Karantinnıŋ köpşılık baiqai bermeitın paidalary da bar. Onyŋ alǧaşqysy – şet elden, äsırese Özbekstannan keletın jūmys küşınıŋ joiyluy. Odan qandai paida bar degenderge tüsındırıp keteiın.
Būǧan deiın Şymkent qalasynda beton qūiudyŋ kubıne 5000-7000 teŋge aralyǧynda tölenetın. Auyr jūmys bızdegı jūmysşylardyŋ künkörısıne azdyq etetındıkten, tek Özbekstan men Täjıkstannan kelgen jūmysşylardy jaldaityn.
Genpodriadchikten kubıne 20 000 teŋge şamasynda tölenıp otyratyn. Ortadaǧy subpodriadchikter alǧan summasynyŋ 30%-men jūmysyn bıtırıp, özderıne 60%-yn qaldyryp paida tauyp otyrǧan. Onyŋ 30%-yn tenderdı ūtqyzǧan "kökelerıne" bergende, özderıne 30-40%-y taza paida qalyp otyrǧan.
Karantin bastalǧaly şeteldık arzan jūmysşy küşınıŋ bolmauyna bailanysty, elımızdegı qazekeŋderden ondai baǧaǧa jūmys jasaityn adam ızdep, ūtyp alǧan tenderlerıne arzan jūmysşy taba almai, tenderdıŋ srogy qysyp "ekı qoldarymen bastaryn ūstap" bezgek qaǧyp jür bärı.
Sasqandarynan beton qūiudyŋ baǧasyn kötere-kötere, subpodriadtardyŋ aldy kubyna 13 000 tengeden töleuge deiın uäde berıp şyǧa keldı. Oǧanda adam tabylsa quanuda. Öitkenı, Astana kezınde salynǧan qūrlystarda äbden "laqtyrylyp" auyzdary küigen qazekeŋder, özderınıŋ İP-larymen kelısım-şart jasasuǧa mäjbür etude. Demek, būndai jaǧdaida jūmysşyny laqtyru – öte qauıptı.
"Būlaqtyŋ basyndaǧy" 20 000 teŋgeden şyqqan qarjynyŋ 60%-yn jūmysşy alatyn bolsa, 30%-yn "kökesı" ala ma, özı ala ma?!
30% "kökelerdıŋ" otkaty qazır aldyn-ala beretın bolǧandyqtan, subpodriadchikterge paida tüspeuı de mümkın. Sondyqtan, öz kelısımderın merzımınde oryndai almai jatqan TOO-lar, kelısım-şarttaryn būzuǧa mäjbür bolyp jatyr.
Jekelegen jūmysşy toptar özderınıŋ İP-lary men Genpodriadchiktermen tıkelei kelısımge kelıp, ortadaǧy subTOO-lardy ysyryp tastauda. Endı, 30% doliasyn ala-almaǧan "kökelerdıŋ ūstamalary ūstap" qalyp, jūmystyŋ sapasyna qataŋ şüilıgıp jatqan syŋaily. Esesıne qūrlystyŋ sapasy artuda!
Qazaq jūmysşylarynyŋda tabysy köbeiıp, qarjylar voliutaǧa ainalyp şetel aspai, elımızdıŋ ışkı ekonomikamyzda qaluda.
Būl karantinnıŋ paidasynyŋ bır ǧana mysaly.
Karantin bastalǧan kezderınde osy salada jūmys ızdep, bıraz subpodriadtardyŋ tabaldyryqtaryn attaǧanbyz. Sol kezderde bızderdıŋ "Tipovoi dogovorlaryŋyzben, plan zdaniiamen v elektronnom vide tanysuymyz kerek. Kelısım-şartqa otyraiyq" degen ūsynysymyzǧa jyn körgendei taŋqalyp qarap: "Bızde bärı auyzşa ǧoi. Ondai närse joq bızde", - dep şyǧaryp salatyn subpodriatchik TOO-lar, qazırgı künderı "imandaryna" kelıp qalypty. Tek adam aparsaŋ bolǧany. Bärıne daiyn qazır!
Karantin "tenderşikterge" bes sausaqpen emes, ekı sausaqpen jeudı de, jūmysşymen kelısım-şart jasasuǧada üirete bastapty. Būl da bolsa karantinnıŋ paidasy.
Qūrmettı aǧaiyndar! Däl qazır 50 adamdyq jūmysşy tobyŋ bolsa, kez-kelgen Genpodriadchik firmalardyŋ bastyǧynyŋ esıgın teuıp kıruıŋe bolady.
Sondyqtan, alaiaq subpodriadchikterge aldanyp qalmas üşın, basynan kelısım-şartqa otyryp "etek-jeŋderıŋdı" qymtap alyp, sodan soŋ jūmysqa kırısudı üirenetın uaqyttaryŋyz keldı.
Rüstem Aşetaev,
Şymkent
