Búgin Pýtın «Reseı Federaııasynyń Konstıtýııasyna ózgerister týraly» zańǵa qol qoıdy. Bul Reseı úshin ǵana emes, búkil álem úshin nazar aýdaratyn jáne alańdatarlyq qujat bolǵaly tur.
Biz Orta Azııa respýblıkalary basshylarynyń 20-30 jyldan beri taqty otyryp, ony eshkimge bermeı kele jatqanyn bilemiz. Endi bul ımperııalyq pıǵylyn qashan da birinshi orynǵa qoıatyn Pýtınge de qatysty bolaıyn dep tur. Sol úshin eldiń Konstıtýııasyn ózgertti, óz degenin istedi. Sonymen...
Búginnnen bastap, «pýtındik» Konstýııa kúshine endi. Endi Reseı prezıdenti kúshine minedi, aldaǵy ýaqytta ımperııalyq pıǵylyn júzege asyra bastaýy da múmkin. Nege? Onyń qandaı sebepteri bar?
- Onyń ókilettiligi 2024 jyly aıaqtalady. Sodan soń qaıtadan prezıdenttik saılaýǵa túsedi.
- Eger aman bolsa, qandaı da bir aıaqasty oqıǵalar oryn alyp qalmasa, 2030 jyly ótetin prezıdenttik dodaǵa taǵy da qatysady.
- Sóıtip, KSRO-nyń mırasqory retinde qalǵan Reseı qulaǵan Keńes Odaǵynyń saıasatyn qaıtadan kókseıdi.
- Ekinshi dúnıejúzilik soǵystyń aıaǵynda qoldan qýyrshaq soıalıstik memleketter quryp, jarty Eýropany áskerı qýatymen ýysynda ustaǵan keńestik Máskeý qazir de ótken tarıhyna asa ımperııalyq maqtanyshpen qaraýǵa qushtar.
- Demek, Vladımır Pýtınniń bar armany – Reseıdiń áskerı áleýetin kúsheıtý arqyly jarty álemge ámirin júrgizý. Biraq qanshalyqty júzege asady, bul basqa másele.
- Sol úshin óz saıasatyna yńǵaılap, eldiń Konstıtýııasyn ózgertti. Bul ózgeristiń basynda astyrtyn jáne ashyq ımperııalyq pıǵyl jatyr. Basqa eshnárse emes.
- Jalpy KSRO-nyń memlekettik tarıhyn alyp qarasaq, ómir súrgen 70 jyldyń ishinde eldi negizinen eń uzaq merzimde eki-aq adam basqarǵan. Olar – Stalın men Brejnev. Pýtınniń «reseılik armany» da osy.
- Demek, Vladımır Pýtın dál qazir KSRO-nyń mırasqor eli retinde osy úrdisti turaqty túrde jalǵastyrýǵa asa yntyq. Búgingi jasalynyp jatqan áreketter muny tolyqqandy dáleldep otyr.
- 68 jastaǵy Pýtın áli kúshinde. Demek, ol óle-ólgenshe Reseıdi basqarady jáne oryntaqtan aırylyp qalmaýǵa tyrysady.
- Sonaý Taıaý Shyǵys elderinde, tipti qashyq jatqan Sırııada, Venesýelada pozıııasyn aıqyn bildirgen Reseı endi geosaıası múddesin álemde ashyq kórsetýge umtylady.
- Reseı, jalpy Pýtın úshin aldaǵy ýaqytta Donald Tramptyń ekinshi merzimge prezıdenttikke saılanǵany kerek. Óıtkeni «qart qurlyq» EýroOdaq elderi Trapmtyń saıasatyn quptamaı otyr. Araǵa jik salǵan osy saıasatty Pýtın barynsha paıdalanyp qalýǵa tyrysady.
- TMD aýmaǵyn qarastyrsaq, ár memlekette Reseıdiń geosaıası múdde úshin qoldan jasalynǵan «ystyq núkteleri» bar. Moldovada-Prıdnestrove, Grýzııada - Abhazııa men Ońtústik Osetııa, Ázerbaıjanda- Taýly Qarabaq, Ýkraınada –Lýgansk men Donek jáne Qyrym. Keıbir sarapshylar aldaǵy ýaqytta buǵan Qazaqstan qosylýy múmkin ekendigin de aıtady. Qudaı betin ary qylsyn, biraq Reseı men Qazaqstan arasynda «Máńgilik dostyq týraly» shart bar jáne eki el arasynda sheshimin tappaǵan shekaralyq másele joq. Barlyq qujattar eki jaqty maquldanyp, bekitilgen jáne moıyndalǵan. Bul jaǵynan Qazaqstan utty desek te, Pýtın memleket basynda turǵanda oǵan esh senim joq. Reseı prezıdentiniń jaqynda «Keńes odaǵynan bólinip shyqqan respýblıkalarǵa keıbir terrıtorııa syıǵa ketti» deýi de beker emes
- Demek aldaǵy ýaqytta Pýtın memleket basynda turǵanda TMD aýmaǵynda keıbir elder úshin terrıtorııalyq tutastyqqa syzat túsýi ábden múmkin.
- Ýkraına oqıǵasynan keıin Reseıge álem qansha sankııa salǵanymen, resmı Máskeý aıylyn jımady. Eldiń ekonomıkasy men halyqtyń turmysy aýyr jaǵdaıda qalsa da, Reseı óz múddesi úshin halyqaralyq qaýymdastyqtyń pikiri men qysymyn shybyn shaqqan qurly kórgen joq. Qazir de pandemııa men munaı baǵasynyń quldyrap, ekonomıka nasharlap, jaǵdaı ońyp turmasa da, Pýtın Konstıtýııaǵa ózgeris engizdi. Basqalaı aıtqanda, Pýtın men onyń mańaıyndaǵylar osy sátte múmkindikti óz yńǵaıyna qaraı paıdalanyp ketti.
- Pýtın kimge senedi? Reseıde turatyn 145 mıllıon halyqqa ma? Joq! Ol Reseıdiń áskerı kúshine ǵana senip otyr jáne barǵan saıyn áskerı salaǵa bólinetin qarjyny arttyryp keledi.
- Budan shyǵatyn qorytyndy: eldegi saıası elıta men elektorat «kelesi prezıdent kim bolýy múmkin?» dep aldaǵy ýaqytta bas qatyrmaıdy. Pýtın basqarý ınstıtýttaryna ókilettilikterdi bólip berýdiń ornyna endi olardy ózine táýeldi jáne kiriptar etedi.
- Sóıtip, Vladımır Pýtın Konstıtýııadaǵy ózgeristerge saı eldegi bıligin burynǵydan da ólsheýsiz turǵyda kúsheıte túsedi.
Erkin Qaldan, «Adyrna» ulttyq portaly
