Qazaq qoǧamy eşkımge senbese, bärıne kümänmen qarasa, qalai jaŋarmaq?

4311
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2020/05/32519.jpg
Saiasi partiia qūramyn degen jıgıtterge nege ekenın bılmeimın, jūrt küle qaraityn, mazaq etetın bolypty. Täuelsızdıktıŋ 30 jylynda qazaq qoǧamynda jönı tüzu saiasi küş qalyptaspady. 2001 jyly bas kötergen demokratiialyq qozǧalys ışten ırıtıldı, bölşekteldı, quǧyndaldy, bas bırıktırıp ülgermei toz-tozy şyqty. Keiın resmi bilıktıŋ arnaiy batasyn alǧandardyŋ joǧarydan qūrylǧan bır ǧana partiiasy "balalap", qazır söz jüzınde ǧana bırlı jarym "saiasi küş" bolyp, Parlamentte otyr. Onyŋ özınde bärı sol bır ǧana "nūrlanǧan älemnıŋ" auzyna qarap, "läppailaudan" özge tyndyrarlary şamaly. Parlamenttıŋ ekı palatasy da qazır öz missiiasyn laiyqty atqaryp otyrǧan joq. Baiaǧy sovet zamanyndaǧy "halyq keŋesınıŋ" arjaq, berjaǧy. Atqaruşy bilık äkelıp ūsynǧan zaŋ jobasyn sanauly ǧana deputat talqylaǧan tür körsetedı. Bır-ekeuı synap ta tastauy mümkın. Bıraq, aqyr soŋynda bırauyzdan 100 paiyz jaqtap bekıte salady. Sonyŋ saldarynan dümbılez zaŋdar qabyldala sala qoǧam narazylyǧyna ūşyrap, oǧan qaitadan tolyqtyrular men özgerıs engızuge mäjbür bolady. Bilık özı de "reforma kerek, jaŋaraiyq" dep aityp-aq jatady. Bıraq, bärı tek söz jüzınde ǧana. Parlamenttıŋ ekı palatasynda da qabyldanǧan şeşımderge bärı bırauyzdan dauys beretınderı sonşalyq, tıptı qalys qalatyn tırı jan bolsaişy. Ol da joq. Pliuralizmnıŋ özı tūrmaq onyŋ elesı de joq. Ol az bolǧandai Prezident ekı palatanyŋ bıraz deputatyn öz jarlyǧymen taǧaiyndap qoiady. Halyq sailamaǧan, joǧary bilık özı taǧaiyndaǧan deputatta qandai bet-bedel bolady? Ondai jerde demokratiianyŋ iısı bolmasy bes jastaǧy balaǧa mälım. Qazır halyq bilıktıŋ 3 taǧany iaǧni, basqaruşy, zaŋ şyǧaruşy, sot bilıgıne senuden qalǧan. Tıptı, beiresmi türde "törtınşı bilık" atalatyn BAQ-na senbeidı. Ol az bolǧandai qoǧamnıŋ öz ışınen tuyp şyqqan belsendı toptarǧa da, oppozisiialyq küş retınde attandap şyqqandarǧa da senuden qaldy. "Anau da satqyn, mynau da satqyn" - dep, ärbırıne küdıktene qaraimyz. Kımdı jek körsek, sony "bilıktıŋ jobasy" dep atap ala közben atatyn boldyq. Qazaq qoǧamy eşkımge senbese, bärıne kümänmen qarasa, qalai jaŋarmaq? Halyqtyŋ qamyn oilaityn, qoǧamnyŋ müddesıne adal jandar bar şyǧar, bärı kım körıngennıŋ qoljaulyǧyna ainalyp, äldekımnıŋ jobasyna ainalyp, satylyp ketpegen bolar, bır-bırımızge senım artyp nege qoldamasqa. Älde, barşa qazaq Qosanov qūsap syrt ailanyp ketedı dep kümändaumen künelte beremız be?
Pıkırler