq, alǧan nesie somalaryn bankterge qalai bolǧanda da qaitarylatyny eskerılgenmen, qazırgı Tötenşe jaǧdai kezınde qaryz aluşynyŋ tabysy müldem eskerılmegen. Öitkenı, olardyŋ kırısı eşqaida «şegerılgen» joq, tek tabys bolǧan joq, sondyqtan olarǧa şegerılgen tölemderdı töleitın mülde mümkındık joq. Olardy ary qarai da qyspaqqa alu şaǧyn jäne orta biznestı bankrottyqqa duşar etıp, qanşama otbasylardy kedeişılıkke itermeleidı. «Aq jol» Demokratiialyq partiiasy mūndai amaldar memlekettık müddege sai emes dep sanaidy. Agenttıktıŋ qyzmetı qazırgı qoldanystaǧy zaŋnamany tüsındıru ǧana emes, sondai-aq, bankterdıŋ kırısımen bırge, qoǧamnyŋ negızgı bölıgınıŋ tölemdık qabıletın eskerıp, qarjy naryǧy tūraqtylyǧyn saqtauǧa közdelgen şeşımderdı qabyldau dep sanaimyz. Qaryz aluşy şaǧyn jäne orta biznestıŋ ülken bölıgı, 75% -y qiyn jaǧdaida qaluyna köz jūmyp qarauǧa bolmaidy. Osyǧan orai, «Aq jol» Demokratiialyq partiiasynyŋ parlamenttık fraksiiasy atalǧan mäselenı qarap, ekınşı deŋgeilı bankter men memleketpen bırlese otyryp, Tötenşe jaǧdai kezeŋınde auyr jaǧdaiǧa ūşyraǧan azamattar men şaǧyn jäne orta biznes qaryz aluşylarynyŋ negızgı qaryzy men paiyzdary boiynşa tölemderdı joiu turaly şaralardy qarastyrudy sūraimyz. Ondai qaryz alǧandardy anyqtau qazırden bastap jürgızıluı tiıs. Bankter ärbır qaryz aluşynyŋ jaǧdaiyna qarap, direktivalyq nūsqaudy kütpei, özderınıŋ şeşımderın ūsynuy qajet dep sanaimyz. Al, Agenttık özınıŋ tarapynan qabyldanǧan qadamdardy jüielendırıp, sonda-aq, Ükımetpen mūndai qadamdarda memlekettıŋ ülesı men ıs-şaralaryn äzırleumen şūǧyldanuy qajet dep sanaimyz.
Qūrmetpen, «Aq jol» demokratiialyq partiiasynyŋ töraǧasy, QR Parlamentı Mäjılısınıŋ deputaty A.Peruaşev
