Soŋǧy uaqytta halyq koronavirustan aiyqqan balalar «Kavasaki» sindromymen auyryp jatqandyǧy turaly aityp, dürlıge bastaǧan-dy. Osy aptada Densaulyq saqtau ministrlıgı aqparattyŋ jalǧandyǧyn resmi türde mälımdep, koronavirustan keiın paida bolǧan aurudyŋ Kavasakiden bölek ekendıgın habarlady. Sonymen, jūrtty dürlıktırgen būl qandai auru?
Koronavirustan aiyqqan balalar qandai dertke şaldyǧuda?
Säuır aiynan bastap şeteldık aqparat qūraldary köptegen memleketterde kez kelgen jastaǧy balalardyŋ arasynda Kavasaki sindromyna ūqsas jaŋa ındettıŋ paida bola bastaǧany turaly jaza bastady. Būl sindrom alǧaş Ūlybritaniiada, keiın AQŞ, Fransiia, İtaliia, İspaniia, Şveisariiada tırkelgen. Mamandar ış auru, asqazan-ışek joldarynyŋ būzyluy, jürektıŋ qabynuy sekıldı belgılerıne qarap, būl aurudy uytty şok sindromyna nemese atipiialyq Kavasaki sindromyna ūqsatqan. Bıraq Kavasaki sindromy tek mektep jasyna deiıngı balalarda kezdesse, būl tüsınıksız aurumen jasöspırımder men 21 jasqa deiıngı eresekter de auyra bastaǧan.
Auru koronavirus infeksiiasynyŋ örşuı sebeptı paida boluy mümkın degen derekter bar.
Säuırden berı özge memleketterdı, al tamyzdan bastap elımızdı dürlıktırgen būl derttıŋ negızgı belgılerı qandai?
- balanyŋ ystyǧy köterıledı jäne temperatura 24 saǧat nemese odan da köp uaqyt boiy tüspeidı;
- börtpe jäne daq;
- tıldıŋ qyzaruy, erınnıŋ kezeruı;
- alaqan men aiaqtyŋ ısuı;
- koniunktivit;
- limfa tüiınderınıŋ ülkeiuı;
- entıgu;
- jürek pen ıştıŋ auyruy.
- tynys alu organdary, jürek, ökpe, asqazan-ışek joldary da auruy mümkın.
Kei jaǧdaidy aurudyŋ klinikalyq belgılerı bılınbei, analiz arqyly anyqtalady.
Eger mūndai auru belgılerı baiqalsa, balany mındettı türde därıgerge qaratyp, auruhanaǧa jatqyzu kerek.
Al jūrt aityp jürgen Kavasaki sindromy būl aurudan mülde bölek, ärı tarihy da ärıde körınedı.
Kavasaki auruy alǧaş ret aǧylşyn tılındegı medisinalyq ädebiette 1967 jyly paida bolǧan. Sirek kezdesetın auru türıne jatady. KA-men auyratyndardyŋ 85%-y 5 jastan aspaǧandar. Köbıne 18-24 ailyq balalarda kezdesedı. Qyz balalarǧa qaraǧanda köbıne ūl balalar auyrady. 3 aiǧa deiıngı balalar men 5 jastan asqan balalarda sirek kezdesedı. Bala kez kelgen mezgılde auruy mümkın dese de, qys mezgılınıŋ aiaǧy men köktemnıŋ basynda jiı tırkeletın körınedı.
KA-nyŋ paida boluynyŋ naqty sebebı älı de anyq emes. Bıraq infeksiia jäne immundyq jüienıŋ būzyluy äser etuı mümkın degen derekter bar.
Saqtyq üşın Kavasaki sindromynyŋ da belgılerın aita ketsek:
- temperaturanyŋ köterıluı;
- közdıŋ qyzaruy;
- terı börtpelerınıŋ türlerı;
- auyz quysy men tıldıŋ qyzaruy, erınnıŋ jaryluy;
- qol-aiaqtyŋ ısınuı;
- moiyndaǧy limfa tüiınderınıŋ ūlǧaiuy.
Kei jaǧdaida:
- ış auru;
- buyn auru;
- jürek auru sekıldı belgılerı kezdesedı.
Qazaqstandaǧy jaǧdai – Balalar arasynda taraǧan Kavasaki sindromy turaly aqparat jalǧan. Būl jaiynda osy aptada Densaulyq saqtau ministrlıgı resmi mälımdedı. Ministrlıktıŋ aqparatyna sensek, balalar arasynda taraǧan auru Kavasaki emes – onymen bailanysty köpjüielı qabynu sindromy. Būl sindrom 19 tamyzǧa deiın 14 balada tırkelıp, ministrlıktıŋ negızgı mamandarynyŋ baqylauyna alynǧan.
Indettı eŋsere bergende, balalar arasynda mūndai derttıŋ şyǧuy alaŋdarlyq jait. Ärı būl aurudan özge memleketterde köptegen balalardyŋ köz jūmǧandyǧy jaily derekter bar. Mäselen, BBC-dıŋ orys tılındegı aqparattyq qyzmetıne süiensek, mamyr aiynda Ūlybritaniiada atalǧan dertten bırneşe bala köz jūmǧan (https://www.bbc.com/russian/news-52670668).
Äuelde qariialardy jalmaǧan ındet endı balalarǧa da auyz saluy mümkın ekendıgı jaily aqparat rastalyp kele jatqandai. Pandemiia älı de auyzdyqtalmady: DDSŪ-nyŋ aituynşa, jaǧdai ekı jylǧa sozyluy mümkın, sondai-aq virustyŋ taraluy küz mezgılınde üdei tüsedı degen boljamdar bar. Al bızdıŋ elımızde türlı qauıptıŋ bar ekendıgıne qaramastan, karantin rejimı bırtındep jeŋıldep keledı. Beiǧamdyqqa salynbai, mausym-şılde aiyndaǧy auyr jaǧdaidy este saqtap, älı de saqtyq şaralaryn oryndap jürgenımız jön sekıldı.
Aijan PERDEBEKQYZY,
«Adyrna» ūlttyq portaly
