Qyrküiek aiynan bastap Syrtqy ıster ministrlıgınıŋ bastamasymen «KazAID» halyqaralyq agenttıgı öz jūmysyn bastaidy. Ūiymnyŋ basty maqsaty - kedei elderge kömektesu. SIM Erekşe tapsyrmalar jönındegı elşısı Räpıl Joşybaev brifingte agenttık jūmysyn bastau üşın 138 mln teŋge kerek ekenın atap öttı.
«Būl kommersiialyq agenttık emes, paida tabu maqsatyn közdemeidı. Zaŋ boiynşa aksionerlık qoǧam qūruǧa 138 mln teŋge kerek. Bastama retınde Ortalyq Aziia elderındegı ärıptesterımızben bırlese äleumettık baǧyttaǧy bırneşe jobany jüzege asyramyz. Mysaly, körşı bır memleketke mektep, auruhana siiaqty nysandar salu qajet bolsa, ol jerde Qazaqstan tıkelei kömek berıp nemese deldal bola alady. Taǧy qarjy kerek bolsa Parlament, Ükımetke ūsynys jasap, talqylaimyz», – dedı ol.
Karantin kezınde osyndai agenttık qūru qanşalyqty dūrys? «Adyrna» ūlttyq portaly sūrap kördı.
Maqsat HALYQ, GSB UIB direktorynyŋ orynbasary, ekonomist:
Özı kedei el özgege qalai kömektesedı?
- Örkeniettı elderde kömek körsetu agenttıkterınıŋ bolǧany dūrys. Jauabymdy negızdei keteiın. Älemdegı memleketterdıŋ bai jäne kedei bolyp bölınetının bılemız. Säikesınşe, bai elder donor retınde mūqtaj memleketterge kömektesedı. Būl prosess qalai jüzege asady? Bırınşı kezekte jan basyna şaqqandaǧy JIÖ esepteledı. Älemdık standart boiynşa, osy JIÖ eger 10 myŋ dollardan bastalsa tabysy ortaşa elder dep sanalady. Al 10 myŋ dollardan az bolsa kedei el bolyp sanalady. Al 2 myŋ dollardan bolsa öte kedei el dep esepteledı. BŪŪ damu baǧdarlamasynyŋ gumandyq baǧyty boiynşa bai elder kedei elderge kömektesuı kerek. Al Qazaqstannyŋ jan basyna şaqqandaǧy JIÖ 2013 jyly 13600 dollar bolyp, damu deŋgeiı ortaşa joǧary el sanatyna jatqyzyldy. Osydan keiın bızge mūqtaj memleketterge kömektesu mındetteldı. Sol jyldary Auǧanstan studentterın tegın oqytu baǧdarlamasyn qolǧa aldyq. Şyny kerek, pandemiia kezınde köptegen elder Qazaqstanǧa gumanitarlyq kömek körsettı. Osyndai kömektı alyp tūrǧan memleket adamgerşılık tūrǧysynan alǧanda kedei elderge qol ūşyn sozuy kerek. Älem elderınde «Qazaqstan aludy bıledı de, berudı bılmei me?»degen sūraq tuyndauy mümkın. Ol imidjımızge kerı äserın tigızedı. Alaida, qazırgı kezde bızdıŋ jan basyna şaqqandaǧy JIÖ 10 myŋ dollardan tömen, iaǧni bız kedei elderdıŋ qataryndamyz. Osy tūsta «Kedei el qalaişa kedei elderge kömektesedı?» degen sūraq qoiyluy kerek. Öz basym, eldıŋ äleumettık jaǧdaiyn dūrystamai özge elderge kömektesudı qoldamaimyn. Bızdıŋ statistikamyz qate. Naqty qaraityn bolsaq, elımızde ekı millilon adam jūmyssyz jür. 130 myŋ kedei otbasy bar. Eŋ tömengı künkörıs şegı de dūrys eseptelmegen. Ol qazırgı taŋda 32 myŋ teŋge şamasynda dep eseptelıp otyr. Alaida adam myŋ teŋgege bır kün ömır süre ala ma? Taǧamtanu akademiiasy bekıtken «tūtynuşylyq sebette» 1 myŋ teŋgege üş mezgıl tamaqtana alady dep körsetılgen. Şyndyǧynda, ol aqşaǧa bır asymyzdy äreŋ alyp ışemız ǧoi. Odan bölek qanşama şyǧyndarymyz bar? Bız realdy jaǧdaiymyzdy körsetuımız kerek. Sol kezde eşkım qabaq tüiıp qaramaityn bolady. Al qazır Qazaqstan älemge jaqsy bolyp körınu üşın jalǧan statistika jasap otyr. Osy oraida QR Ūlttyq ekonomika ministrlıgı qaramaǧyndaǧy Statistika komitetın jeke agenttık retınde bölıp şyǧaruymyz kerek degen ūsynysty tastaǧym keledı. Ol täuelsız bolǧan kezde ǧana dūrys sandardy jinaidy. Al qazırgı taŋda bızge «KazAID» syndy agenttıkter kerek emes. Aldymen jaǧdaiymyzdy dūrystap alaiyq.
- Öz elımızdegı tyǧyryqta otyrǧan mūqtajdarǧa kömektespei, özge eldıŋ azamattaryna kömektesudı közboiauşylyq dep sanaimyn. Agenttıkke bölıngen aqşany özımızdıŋ jetım-jesırlerımızge berse bolatyn edı. Mysaly, Almatydaǧy bır ǧana Alatau audanynda 3000 myŋ mūqtaj otbasy bazada tırkelıp tūr. Qazırgı taŋda ükımettıŋ berıp otyrǧan järdemaqysy da itke süiek laqtyrǧandai boldy. Özge eldı esırkegenşe, elımızdegı jaǧdaidy qatyryp alaiyq.
- Ärine, dūrys emes. Būl menıŋ oiymşa Reseidıŋ taktikasyn qoldanu, qaitalau siiaqty. Bıraq ol äreketı arqyly damyǧan elderge kıremız dep aita almaimyn. Qarapaiym öz elımızde ındet bastalǧanda, tolyqqanda därı-därmekpen qamtamasyz ete almaǧanyn bılemız. Älı de jaǧdai mäz bolyp otqan joq. Bügın 60 äskeri qyzmetkerdı de Livanǧa jıberıptı. Taza imidj üşın jūmys ısteudı qoiǧan jön. Oǧan deiın de imidj üşın iadrolyq qarudan bas tartu, EKSPO körmesın ötkızu, t.b. öttı. «Memlekettıŋ negızgı qainar közı - halyq» degen zaŋymyzǧa süieneiık.
- Būl ūiymdy qoldaimyn. Bız bügın basqalarǧa kömektessek, erteŋ olar bızge kömektesedı. Osy arqyly Qazaqstan özge eldermen yntymaqtastyq ornata alady. Ükımet te aqymaq emes qoi. Demek, bız biudjetten sonşa aqşa böle alamyz. Menıŋşe, kömektesudıŋ eş äbestıgı joq.
Diana ASAN,
«Adyrna» ūlttyq portaly
