Gonkongtegı narazylyq.
24 mamyrda Gonkongte myŋdaǧan adam Qytaidyŋ ūlttyq qauıpsızdık turaly zaŋyn qabyldau turaly josparyna qarsylyq bıldırıp, köşege şyqty. Polisiia demokratiiaşyl belsendılerdı taratu üşın közden jas aǧyzatyn gaz şaşty. Älemdık saiasatkerler Pekin ūsynǧan zaŋdy ötkır synap, qūqyq qorǧau ūiymdary alaŋdauşylyq bıldırdı.
Jeksenbı künı Gonkong polisiiasy koronavirus ındetı kezınde segızden artyq adam jinaluǧa bolmaitynyn eskertıp, narazylyqqa jinalǧan myŋdaǧan adamdy qala ortalyǧynan taratuǧa tyrysty. Aqyry poliseiler olarǧa közden jas aǧyzatyn gaz şaşyp, būryş ballondaryn qoldandy. Reuters agenttıgınıŋ tılşısı būl pandemiia kezınde Gonkongte bolǧan eŋ ırı narazylyqtardyŋ bırı dep jazdy.
Qala äkımşılıgı qoǧam jäne şetel investorlarynyŋ alaŋdauşylyǧyn basu amalyn ızdestırıp jatyr. Qytai jospary qarjy naryǧynda äbıgerlık tuǧyzyp, şetel ükımetterı, halyqaralyq adam qūqyǧyn qorǧau ūiymdary, biznes toptar ony ötkır synady.
4 mausymda qol qoiylady dep josparlanyp otyrǧan jaŋa zaŋnama Gonkongtıŋ zaŋ şyǧaru keŋesın ainalyp ötpek. Ol "satqyndyq, separatizm, bülık, şeteldıŋ aralasuyna" tyiym salady.
Qytaidyŋ Gonkongte pozisiiasyn nyǧaituǧa tyrysuy Pekin "bır el, ekı jüie" saiasatyn özgertuge bet būrdy degen qauıptı zoraita tüstı. Būryn Britaniia koloniiasy bolǧan Gonkong 1997 jyly Qytaiǧa berılıp, bıraq 2047 jylǧa deiın ışkı saiasatyn özı anyqtauǧa mümkındık alǧan. Äkımşılık aumaq Pekinge tek syrtqy saiasat pen qorǧanys mäselesınde baǧynatyn bolǧan.
23 mamyrda älemnıŋ 200 tanymal saiasi tūlǧasy mälımdeme taratyp, Pekin ūsynǧan zaŋdar qala erkındıgı, zaŋ üstemdıgı men negızgı bostandaqqa nūqsan keltıredı dep mälımdedı.
AQŞ memlekettık hatşysy Maik Pompeo zaŋ "Pekinnıŋ Gonkongke uäde etken joǧary deŋgeidegı erkındıgın joiady" dedı.
Qytai özge elderdıŋ jaŋa zaŋnamaǧa bailanysty şaǧymdaryn qabyldamai, mūny "eldıŋ ışkı ısıne aralasu" dep atady, älem elderı pandemiiamen äure bolyp jatqan şaqta Gonkongte üstemdıgın arttyru üşın ekı ese köbırek küş saluǧa daiyn ekenınen habar ettı.
Byltyr mausymda Gonkong ükımetı Pekin küdıktı sanaǧan adamdardy Qytaiǧa ekstradisiialau jönınde zaŋ jobasyn ūsynǧan soŋ, jergılıktı halyq bırneşe aiǧa sozylǧan narazylyq aksiiasyn bastaǧan. Ükımet zaŋ jobasynan bas tartqanymen, mitingıler jyldyŋ soŋyna deiın jalǧasqan. Basynda zaŋ jobasyna qarsy şyqqandar zaŋ jobasyna narazylyq tanytqanmen barǧan saiyn aksiialardyŋ auqymy keŋeiıp, aqyry Qytai prezidentı Si Szinpin men Kommunistık partiiaǧa tıkelei qarsy şyqqan.
Gonkongte jaǧdaidaǧy uşyǧuy AQŞ pen Qytai arasynda köptegen sala boiynşa (koronavirus pen geosaiasi daulardan bastap, sauda jäne tehnologiia bäsekelestıgıne deiın) kelıspeuşılıkter tereŋdegen kezeŋmen tūspa-tūs kelıp otyr.
Gonkong jūrtynyŋ byltyrǧy narazylyǧyn qoldap, narazylarǧa küş qoldanuǧa qatysy bar Qytai jäne Gonkong şeneunıkterıne osyǧan deiın sanksiia salǧan Vaşingtonnyŋ köŋıl-küiı Pekinge qatysty kürt özgerdı. AQŞ memlekettık departamentı Gonkongtıŋ erekşe sauda märtebesın qaitaru mäselesın qozǧauy mümkın.
"Azattyq" radiosy
