Keshe Palestına Izraıl elimen jasasqan barlyq kelisim sharttan shyǵyp ketti. Áskerı, ekonomıkalyq kelisimder qoqysqa tastaldy. Oǵan Izraıldiń aldaǵy ýaqytta Iordan ózeniniń boıyndaǵy aımaqtardy anneksııalaıtyny sebepker boldy. Bul Taıaý Shyǵysta taǵy bir qyrǵyn bastalyp ketýi múmkin degendi bildiredi.
Palestınada eki frakııa bar. FATH pen HAMAS. Ol naǵyz bir-birine qarsylas frakııalar. 2005 jyly ekeýiniń arasynda naǵyz soǵys bastalyp, 2007 jyly HAMAS aqyry jeńip shyqty. Ekeýi beıbit kelisimge keldi. Somen qazir Palestınada bılikte HAMAS pen FATH otyr, Palestına prezıdenti Mahmýd Abbas FATH partııasynan, al Parlament spıkeri Abdel Azız HAMAS-tan. Ekeýi de Izraıl basyp alýǵa nıetti Iordan ózeniniń batysyn kúzetedi. Jartysyn HAMAS, jartysyn FATH qadaǵalaıdy.
Bir qyzyǵy FATH-ty Eýropa elderi men AQSh zańdy dep moıyndasa, HAMAS terrorlyq uıym dep tanylǵan. Bul da zertteıtin, qyzyq taqyryptardyń biri. Palestınada áskerı turǵydan báribir HAMAS myqty, sondyqtan qazirgi jaǵdaıda Mahmýd Abbastyń avtorıteti prezıdent bolsa da joǵary dep aıta almaımyn. Mysaly HAMAS Sırııa soǵysyna qatysty. Bashar Asad áskerine qarsy soǵysty, aqyry Iran-Sırııa áskerıleriniń birikken kúshterinen jeńilis taýyp, "IGIL Palestınaǵa basyp kire ma" degen qaýipti sezip, keri qaıtty.
Izraıl óte ońtaıly sátti paıdalanyp otyr dep oılaımyn. Birinshiden Tel-Avıv dál qazirgideı AQSh-tyń qoldaýyna buryn ıe bolmaǵan edi. Ekinshiden Iran HAMAS-ty qoldaýǵa nıetti emes. Sırııadaǵy opasyzdyǵyn umytqan joq. Úshinshiden Netanıahý úlken saıası janjaldardan keıin, bıligin kúsheıtý úshin endi el halqynyń nazaryn basqa jaqqa aýdarý kerek. Iordannyń batysyn alsa, evreıler bir serpilip qalary anyq. Óıtkeni ol aımaq egin egý men mal sharýashylyǵyna qolaıly sanaldy. Sondaı-aq Izraıldiń qas jaýy Lıvannyń ózinde ishki tolqýlar bolyp jatyr. Izraıl sózsiz HAMAS-ty bir aptada talqandap tastaıdy. Biraq geosaıası jaǵyn da oılaǵan durys.
Lıvan bıligi qulaǵaly tur. Ishki tolqýlar órshýde. Bıligin saqtaý úshin elıta halqyn osy qyrǵynǵa baǵyttap jiberýi múmkin. Sodaı-aq Irannyń da ekonomıkasy tym nasharlap ketti. Vırýs sankııa ústine taǵy másele bolyp tur. Abyroıy shaıqalǵan Aıatolla da osy oıynǵa kirisýi múmkin. Prezıdent Abbastyń Reseıge jaqyndyǵy bar. Sırııada oqyǵan, Reseıde bilim alǵan, Pýtınmen ámpeı-jámpeıi bir. Bul da bir qyzyq. Sózsiz Izraıl Iordannyń batysyn alady, biraq sodan keıin ne bolady? Mine másele qaıda. Izraıl alaryn alyp, bári tek burtııýmen bitýi de múmkin árıne. Qazir barlyq kúshterge ishki ekonomıka nasharlap, halyq narazylyǵy kúsheıgende, syrttan jaý izdeý aýadaı qajet.
PySy: BUU bul máselede túk sheshpeıdi. Kúmánińiz bolmasyn.
Ashat Qasenǵalı
