Közımdı aştym. Appaq bos bölme. Bos bölmede tek men. Bıraq būl menıŋ bölmem emes. Qaida ekenım tüsınıksız. Üstımde ūzyn köilek. Aq tüstı köilektı jai keskınmen qiylǧan aq mata deuge bolady. Ony nege kiıp alǧanym da tüsınıksız.
«Mama?»
Nege būlai degenımdı bılmedım. Bıraq būl söz menı bar qauıpten qūtqaratyndai aitylǧany ras. Dese de dauystap şaqyrǧanymdy eşkım estımedı de, jauap bermedı de. Sebebı, ainalada aq qabyrǧa men tūtqasyz jalǧyz esık qana. Öz jaŋǧyryǧyma özım taŋyrqap, taǧy bır ret «Mama» dedım. Jaǧalasa estılgen bas auyrtatyn jaŋǧyryq. Törtbūryşty şaǧyn bölmenıŋ ışınde ainalyp jürıp, öz-özıme sūraq jaudyryp jatyrmyn:
«Būl qai jer? Qane, esıŋe tüsır! Soŋǧy ret qaida boldym?»
«Soŋǧy ret... soŋǧy ret... Esımde joq...»
«Qalaişa menıŋ esımde joq? Mümkın, men ölıp qaldym?»
«Mümkın emes. Otyr! Otyr da bärın esıŋe tüsır!»
«Men kımmın? Menıŋ atym kım?»
«Menıŋ atym...»
Basymdy qysyp otyra qaldym. Köz aldyma lenta qylyp estelıkterımdı äkelgım kelse de, sana qūryǧyr äl bermeidı. Endı bır jaqyndap qalǧanda oiymdaǧy jarqyn beineler tez öşedı. Tüsınıksız beineler. Bıreu esımnen aljastyryp, aq qabyrǧa artynan mysqyldap qarap tūrǧandai. Syrtqy jaŋǧyryqty estıgım kelmegenı sol, özımmen ışten aitystym. Öz sūraǧyma özım jauap bere almai qinaldym. Syrtqa dauys şyǧarsam, közge körınbeitın bıreu estıp qoiatyn siiaqty.Ürei men qorqynyştan alqymym qysyla bastady. Şydamai, jauapsyz sūraqtardy jiırkenıştı jaŋǧyryqqa malyp, aiqailai bastadym:
«Būl ne? Men qaidamyn? Menı bosatyŋdar! Maǧan bostandyq kerek!»
Jaŋǧyryqtardyŋ arasynan maǧan jauap keldı. İä, jaŋǧyryqtardyŋ arasynan bıreu:
«Auyzyŋdy jap!»
Kütpegen jauaptan şoşyp kettım. Otyrǧan ornymnan atyp tūryp, esık tūsqa sürıne qabysyp jügırdım. Ainalada eşkım joq. Maǧan jaŋǧyryqtyŋ jauap beruı mümkın emes. Tūtqasyz esıktı tyrnalai bastadym. Tyrnaǧym sauy qalmai syna bastady. Sausaqtarymnan qan aǧyp ta bastady. Bıreu sol sausaqtarymdy aiap esıktı aşyp jıberıp, maǧan bärın tüsındıretındei. Jasymmen bırge aqqan qanym toqtar emes. Qoldarym auyrsa da, ümıtım basym boldy. Tyrnasam da, aşylmaityn qyŋyr esıktıŋ artynan adam dauysy estıldı. Dauysyna qarap, jaqsy adamǧa balaǧym keldı:
«Jarqynym, nege sonşa qoryqtyŋ? Sen nege ünemı osylai özıŋdı qinaisyŋ? Qane, anau būryşqa bar da, tynyş otyr. Otyr da, armanda. Būrynǧy ömırdı emes, jaŋa ömırdı, jaqsy ömırdı armanda».
Dauysy jaqsy adam bolsa da, sözderı qatıgez sekıldı. Älde kerısınşe. Menı aldap soqqysy keletın bıreu şyǧar.
«Sen kımsıŋ?»
Jaŋǧyryqtan dauysym ekı ret qaitalanǧany bolmasa, qan josa bolǧan esıktıŋ ar jaǧynan eşkım maǧan jauap bermedı. Ol menı şynymen jyndy qylyp otyr. Sol jauapsyzdyqtan soŋ ornymnan süiretıle tūrdym da, qoldaryma qaradym. Ūzyn älsız sausaqtarymnan qyp-qyzyl qan appaq köilegım men appaq edenge tamşylady. Aq pen qyzyldyŋ qorqynyşty üilesımı. Qolym dyzyldap äketıp barady. Esıkke jaqyndadym. Būl aurudan qūtylu üşın kömek sūramasqa amalym joq. Auruymnan habar berdım:
«Menıŋ sausaqtarym auyryp barady».
Jauap joq. Esıkke qūlaǧymdy taqap, mūqiiat tyŋdadym. Bıreu estıp qalar, ne esık artynda bıreu bar şyǧar degen ümıtpen tyŋdadym. Bıreu taban jaqyndatty. Jaqyndaǧanyna quanyp, tolyq ötınışımdı aittym:
«Menıŋ sausaqtarym udai aşyp barady. Tyrnaǧymnyŋ astyna esıktıŋ kışkentai aǧaştary kırıp ketken siiaqty. Maǧan kömek kerek».
Esıkke jaqyndaǧan adam ärı qarai jürıp kettı. Būnysynan menıŋ denemnen aqqan är qannyŋ tamşysyna tittei de bolsa aianyşyn baiqamadym. Aşulandym, jaqsy ömırdı qalai qany sorǧalaǧan sausaqtarmen armandaitynymdy oilap aşulandym. Işımnen bırneşe ret oǧan tıs qairadym da, qarǧys attym: «Maqūlyq!»
Būryşqa baryp, jūdyryǧymdy qattyraq tüiıp, qan aqqan sausaqtarymdy alaqanǧa jasyrdym. Aq aǧaş esıktıŋ ışındegıkışkentai tıkenderı etıme odan saiyn batty. Syzdatyp barady. Şydap baqsam da, közımnen jas domalai berdı. Közımdı jūmyp, älgınıŋ aitqanyn oryndamaq boldym. Sonda bärı tynyştalardai. Bıraq ne armandap, ne tılerımdı bılmegennen, közım körgen, auzyma kelgen dūǧalarymdy ıştei özımşe aita bastadym.
«Jaqsy ömırdı armandau kerek bolsa, onda men osy bölmeden şyǧatyn kezdı armandaimyn. Jaqsy ömırdı armandau kerek bolsa, onda men tūtqasy bar esıktı armandaimyn».
Közımdı jūmyp ūzaq otyrdym. Qanşa uaqyt jūmuly otyrǧanymdy da bılmeimın. Tıptı uaqyttyŋ myna jerde qalai ainalatynyn da bılmeimın. Töbeden bır sönbeitın, qarasa köz auyrtatyn jaryqtan eşteŋenı aiyra almadym. Älgı jauapsyz sūraqtaryma globaldy sūraqtarymdy da qostym: Qazır kündız be, älde tün be? Mūnda da Jer Kündı ainalyp jatyr ma, älde men Kündı ainalatyn basqa planetadamyn ba, mümkın, būl jaqta tıptı ainalatyn Kün de joq?
Ne oilap ketkenımdı de bılmeimın. Bar oiym osy jerden qūtylu. Qūtylu üşın bar amalym - eşteŋege senbeu. Eşteŋege senbeu kerek bolsa da, oişa bır senımdı ızdedım. Solai öz-özıme qarsy şyǧa bastadym. Eşteŋege senbeu kerek bolsa, onda özıme de senbeuım kerek. Oilaryma da. Mümkın, men mūnda özım keldım. Mümkın, menıŋ būl jerden şyqqym kelmeitın şyǧar. Mümkın, myna aq köilektı kigım kelgen özım şyǧar. Mümkın, ömır süru degen osy?!
***
Közımdı aştym. Sausaqtarymdy bintpen bailapty. Älde özım bailadym ba, bılmeimın, äiteuır auyrǧanyn qoiǧan. Bıraq esık älı sol küiınşe: tyrnalǧan qyzyl tüs aralas esık. Köilegımdegı, edendegı qan da juylmaǧan. Qolymdy taŋyp bergenı bolmasa, aq bölmenıŋ qanynközıŋdı aşqanda özıŋ ju degen belgıge ūqsady.
Taǧyaiqaiǧa basqym kelmedı. Sebebı, jaŋǧyryq dauysynyŋ aşylyǧy älı qūlaǧymda. Bıreudı şaqyryp, sebep sūraityn da halım joq. Būrynda da qaitalanǧan daǧdy siiaqty körındı. Būrynda da osylai öz degenımdı talap etıp, sodan bıraz taiaq jegendeimın. Bıraq neden ekenın tüsınbeimın. Būlarǧa ne jazdym? Jiırkenıştı jaŋǧyryqtardy estu üşın men ne ıstep qoidym?
Jaŋa aşqan közımdı qaita jūmdym. Işımde bır dauys:
«Menıŋ ömırım keşe ǧana aq paraqtan bastala qalǧan joq. Solai bolsa, men däl qazırgı del-sal küiıme jaibaraqat qarauşy edım ǧoi. Menıŋ «menımdı» bıreu ne bıreuler joǧaltyp jıbergısı keledı. Men sonymen küresuım kerek şyǧar...»
Qaitadan közımdı aştym. Älı de qūtyludy közdedım. Esıktı syndyryp ne tyrnap aşqannan, onyŋ tūtqasyn tapqan jön sekıldı körındı. Būl bölmeden bır şikılık ızdei bastadym. Kışkentai ǧana bölmenı şarlap jürmın. Mümkın, maǧan körınbeitın detaldar bar. Bıraq qaida? Mūnda eşteŋe de joq. Jaŋǧyryq şe? Ol qaidan paida bop jatyr?Syrttan emes, ol osynnan şyǧady. Menıŋ sözımnıŋ jaŋǧyryǧy bolsa da, ol böten. Menıkı emes. Menı ädeiı osylai şatastyruda. Būl bölmede menıŋ jalǧyz emestıgım anyq.
Ornyma qaita kelıp jattym. Bıreu maǧan tesıle qaraǧandai sezıledı. Odan saiyn denem tıtırkenıp kettı.
«Mūnda kım bar?»
Dauysymdy jaŋǧyryq qaitalady da, qaita tynyştaldy. Basymdy köterıp jan-jaqqa qaradym. Qybyr etken eşkım körınbedı. Onda būl jai öz oiym şyǧar. Bıraq bıreu menı baqylaǧan kezde de ony bıldıruı mümkın emes närse. Ne bolsa da, men būl jerden qūtylǧym keletının bıldırmeuım kerek. Kerısınşe, olardyŋ degenıne ötırık könuım kerek. Maǧan «būryşqa otyr da, jaqsy ömırdı armanda» dedı. Men sony oryndamaiynşa, maǧan eşqandai belgı berılmeitını anyq.
Būryşqa kep otyrdym. Qoldarym bırdeŋege tiıp ketse, auyratyny bolmasa, halım keremetteu. Mūndai jaǧdaida sol jaqsy ömırdı armandau eş qiyn emes siiaqty.
Äuelı bölme syrtyn elestettım. Sanam bop-bos bolǧasyn ba, basynda eşteŋenı elestete almadym. Jalt-jūlt etıp bır tüsınıksız beine köz aldyma kep ketkenı bolmasa, bylaiynşa auqymdy närse oilai alar emespın. Sondyqtan bırınşı esıktı tūtqasymen oiladym. Kümıs tüstes jyltyr tūtqanyŋ pışını qolǧa ūstauǧa yŋǧaily körınedı. Jyltyrap tūrǧan kezınde tūtqa joǧalyp keterdei jalma-jan ūstap aldym. Tūtqa joǧalmady, būl jai qorqynyşym ǧoi. Ūstauǧa öte yŋǧaily eken, tıptı qoldyŋ ızı de qalyp qoidy. Köilegımmen ony sürttım de, jalaŋ qolmen qaitadan ūstadym. Būl joly qolymnyŋ ūsqynsyz ızderı qalsa da, maǧan bärıbır körındı. Tūtqany tömen qarai bastym da, aqyryn esıktı aştym. Esık tyq ettı de, özı aşyldy. Ärı qarai ne oilasam bolady eken?! Bölme syrtynda... bölmenıŋ syrtynda... Eşteŋe!
Közımdı aştym. Eşteŋe! Eşteŋenı ärı qarai elestete almaimyn. Ärı qarai eşteŋenı armandai almaimyn. Syrttaǧy närsenı men özımdı qinasam da, oilai almaimyn. Sanamdy şynymen tazartyp tastaǧandai. Būl ömırde nenıŋ bary men joǧyn bılsem de, men olar jaily oilai almaityn bır meŋıreuge ainalǧan siiaqtymyn. Men Künnıŋ baryn bılsem de, onyŋ qandai ekenın ūmytqanmyn. Şöptıŋ jasyl, aspannyŋ kök ekenın bılsem de, olardyŋ közıme qalai körınetının bılmeimın. Menı sonşa müsäpır etken olar ne armandaǧanymdy qalaidy sonda?!
***
Şulaǧan adamdar dauysy. Bırdeŋenı ūrandaidy. Sol eş tüsınıksız estılgen ūrannan terıs būryldym. Adamdar dauysy älı qūlaqta. Tolqyndy ūranǧa teŋız tolqynynyŋ dauysy aralasty. Tolqynyn jaǧaǧa tez soǧyp, özıne qaita tartyp alatyn teŋız beinesın körıp tūrmyn. Būl men ösken öŋır bolsa kerek. Alys jaǧadan bır äiel körındı. Jalaŋaş denelı äiel. Sūlbasy qūm saǧatty eske salatyn äiel menen alystap barady. Būl... būl men ǧoi. Men özımdı körıp tūrmyn. Jelden şaştarym köz aldymdy kölegeilep äiel sūlbasyn menen jasyra bastady. Bıraq men özımdı anyq tanydym. Sol tolqyn ünınearalasyp öte baiypty äiel dauysy estıldı:
«İren Azamat. 31 jastaǧy äiel. Memlekettık qūpiiany aşyp, şpiondyq etken äreketterı üşın halyqaralyq qauıpsızdık komitetınıŋ şeşımımen asa qauıptı qylmysker sanaldy. Qazır özın tüzetu izoliatoryna qamaldy».
Oǧan bıreu rasiiadan, ne telefonnan bailanysqa şyqty. Dauysy äielge qaraǧanda būlyŋǧyr estıldı:
«Qabyldandy. Sanasynda özgerıster bar ma?»
Maŋdaiyma bıreudıŋ qoly tidı. Sol äiel siiaqty:
«Qazırgı zertteulerge säikes, sanasy tolyq tazalandy. Jūmys jasauǧa äzır».
Köz aldymnan teŋızdıŋ beinelerı joǧaldy. Tiısınşe, bır bölmede otyrmyn. Körıp otyrǧandarym, odan anyq bola tüstı. Bölmede qoŋyr tüstı zattar köp. Dala jaryǧyn japqyşpen qymtap, künnıŋ közın jasyrǧan. Küŋırengen bölmede bırneşe adamdar otyr. Bıtpeitın pıkırtalas arasynan paida bolǧandaimyn. Bärı bır auqymdy problemany köterıp, bır-bırıne söz bermei jatyr. Oŋ jaqtaǧy er adam maǧan qarap otyryp, aianyşty söiledı.
«Bız oilaǧan jospar tap saǧan qiyndyq äkeletınıne kepıldık bere alamyn. Sondyqtan däl qazır bärımızge doǧarǧan jön. Äitpese, bız armandaǧan azattyqtyŋ qūnyna senı tynyştyqtan aiyrady».
Barlyǧy onyŋ osy sözıne kelıse bastady. Esıme endı tüse bastaǧandai. Būl oilar ömırde bolǧan siiaqty. Kenet arqa tūstan bıreu aiqaiǧa basty. Küŋgırt qoŋyr atmosfera lezde sūr bölmege ainaldy. Kekıl şaştarym jüzımdı jasyryp tūr. Qatty terlep qalyppyn, öte ystyqtap baramyn. Bıreu kekılımnen nyǧyzdap ūstady da, basymdy joǧary qaratyp:
«Mümkın, öz basyŋdy, otbasyŋdy oilarsyŋ? Negızı mamaŋ sondai sūlu äiel».
Basymdy bırden üstelge soqty. Bärınen onyŋ soŋǧy aitqany eŋ ülken qauıptı söz bop estıldı. Öz basym qauıpte tūrǧanyn bılsem de, sondai sūlu äieldıŋ taǧdyryna alaŋdai bastadym. Mamamnyŋ beinesı oiǧa keler emes.Bıraq şynynda, ol sondai sūlu äiel bolatyn. Bala kezdegı teŋız jaǧasyndaǧy künder men sätter älı esımde. Bırde teŋızge barar joldamamam maǧan ärtürlı närsenı aityp, tüsındırumen boldy. Ol kezde segız ne toǧyz jastamyn. Küieuden jaqynda ajyrasqan mamam tereŋ qūlazymauǧa äbden tyrysty. Tastap ketuden soŋ ol özın «erkek qoqysy» siiaqty sezınbeuge baryn saldy. Teŋızge jol tartqan kölıktı jürgızıp kele jatqan otyz jasar äiel maǧan özınıŋ endı «erkın äiel» ekenın bırneşe ret aitqan. Jyldar boiy onyŋ osy sözderı sanamda özın jūbatu sözderı bop qaldy.
Bärı eske tüstı. Erkın äieldıŋ qolynda ösken men de erkındıkke ūmtylǧyş boldym. Erkındıgımdı alǧaş qatıgez sūr tergeu bölmesı būzsa,soŋǧy bop aq bölme qūrtty.Sasyq keŋıstıkter. Bärı esıme endı kele bere şiqyldaǧan kompiuterlık jaǧymsyz dauys estıldı.
Közımdı aştym. Älgı baiypty dauysty äiel janymda.Aldyndaǧy monitorǧa badyraiǧan äiel kompiuterden öz sanamdy özım basqara bastaǧanym belgı bop kelgenın kördı. Jaǧymsyz dauys sonyŋ belgısı.Ol jaŋa sipattaǧan äiel menıŋ naq özım. Būl men - İren Azamat. Aq halatty äiel atyp tūra qolyna telefon tūtqasyn alyp jan ūşyra aiqailady:
«Qylmysker emdeu prosedurasynda oianyp kettı. İr...»
Qolyma tüsken qatty zatty aldym da, näzık tändı äieldıŋ basynan qoiyp qaldym. Ol sonşa şoşyp, «qylmysker» dep ataǧanyna özımdı qūrban sezınıp em, basynan ūrǧanym ol oidy basyp saldy. Monitorǧa jalǧanyp basyma qadalǧan ūzyn toktardy ajyrattym. Mūnda ūzaq jatqan siiaqtymyn, basym ainalyp, öz-özıme kele almai, azdaǧan sekundqa toqtap qaldym. Öz-özıme bır qaradym. Aq ūzyn köilektı sūr tüstı köilekke almastyrypty. Būǧan ne sebep ekenın bılmedım, bıraq būl jai keskındelgen mata emes, kädımgı uniformaǧa ūqsaidy. Basqasy basqa, däl qazırgı bar oiym: būl jerden qūtylu.
Äiel därıgerdıŋ kabinetınıŋ syrtyndaǧy jaǧdaidyŋ qandai ekenın de bılmeimın. Esık aldynda qalyŋ küzet tūrsa da, tıptı ǧimarat syrtynda tūrsa da, bıldırmei ketu öte qiyn. Būl jer maǧan jat.
«Däl qazır jatyrqap tūratyn kez emes, pyşaqty al da, jür. Menı qorǧaityn mūnda basqa qūral joq».
Äieldıŋ kiımın şeşuden basqa amal joq. Ony jalaŋaş qaldyryp, kiımın tartyp aluym, ärine, dūrys emes. Bıraq men bostandyqqa şyǧuym qajet.
Esık syrty men oilaǧannan da qauıpsız boldy. Ūzyn dälızden auruhana ekenı baiqaldy. Baspaldaq tūstaǧy ǧimarattyŋ tötenşe jaǧdaiǧa arnalǧan kartasyn qaradym. Şyǧar tūs pen jertöledegı esıktıŋ qiylysatynyn körıp, baspaldaqqa ūmtyldym. Baspaldaqtan tömen qūldilap kelemın. Asyǧudamyn. Öte asyǧyspyn. Syrtqy ömırde menı ne kütıp tūrǧanyn bılmeimın. Mamam tırı me? Elde ne bop jatyr? Menıŋ bostandyǧym basqalardyŋ bostandyǧyna kepıldık bolatynyna degen ülken senım boiyma jaiylyp kettı. Būl oilardyŋ arasynda baspaldaqtan qalai sonşa tez tüskenımdı baiqamadym da. Basym ainalyp, entıgıp bır demımdı tereŋ aldym da, esıktı aştym.
Qaraŋǧy ūzyn dälızge tüstım. Alystan syrttan jaryq tüsedı. Būl qaraŋǧy dälızde eşkım joǧyna senımdı türde, entıgımdı basyp, jai jürıspen kele jatyrmyn. Su şalşyqtarynan jalaŋaiaq menıŋ kele jatyrǧan adymym ǧana estıledı. Jaryqqa jaqyndaǧan är qadamym beibıtşılıkke qarai jasalǧan är qadam ıspettes. Aiaǧymdy alşaq basyp, ıştei maqtanyş sezımı oiandy.
«Men kelemın senderge! Alystaǧy anau esıkten asqan soŋ barlyq ozbyrlyq menıŋ tabanymnyŋ astynda bolady!»
Şalşyq ünıne jaŋa adym qosyldy. Tu syrtymnan şyqqan dauysqa dereu būryldym.
«O, Täŋırım! Endı jetpegenı taǧy bır şaiqas edı. Men şarşadym...»
Qarap tūrsam, qara kiımdı bıreu. Jüzı körınbeidı. Küzettegılerdıŋ bıreuı boluy kerek. Alǧaşqy sözınen-aq qarsy söiledı.
«Qaşyp qūtyluyŋ sättı şyǧatynyna kümänım mol. Neşınşı ret osy qadamǧa baryp tūrsyŋ bılesıŋ be?»
Sözderın elemegendei, būl sūraqty qoiǧym kelmese de, jauaby maŋyzsyz bolsa da, sūradym:
«Sen kımsıŋ?»
«Sen kımsıŋ?(keleke qyp qaitalady) Keşe ǧana öz jaŋǧyryǧymen alysyp otyrǧan aqymaq. Baiaǧy sasyq ömırıne oralyp, million adamnyŋ miyna bolmaityn bır pätuasyn üiretpek. Senıŋ bos sözıŋdı tyŋdaityn endı eşkım joq. Älem sensız-aq soǧys örtıne ädemı oranyp keledı. Senı sonyŋ şoǧyna tastau kerek. Beibıt ömırdı tıleitınder soǧystyŋ otyna örtenuge laiyq».
Söilep tūryp, sudy auyr etıgımen sipap ötıp jai qadamdaryn bastady. Aramyz on metrdei jer edı, ol jaqyndai tüstı. Būl qadamdar qazır menı lezde jalmaityn jalmauyzdyŋ aram qadamy. Būdan qūtylu joly tek – qaşu. Tūra bırden artqa būrylyp, jaryqqa qarai jügırdım.
«Qūldyq sanadan qaş. Men kütken jarqyn ömır jaqyn qaldy. Qaş, İren Azamat, qaş! Erkındıktı qalaityn azat ruhyŋ tänıŋe qanat bıtırsın de,alysqa ūş!»
Öz-özımdı jıgerlendırıp, tabanym jerge timei qaştym. Şalşyq baltyrymdy malmaŋdai su qylsa da, aiaǧym jalaŋaiaq bolsa da, qūryp ketkır jertölenıŋ dälızı şeksızdık sekıldı ūaiaqtalmai jatsa da, ökpem qysylsa da, toqtamadym. Sol sūlu erkın äiel mamamdy jäne menıŋ mamam sekıldı erkındıktı süietın jandardy köruge asyqqannan toqtamadym. Jaryq jaqyndaǧan saiyn eŋ keremettı ǧana oiladym.
Dälızdıŋ arǧy jaq şetınen bırdeŋe tars ettı. Denemdı basqara almai, tızerlei qaldym.Közım qarauyltyp, arqamnan auyrlyqty sezdım. Jaŋa ǧana jaryqtyŋ jyldamdyǧymen ūşa jönelgen İren Azamat... Esıkke bes-aq qadam qalǧan sät. Tūr! Jügır! Közıŋdı aş! Bostand...
***
Közımdı aştym. Ädettegı qara tüstı uniformany kiıp, baqylau kabinetıne erte keldım. Jyn soqqandai basyn qabyrǧaǧa soqqan qylmysker, bır sözın qaitalai berdı:
«Kögerşın! Kögerşın! Kögerşın!»
Qaitalai bergen soŋ, aşulanyp qolyma dauys ūlǧaitqyşty alyp:
«Auyzyŋdy jap!»
Qylmysker qūlaǧyn jauyp otyra qaldy. Jalma-jaŋ esıkke jügırdı de aiqaiǧa basty:
«Menı bosatyŋdar! Maǧan bostandyq kerek!»
Qylmysker izoliasiia bölmesınıŋ tūtqasyz esıgıne jarmasyp, tyrnalai bastady. Sol baiaǧy bärınıŋ qaitalaityn eş qauqarsyz sözderı. Ony aiap, satqyndyǧyn keşıretındei, esıktı tyrnalai bastady. Qarap tūryp şydai almadym:
«Qandai jiırkenıştı adam! Qandai jiırkenıştı söz! Sasyq ertegıge senetın aqymaq qorqaulardyŋ kötergen jalaulary men ūrandary – Beibıtşılık! Ömır soǧystan tūrǧan jäne ony jasauşylar daşyn ömırge beiımdelgen naǧyz adamdar. Aq kögerşınderdıŋ dūǧasy tek bostandyq tıleu.Olar şyn küreske jaralmaǧasyn jan men tänınıŋ şyn qyzyl qanǧa toly küresınen alys bolǧanyn tıleidı. Maqūlyq!»
Aqtöbe qalasy.
