Bırer kün būryn Qazaqstan prezidentı Qasym-Jomart TOQAEV älem boiynşa bırınşı bolyp koronavirusqa qarsy vaksinany tırketken Resei elınıŋ prezidentın qūttyqtap jedelhat joldaǧan dy. Sonymen qatar öz hatynda bızdıŋ prezident osy aida Reseige Qazaqstannan vaksinany satyp alu mümkındıkterın qarastyratyn delegattar baratynyn da habarlaǧan. Covid-19 qarsy reseilık vaksinany Qazaqstan satyp aluǧa şart tüiınıp, daiyn otyr. Al būl vaksina turaly basqa jūrttyŋ pıkırı qandai?
11 tamyzda Resei prezidentı Vladimir PUTİN älem boiynşa Covid-19 qarsy alǧaşqy vaksinany reseilık ǧalymdar oilap tapqanyn, vaksinanyŋ tırkeuden ötkenın habarlap, süiınşı sūraǧan bolatyn. Putinnıŋ sözıne sensek, vaksina myqty immunitettı qalyptastyryp, nätijelı körsetkış bergen. Sonymen qatar barlyq qajettı tekseru talaptarynan ötkızılgen. Koronavirustyŋ emın tappai, bükıl älem ǧalymdary bas qatyryp otyrǧany mälım. Alaida özge ärıptesterın basyp ozǧan reseilık ǧalymdar ındettıŋ betın qaitaratyn ekpe oilap tauyp, tırkeuden ötkızıp qoiǧany älem jūrtşylyǧyn quantudyŋ ornyna, sekem tudyryp, kümändı qoiulatqandai.
Ǧylymi jaŋalyq aşudaǧy mümkındıgı zor degen Europa, AQŞ siiaqty alpauyt elder Covid-19 virusyna şipa tappai otyr. Äzırge bırneşe ekpege synaq jasalyp, nätijesı kütılude. Al ǧylymy şaryqtap damyǧan AQŞ, Europa elderı nätije kütıp otyrǧanda, Reseidıŋ mynadai tapqyrlyǧy men şapşaŋdyǧy kımdı bolsa da sekemdendıretını sözsız.
«Esterıŋızde bolsa, az uaqyt būryn ǧana reseilık hakerler AQŞ zerthanalaryna üzdıksız şabuyl jasap, vaksinanyŋ formulasyn ūrlauǧa ärekettengenı turaly habarlanyp edı. Endı Resei osyndai vaksinany oilap tapqanyn mälımdep otyr. Ǧylymi potensialy asa joǧary AQŞ-tyŋ özı öndırıske engıze almai otyrǧan vaksinany Reseidıŋ oilap tabuy tym senımsız-aq. Hakerler ūrlap aldy degen künnıŋ özınde de ony synaqtan ötkızu kerek emes pe? Putinnıŋ auyryp tūrǧan qyzyma synap kördık degenı de qisynsyz. Auyrsa därımen emdelmei me, vaksinanyŋ (vaksina auyrmau üşın aldyn-ala denı sau adamǧa egıledı) oǧan ne qatysy bar?
Küdıktı närsege bızdıŋ prezidenttıŋ eldıŋ aldymen jetıp baruy tıptı aqylǧa syimaidy. Qūdai saqtasyn, bızder, ülkender jaǧy, qolymyzdy şyǧaryp ketermız, bıraq erteŋ balalarymyzǧa egıp bastap jürmesın?» dep jazady Quanyş EDILHAN özınıŋ Facebook paraqşasynda.
Däl osyndai kümändı Düniejüzılık densaulyq ūiymy (DDŪ) da alǧa tartady. DDŪnyŋ ökılı Tarik IаZAREVİChTIŊ pıkırınşe, Reseide tırkelgen vaksina mūqiiat tekseruden ötuge tiıs. DW agenttıgınıŋ habarlauynşa, «Kez kelgen vaksina qūramy men äser etuı jaǧynan jan jaqty, mūqiiat tekseruden ötuı kerek», degen Iаzarevich reseilık vaksinanyŋ barlyq talapqa sai jasalǧanyna asa senım artpaidy. Älem boiynşa COVID-19 vaksinasy synama jūmysynyŋ üşınşı kezeŋı endı jürıp jatqanyn eskersek, reseilık ǧalymdardyŋ äreketı «arbanyŋ aldyna şyǧyp ketkendei» körınedı.
Sonymen qatar AQŞ baspasöz qūraldary reseilık resmi tūlǧalardyŋ amerikandyq ǧalymdarǧa «bırge jūmys ısteiık» dep ūsynys jazǧanyn jarysa jazuda. Äitse de, AQŞ Reseimen vaksinany bırlesıp jasaudan tübegeilı bas tartqan. CNN agenttıgınde jariialanǧan osy materialda osyndai ūsynys pen bas tartudyŋ bolǧanyn «Mäskeudegı resmi tūlǧalar» da rastaǧany aitylady dep jazady vz.ru aqparattyq saity. Däl osy «Vzgliad» saitynda mynadai da aqparat berılıptı: «Reseilık vaksina nazar audaru bylai tūrsyn, bızdı tıptı eleŋ etkızbedı de. Resei oilap tapqan vaksinany bız adam bylai tūrsyn, maimyldarǧa synama retınde salǧyzbaimyz da» deidı atyn körsetkısı kelmegen amerikandyq şeneunık.
Demek, AQŞ Reseige senım artpaidy. Senım qandai jaǧdaida joǧalatynyn täptıştep tüsındıru artyq bolar. Alpauyt el AQŞ reseilık önımge kümänmen qarap otyrǧanda, ǧylymy kısı aiarlyq deŋgeidegı Qazaqstannyŋ reseilık vaksinany satyp aluǧa degen qūlşynysyn qalai tüsınbek kerek? Reseidıŋ «täjıribege arnalǧan köjekterı» TMD elderı ekenın eskersek, būl eldıŋ qatarynda bız de barmyz. Demek, damyǧan elderdıŋ ǧalymy senbegen reseilık vaksina bızge salynady.
Meruert HUSAİNOVA,
"Adyrna" portaly.
