Däuren TILEUHAN- 2000 jyldyŋ 28 qazanynda Aqtöbe oblysy, Äiteke bi audanyna qarasty Körpe auylynda düniege kelgen. Halyqaralyq «Altyn qalam» ädebi baiqauynyŋ «Jyldyŋ üzdık poeziiasy» atalymynyŋ jeŋımpazy. “Öleŋ—sözdıŋ patşasy...” respublikalyq onlain müşäiranyŋ 1-oryn iegerı. «Saǧynyş sybyry» kıtabynyŋ avtory. Q.A.Iаsaui at. HQTU-nıŋ studentı.
TAǦDYR
Men bolsam kettım aqyn bop, Azyraq baqytsyzdau bop... Tölegen AIBERGENOV Ūǧam sosyn...Aqyn bolu degenıŋ Bal tatyǧan baqytsyzdyq eken ǧoi... Ädıl BOTPANOV Mekerlıkte myŋ san amal jatsa da, Men Öleŋdı qiǧanym joq basqaǧa... Kökırekke kökten tüsken appaq Nūr— Jalynamyn, jarty jolda tastama! Şarşaǧanda miym qatqan myŋ oidan, Män taba almai myna ömırden mūŋaiǧam... Qandai baqty tıle deisıŋ, sen endı, Tün men mūŋǧa telıp qoiǧan Qūdaidan?! Taŋǧajaiyp ertegıdei erke kün aiaqtaldy... Tappai jürek dertı emın. Barlyǧynyŋ baiansyzyn bıldırgen— Taǧdyrymnyŋ eŋ ejelgı sertı—Ölım! Nūrmen quyp qaraŋǧyny könergen, «Men ölmeimın!» desem, maǧan sener me eŋ?! Amalşydan aulaq jürıp sol üşın— Adaldyqqa arqa süiep kelem men! Ǧasyrlarǧa estılsın dep ızgı ünım, Jyltyr sözden ümıtımdı üzdı Mūŋ... Baiansyzda basqa qonǧan jalǧyz baq— Qoş kelıpsıŋ baldai BAQYTSYZDYǦYM! * * * (Jüregımdı jaulaǧan bır qyz bar-tyn) Jataqhana… Jaryqşam… Mūŋly yzǧar… Tün… Baiyzy joq bozamyq būlttarymnyŋ, Jabyǧynan syǧalap jūldyzdar tūr. Jūldyzdar tūr, Deitındei: “qaida gülıŋ?..” Şyraq etıp jartykeş Ai jaryǧyn — Sarsaŋ oiǧa salynyp qaldym endı, Mūŋyn mūŋdap qaidaǧy-jaidaǧynyŋ… Maida samal syrymdy alyp qaşyp, Taldyrmaş boijetkenge bolyp ǧaşyq— Köŋılder köktem änın qatar şyrqap, Köşede tūrdyq talai qol ūstasyp… Jüruşı ek jamandaǧan eldı eskermei, Bolar ma barlyq uaqyt sol keşterdei? Körıgı — köŋılımmen üileskendei, Sezımı — senımımmen selbeskendei? Jüregın jaryp şyǧyp bar nalasy— Jylar, sosyn jymiiar, Taŋ qalasyŋ… Qoştasu — qimastyqtyŋ eŋ auyry, Kezdesu — saǧynyştyŋ jan-dauasy… Läzzat tauyp sol jaily är uaiymnan, Tata bergıŋ keledı-ai baldai udan. Jadau köŋıl jadyrap qalsyn endı: “Süieiınşı jaryǧym maŋdaiyŋnan!..” ALǦAŞQY QAR. AQYRǦY KEZDESU İä, solai… «Eŋ baqytty janmyn»—dep eŋ. Aqyry, jan juylmai jaŋbyrmenen— Bärıbır arylmadyŋ saǧynyştan, Bärıbır baǧynbaidy Taǧdyr degen… Işınen myŋ sūludyŋ ūnap eŋ Sen!.. Būl kün de būldyr tartyp tynady erteŋ. Tanymai ötseŋ qazır jarar edı-au, Aldyŋnan abaisyzda şyǧa kelsem. Janymdy jylytpaidy solmas ümıt, Jalǧyz-aq jüregım bar— Ol da suyq… Eşkımge aitpai ketsem, qandai jaqsy ed, Eşqaida aparmaityn jolǧa şyǧyp!.. Daua tılep jazylmas jan jarama, Men, bälkım, ūmytarmyn sonda ǧana… Eser jel elesımdı eske salsa Sen sonda jolǧa qara, Qarǧa qara! Sätterdı alyp-ūşqan—almastyrar, “Ätteŋdı” saǧynyşqa jalǧastyrar, Aqyrǧy kezdesudıŋ kuägerı Türkıstanǧa qar jaudy— Alǧaşqy qar!.. Özektı örtegende ömır–üstem, Köŋılım qalǧan kezde köp jürısten: «Esıl dünie eşqaşan kırletpegen Aq qardai bola alsam ǧoi»— Deimın ışten… Amal ne, könbegenmen Taǧdyr äste, Tüsedı auyq-auyq jaŋbyr eske. …Ne deiın, sen de aman bol, qairan aru, Qoştasqan Qaraşada, qarly keşte!.. * * * ...Erke künnıŋ elesındei estegı– Körkem beineŋ köz aldymnan öşpedı... Jüregımdı Jalǧyzdyqta joǧalttym Aiaulym-ai, keş menı! Kırpıgıŋnen kırbıŋ körıp kürsındım, Janaryŋda jatqany ǧoi bır syrdyŋ. Ekeumızge endıgı ömır—ökınış ekendıgın bılsın kım?! Senı ızdesem—mekenıŋde Mūŋ jürer, Menı ızdeseŋ—tūnjyraǧan Tündı kör!.. Ekeumızge endıgı ömır—ölmelı ekendıgın kım bıler?! AUYLDY AŊSAU–2 Qaŋǧyryp qaibır maŋda taǧdyr aidap, Mäŋgırıp malynǧanda men bır oiǧa — Alystap ata jūrttan qalǧandaimyn, Köşımdı būrady ekem endı qaida?! Tobasy tüspeitūǧyn taŋdaidaǧy, Äjımı — taǧdyrtektes maŋdaidaǧy Qairan ana, kürsıntıp qai-qaidaǧy, Ūlyŋdy aŋsadyŋ ba şalǧaidaǧy?.. Baqytyn bazynalas mūŋnan sūrar, Qalamǧa Qūdaiym ǧoi — qylǧan syŋar. ...Kenjetaiyn eske alyp äkem de endı, Temekısın tūtatyp tūrǧan şyǧar. Külımdep künşyǧystan körınse kün, Tym qysqa ekenıŋdı "ÖMIR" senıŋ — Eske alyp, qaita-qaita dūǧamdy oqyp, Äjem jatqan molaǧa soǧuşy edım. Balalyǧy jan bılmes jyraqta qap, Qonady qaida baryp qūraq-qanat?! Sualǧan janaryndai qart adamnyŋ, Qyzyl kün kökjiekke qūlap barad... Jalǧanda ne bar deisıŋ oidan auyr?.. Arman emes — jaidy ūstap, Aiǧa baru. Jūmaqtai jürektegı jaily meken — Men senı saǧyndym ǧoi Qairan AUYL!!! * * * Bärın sonyŋ tüske balap, bälkım men— jolda jürmın arty—azap ta, aldy—Mūŋ. Endı mıne, bız örtengen är Tünnen– terıp kelem Quanyştyŋ qaldyǧyn. Şoqqa ainaldy şalajansar ot-Ümıt, kökıregımde köldei Mūŋ. Sen tūrmysqa şyqty deidı el— ö - tı - rık! Eşbırıne senbeimın!.. Miǧa kırmei köŋıldı Oi, tyŋdadym ba-ei özgelerdıŋ ösegın. ...sondai Sūlu bop jüretın edıŋ ǧoi, sondai Suyq bop ketkenıŋ ne senıŋ?.. Ei, jüregım, ümıtıŋdı üzbeşı, (bılıp tūryp büldıredı keide adam.) Qatelıktıŋ Qaiǧysy emes, bızdı osy— Dūrystyqtyŋ Azaby ǧoi qinaǧan. Azabym ba—köŋılımnen ketpeuıŋ? Tabylmai jür jan emı. Ökınış sol—örtke oranǧan ötkenım, Senı esıme saldy bügın - ädeiı!.. Rels-ömır: arty—alys ta, aldy—ūzaq Bälkım, men de baqytyma az qaldym(?) Qimas sättıŋ elesı jür (jalǧyz-aq!)— perronynda Vokzaldyŋ... JŪMBAQ Bärı jūmbaq— senbesım, sene alarym... (Osy küzde, bılmeimın, ne bolaryn?..) Tünegınde qaldyrǧan mahabbattyŋ— jüregıŋe, janym-au, kele me älıŋ?! Saǧynyşym sanamdy sergıtken kün— Tättı bolsa deuşı edım men kütken Mūŋ. Jaraly jannyŋ mynau jazasy azdai, Qasırettı qasyŋa ertıp keldıŋ. Derttı jürek doǧarmai dürsıldeuın, Qaiǧymdy ıştım, qalǧanşa qūr sülderım! Ürkek ünsızdıgıŋe üzdıgetın— Sen sezseŋ ǧoi—sätterdıŋ kürsıngenın... Aŋsau degen sezımdı şyǧarǧan kım?! (Ūiqymdy ūrlai beredı ūzarǧan Tün...) Perışteden kem körmei süisem, ol da— Tūmsa tazalyǧyŋnan şyǧar, bälkım?.. Qaita-qaita qaitalap mūŋdy Öleŋdı, Tūnjyraumen qanşama tünder öldı. Saǧan jetıp, qalǧanda soŋǧy qadam— Qūlai berem, Qūdai-au, būl ne boldy?.. Sonda köŋıl jai tabar— sabyrym kep, (Tıleuımdı berse eken Täŋırım tek...) Bälkım, baqyt ne ekenın bılermın men— Maŋdaiyŋnan süigende: «JARYǦYM» dep!.. SYBYR “Qūryp ketkır öleŋdı jazam beker…” Meiırhan Aqdäuletūly Köp aiybym köşer qandai amalǧa?.. Sanai-sanai sarǧaiady sanam da... Abailamai aǧat ketıp, ot basyp, Talai-talai jas üiırdım janarǧa. “Aqynsyŋ!” dep qaqqanda jūrt arqamnan, Keudemsoqtai şalqyp jattym şalqamnan. ...Ua, Qara Öleŋ! Şatpaq jazǧan şalduar, Qadırıŋdı qaidan ūqsyn när tamǧan?! Myŋ sūludy jyrǧa qosyp mäz bop ek, (Qaidasyŋ sen bekzada öner, baǧzy ädep?!) Ökpelegen jürek baiǧūs jür qazır: «Büitken Öleŋ qūryp ketsın, jazba!» dep... Jelbırese uaqyt-keme jelkenı, Ermen qaiǧy ezıp barady eŋsenı. Essız köptı emeksıter jalǧyz söz— “Mäŋgılık El!”— Eŋ tamaşa ertegı! Ürkek-ümıt janarynan mūŋ syrǧyp— "Azatpyz!" dep qymsyndyq ta kürsındık... Syrtqa şyqpai, sybyr etken keudemnıŋ, Sol tūsynda ölıp kettı bır şyndyq! Tättı ünderge masattanyp qoǧamdyq, Jat tılderge jūtyldyq ta, joǧaldyq. ...Sertten taiyp syzat salsam men saǧan, Keşır menı OBAL jäne ADALDYQ! ANTİNOMİIа Jazǧyra almas jüregım ketken "dosty" Tek aiaimyn—janaryŋ tökken jasty. Būl qalada bärı bar— Tek sen joqsyŋ... Tek sen joqsyŋ... Qūdai-au, netken jaqsy!.. Sezım būlqyp, oi qalqyp alyp-ūşqan, Saǧynyştyŋ sen jaily - bärı dūşpan! Köşelerde keptelgen kölıkterdei, Sanam ışı—san küdık sabylysqan... Bügın de ūzaq boi jazyp jürgım keldı, Eske alarmyz erteŋ-aq būl künderdı. Aŋsadyŋ ne şarşadyŋ qyzyqtyrmas, Aqtöbege—bärıbır! Bıldıŋ be endı?! "Joqqa" sıŋıp, jūtylǧan habarymdai, Saǧynyştyŋ sap-salqyn samalyndai, Ümıtıŋdı ügıtıp, ürkıtetın— Oiladyŋ ba qatal dep qala mūndai?! Oilamadyŋ... Oi qamad(y) dertten jaman: Oraluǧa bolmas pa ötkenge adam? Būl qalada bärı bar— Tek sen joqsyŋ... Tek sen joqsyŋ... Qūdai-au, netken jaman!.. QŪLYN-ŞAQ Qaitesıŋ, qu tülkıdei qūbylsa kün?.. Bärıbır baq-baiansyz, ǧūmyr-saǧym… Ailasyn asyra almas jalǧan ömır, Qaidasyŋ, qūmǧa aunaǧan qūlyn-şaǧym?.. Alǧausyz şattyǧymdy aŋsap nebır, Armansyz tättı kündı aŋsap nebır, Sarǧaisa sartap bolǧan saǧynyşym— Men endı ne ıstei alam?.. «Sap-sap köŋıl!..» Däm tatyp süiınışten, küiınışten Bız solai ötemız be tynyp ışten?.. Jazira jazyq qalar jadymyzda, Jaŋbyrda jalaŋaiaq jügırısken… Dauam bop dala-mūŋnan emdep alǧan— Tünde de tynym bermes mendegı arman. Beiıtke bailap ketken oramaldai, Bölşegı jüregımnıŋ sende qalǧan!.. Tuǧan jer! Tuǧan dala, topyraǧym! (Qairan jas qaidan bılsın opynaryn?..) …Köz aldym küreŋ tartyp, auyldy aŋsap, Bozaryp balkonda ünsız otyramyn… SÖZSIZ «O, esli b bez slova Skazatsia duşoi bylo mojno!..» © A.Fet Jürekte—jamau-qaiǧy, janarda—mūŋ, Jazam dep ölmes öleŋ taǧy aldadym. Jarq etken jan säulemnıŋ jaryǧym-ai, «Şırkı-ın, sözsız jetkızsem saǧan bärın!..» Qaiyqtai qaŋyraǧan jaǧalauda, Qaiteiın, arman bolyp qalar ol da. Sen edıŋ—siqyr sezım, sol sezımnıŋ— Teŋeuın tıl men jürek taba alar ma?.. Örtengen tünderım köp sodan menıŋ, Sen üşın sodan berı köp äuremın. Ūiqasty, tırkestı de qajet qylmas, Jürektıŋ qūpiiasy bolar dedım. Sol Jürek bolmasa eger mūŋ syzdaǧan– Künşıl-baq, kısäpır-jyl qūnsyz maǧan. Bılerım— jalǧan sezım, jyltyr sözden, myŋ ese artyq bızdıŋ Ünsız ǧalam!.. Tapqandai baqytynyŋ bärın sodan, Sabyrǧa kelmes, sırä, saǧynsa adam. ...Özıŋsız köŋılsız kün keşeremdı— Tek ünsız jetkızsem ǧoi, janym, saǧan!... (... Qaiteiın...)"Adyrna" ūlttyq portaly
