Üş arysqa muza bolǧan Fatima Ǧabitova turaly maqalany oqyǧan köpşılıktıŋ kökeiıne «Ūlylardyŋ ūrpaǧy kımder? Qaida jür?» degen bıraluan saualdar kelude. Osyǧan bailanysty nazarlaryŋyzǧa bırqatar derekterdı ūsynudy jön kördık.
Fatima Zeinollaqyzy - jetı qūrsaq kötergen ana. Ol on jetı jasynda Bıläl Süleevke tūrmysqa şyǧyp, aǧartuşydan üş bala süidı.
🔹Tūŋǧyştary Farida 1919 jyly düniege keledı. Ol on jasynda auyryp, qaitys bolady. Būl erlı-zaiyptylar üşın auyr soqqy edı.
"Ty vseh na svete mne byla doroje,
Dochurka milaia, moi lunnyi svet!
Neujto ia tebia lişilas?
Boje, Svetochka maminogo bolşe net?!" - dep joqtaidy Fatima ana .
🔹Ekınşı balasy Jänıbek 1923 jyly dünie esıgın aşady . "Jänıbek" esımı Fatimanyŋ anasy Ǧainijamalǧa ūnai qoimaidy. Sol kezde onyŋ qūrbylary "Jänıbek degen han boldy, Jänıbek batyr esımı düiım jūrtqa mälım" dei bergende Fatima : «Menıŋ ūlym ötken ǧasyrdyŋ hany da , batyry da emes. Ol öz zamanynyŋ qaharmany bolady!»- dep jauap beredı.
Rasymen de, Jänıbek qaharman bola bıldı. Öz erkımen soǧysqa attanyp, 20 jasynda Smolenskıdegı gospitalda köz jūmady. Fatima ömır boiy Jänıbektıŋ basyna bır uys topyraq salsam eken dep armandap ötken.
🔹 Azat äpkesı Farida qaitys bolǧan jyly düniege keledı. Ol - filolog, türkolog. Oljas Süleimenovpen jaqsy dos bolǧan. "Oljasqa «AZ i Iа»-ny jazuǧa ideia bergen de – Azat, ol "Az i Iа " emes , "Azat i Iа" bolǧan",- deidı Ümıt Jansügırova .Soŋynda bır ūl, bır qyzy bar. Jänıbek Azatūly Süleev - jurnalist.
🔻Jansügırov ūrpaqtary 🔻
Fatima Iliiastan üş bala süidı: Ümıt, İlfa,Bolat.
🔹Ümıt Jansügırova – därıger. Bırınşı küieuımen ūzaq tūrmai, ajyrysap ketedı. Odan keiın rejisser Abdolla Qarsaqbaevqa tūrmysqa şyǧady. Nūrlan degen jalǧyz ūldary 25 jasynda qaitys bolǧan. Dana esımdı nemerelerı bar. Fatima Ǧabitova küieubalasy Qarsaqbaevty erekşe jaqsy körgen.
🔹 İlfa Jansügırova - ūstaz. Ol Oraz Jandosovtyŋ ūly Sanjarmen şaŋyraq kötergen. Bügınde közı tırı.
🔹 Bolat Iliiasūly - dramaturg, kinorejisser. Bolattyŋ alǧaşqy äielı orystyŋ Iýlia degen qyzy boldy. Jämila degen qyzdary düniege kelgennen keiın ekeuı ajyrasyp ketken. 1968 jyly Qarlyǧaşqa üilenedı. Qarlyǧaş – Säken Seifullinnıŋ äielı Gülbahramnyŋ sıŋlısı bolyp keledı. Qarlyǧaştan ekı qyzy bar.
1943 jyly Fatima Zeinollaqyzynyŋ kışı ūly Mūrat Äuezov dünie keldı.
🔹 Mūrat Mūhtarūly - mädeniettanuşy-ǧalym, diplomat, memleket jäne qoǧam qairatkerı.
«Adyrna» ūlttyq portaly Bolat Jansügırovtyŋ qyzy, Iliias atamyz ben Fatima äjemızdıŋ nemeresı Ümıl hanymmen äŋgımelestı:
- Ümıl apai, äkeŋız ata-anasy turaly jūrt bılmeitın qandai qyzyqty derektermen bölısuşı edı ?
- Barlyq estelıkter men derekter jariialanyp qoiǧandyqtan , eşkım estımegen dünienı aitu qiyn bolar. Menıŋ äkem Iliias Jansügırov tūtqyndalǧannan keiın ömırge keldı. Ol äkesın qūndaqtaǧy säbi kezınde bır-aq ret kördı, sızder de būl kezdesuden habardarsyzdar. Ol turaly köp jazyldy. Sol sebeptı äkemnıŋ atam Iliias turaly estelıkterı joq. Men odan da öz sezımderım turaly aituǧa tyrysaiyn. "Halyq jauynyŋ" balasy bolu - öte auyr jük. Älbette, Fatima balalaryna barlyǧyn büge-şıgesıne deiın aşyp aitpady. Aita da, tüsındıre de almady.
Menıŋ äkem öz äkesı aqtalǧanǧa deiın ūzaq jyldar boiy jürektegı küdık pen auyr jüktı arqalap ömır sürdı. Fatima Ǧabitova Iliiastyŋ balalaryn qorǧap qana qoimai, laiyqty adam etıp tärbielei bıldı. Fatima ananyŋ rölı menıŋ äkem üşın de, basqa balalary üşın de erekşe boldy . Äkemnıŋ közıne qarap oquǧa bolatyn anasyna degen sol mahabbatyn, syilastyǧyn, jürek tükpırındegı sezımın sözben aityp jetkızu qiyn.
- Al Iliias atamyz ben Fatima äjemızdıŋ ūrpaqtarynyŋ ışınde olardyŋ ızın jalǧaǧandar bar ma?
- Jalǧady degende qalai? Menıŋ äkem, Bolat Ǧabitov-Jansügırov, dramaturg, kinorejisser boldy. Onyŋ filmder qory bai. Söz arasynda aityp keteiın, Iliias atamyz kezınde önerdıŋ jaŋa salasy bolǧan "kinematografiiaǧa" bei-jai qaramady. Ol jiı epizodtyq rölderde oinap tūrǧan. Mysal retınde Qazaq KSR-ınıŋ qūrylǧanyna 10 jyl toluyna orai tüsırılgen "Dala änı" kartinasyn aituǧa bolady. Atamyz dala adamy rölın somdaǧan edı. Būl tūrǧydan alǧanda äkemdı atamnyŋ "ızın jalǧady" dep aituǧa bolady.
Sonymen qatar Bolat Ǧabitov Iliias mūrasyn orys tılıne audardy. Onyŋ nemeresı Iýliia Burkovskaia prozada da , poeziiada da, publisistikada da qalam terbegen. Tuyndylary ukrain tılınde boluy artyqşylyǧy bolmasa, kemşılıgı emes dep oilaimyn.
Iliias atamyz ben Fatima äjemız aǧartuşylyqqa asa ülken jauapkerşılıkpen qarady. İlfa Iliiasqyzy - ūstaz, nemıs tılınıŋ oqytuşysy. Fatima Zeinollaqyzynyŋ kışı ūly Mūrat ta parasatty tūlǧa. Dinar Jandosova ( Aldabergenova) - İlfa Jansügırovanyŋ qyzy, talanatty orystıldı aqyn. Ata-äjemızdıŋ ūrpaqtary turaly köp dünie aituǧa bolady.
Bıreuı sız aitpaqşy olardyŋ "jolyn qusa», bıreuı basqa mamandyqty taŋdady, al köpşılıgı şyǧarmaşylyq negızgı mamandyǧy bolmasa da "şyǧarmaşylyq adamy" dep aituǧa bolatyn tūlǧalar. Dese de, ūrpaqtarynyŋ basty erekşelıgı - eşkımnıŋ "laiyqty emes"degen atqa ie bolmauynda dep oilaimyn. Taǧy bır otbasylyq qasietımız dep azamattyq sezımımız ben äleumettık jauapkerşılıgımızdı aitamyn.
p.s. “ Tektıden tektı tuady , tektılık tūqym quady " degen osy bolsa kerek ..
Diana ASANOVA, «Adyrna» ūlttyq portaly
