Elımızde epidemiianyŋ taralu tendensiiasyn käsıbi tūrǧyda baǧalai alatyn mamandar az. Būl turaly "Adyrna" "Aq jol" partiiasynyŋ baspasöz qyzmetıne sılteme jasap habarlaidy. Qazaqstanda 2007 jyldan berı epidemiolog mamandaryn daiarlamaǧan. Būl turaly bügın «Aq jol» fraksiiasynyŋ jetekşısı, Mäjılıs deputaty Azat Peruaşev özınıŋ deputattyq saualynda mälımdedı. Ükımet basşysyna joldaǧan saualynda Azat Peruaşev bylai deidı.
Qazaqstan Respublikasynyŋ
Premer - Ministrı
A.Ū.Maminge
Qūrmettı Asqar Ūzaqbaiūly!
Ekı ai boiy bükıl düniejüzı taŋ atysymen koronavirus turaly aqparatty maidannan habar kütkendei qaraidy. Basqa eldermen salystyrǧanda Qazaqstan boiynşa ahual el Prezidentı men Ükımet qabyldaǧan karantin engızu men elımızdıŋ öŋırlerde özın-özı oqşaulau şaralary oŋ nätijesın berdı.
Būl bükıl älemdık qauymdastyq orasan şyǧyndarǧa, adami şyǧyndarǧa ūşyrap jatqanda äleumettık –ekonomikalyq tūrǧydan bolmasa da elımızde ındettıŋ auyr saldary joiylady degen ümıt ūialatady.
Oqşaulau kezındegı därıgerler men memlekettık organdardyŋ qyzmetıne tüsınıstıkpen qarap, şydamdylyq tanytqan azamattar qūrmet pen alǧysqa laiyq.
Qorytyndylar şyǧaruǧa älı de erte bolsa da, tötenşe jaǧdai bırneşe ötkır mäselelerdıŋ basyn aşyp berdı. Olardyŋ köpşılıgı qoǧamda qyzu talqylanuda, «Aq jol» Demokratiialyq partiiasy özınıŋ aldyŋǧy mälımdemelerınde jäne deputattyq saualdarynda naqty faktılerdı atap ötken bolatyn.
Degenmen, myna bır mäsele erekşe qaraudy qajet etedı. Bızdıŋ partiiaǧa ötınışpen jügıngen medisina salasynyŋ qoǧamdyq ökılderınıŋ aituynşa, Qazaqstanda on bes jyldan berı epidemiolog mamandaryn daiarlau jürgızılmeidı.
Medisinalyq joǧary oqu oryndarynyŋ 2005-2007 jyldarǧa deiın jūmys ıstep kelgen sanitarlyq –epidemiologiialyq fakultetterı emdeu fakultetterı men jalpy medisina fakultetıne bırıktırıldı. Sodan berı medisinalyq joǧary oqu oryndarynda «Epidemiologiia» mamandyǧy joq, olardyŋ bılıktılık talaptary da joiyldy.
Būndai jaǧdai obektivtık sebepterge bailanysty tudy, öitkenı sol kezde JOO bıtıruşıler mamandyqtary boiynşa jūmys taba almady, al SES organdary jūmysqa ornalasuşylardyŋ arnauly käsıbi qūzyrlaryna emes, memlekettık qyzmet talaptary boiynşa basymdyq berdı.
Bügıngı taŋda epidemiologiia salasynyŋ soŋǧy mamandary tauarlar men qyzmet körsetu sapasy men qauıpsızdıgın baqylau organdarynda, nemese jeke menşık salada jūmys ısteidı. Olar zeinetke ketken soŋ olardyŋ oryndaryn, qazırgı qoǧamdyq densaulyq saqtau salasynyŋ ūiymdastyruşylary, iaǧni, menedjerler men zaŋgerler basady. Alaida epidemiianyŋ aldyn alu jäne joiu erekşe käsıbi bılıktılıktı, virusologiia, immunologiia, biohimiia jäne taǧy basqalar salalardy qajet etedı.
Sondyqtan, bızdıŋ eldegı pandemiia deŋgeiınıŋ tömendıgı turaly optimizmımız faktılermen rastalǧanmen, epidemiianyŋ damu tendensiialaryn käsıbi türde baǧalai alatyn adamdardyŋ azdyǧyna alaŋdau kerek. Sonymen qatar, qazır jūmysqa qaityp oralyp jatqan keibır käsıporyndardaǧy epidemiologiialyq ahualdy baǧamdau tıptı mümkın emes. Alaida pandemiiamen küres däl sol jerlerde şeşıledı.
Memlekettıŋ nazarynan tys qalǧan epidemiologtardyŋ joǧaluy - «otriad jauyngerdıŋ joǧalǧanyn baiqamadynyŋ» kerı keluı, elımızdegı densaulyq saqtau jüiesınıŋ, onyŋ normalary jäne basymdyqtary - jahandyq daǧdarystar men qarsylyqtarǧa daiyn emestıgın körsetedı.
Ärine, būl jaǧdai tek densaulyq saqtau jüiesındegı mäsele ǧana emes.
Qazır bızdıŋ basty nazarymyz därıgerlerımızdıŋ jaŋqiiarlyq eŋbegıne auyp otyr, olar özderınıŋ densaulyqtaryn qūrban ete otyryp būrynnan kele jatqan olqylyqtardy jauyp, käsıbi bılıksızdıkterdı körsetpei, jergılıktı medisina şeneunıkterınıŋ bassyzdyqtaryn baiqatpady. Densaulyq saqtau ministrlıgı şūǧyl äreket etıp, jūrtşylyqtyŋ talaptaryna nazar audaruda.
Köptegen elderde qūndylyqtardy qaita qarau jürude, «jūldyzdardyŋ», käsıbi sport jäne şou –biznes ökılderınıŋ milliondaǧan jalaqylaryna qatysty kerı pıkırler aitylyp, qarapaiym därıger eŋbegı qoǧam üşın qanşalyqty maŋyzdy ekenı aityluda
Ekonomikada jäne ömır süru deŋgeiınde ǧana emes, sonymen qatar būrynǧy densaulyq saqtau jüiesı tiımsız bolǧan densaulyq saqtau qaupı salasynda da jaŋa, äldeqaida qatal şyndyq paida boldy. Koronavirusty ındettıŋ qaitalanuy Japoniia men Singapur siiaqty damyǧan elderde de baiqalady, halyqaralyq sarapşylar pandemiianyŋ ūzaqqa sozylatyn sipaty men jaŋa virustardyŋ paida bolatynyn boljauda.
Joǧaryda aitylǧandarǧa bailanysty, Qazaqstannyŋ «Aq jol» Demokratiialyq partiiasynyŋ Ükımetten şūǧyl türde:
- Qaraǧandy memlekettık medisina akademiiasy nemese Batys –Qazaqstan medisina universitetı (būryn säikes fakultetter bolǧan) bazalary janynda mamandandyrylǧan Epidemiologiialyq ortalyq (institut) qūrudy ;
- medisinalyq joǧary oqu oryndarynda «epidemiologiia» mamandyǧyn qalpyna keltırudı, oqu baǧdarlamalary men bılıktılık talaptaryn bekıtudı;
- jaŋa oqu jylynan bastap atalǧan mamandyq boiynşa abiturientter üşın qosymşa granttar, onyŋ ışınde «Bolaşaq» halyqaralyq baǧdarlamasy boiynşa şet elderde oqu granttaryn böludı;
- jergılıktı jerlerde epidemiologiialyq ahualdy baqylau üşın medisinalyq mamandardyŋ qajettılıgı üşın qaita daiarlaudy;
- Tauarlar men qyzmetter qauıpsızdıgı Komitetı qyzmetkerlerı üşın medisina qyzmetkerlerınıŋ beiındık deŋgeiınde sanitarlyq –epidemiologiialyq mındettı bılıktılık talaptaryn engızu boiynşa şaralar qabyldaudy sūraidy.
Qūrmetpen, «Aq jol» demokratiialyq partiiasy fraksiiasynyŋ deputattary
Basqa materialdar
Adyrna.kz ūlttyq portalynyŋ maŋyzdy aqparattaryna jazylu
Soŋǧy jaŋalyqtar turaly habardar bolyŋyz