Biyl bılım salasy jaŋa oqu jylyna orai tolyq sifrly jüiege köştı. Balalardyŋ onlain rejimde sabaq aluyn qamtamasyz etu üşın qaladaǧy barlyq bılım beru ūiymdary joǧary jyldamdyqty internetpen qamtamasyz etılude. Ol üşın 11 bazalyq stansiia ornatyluda. Ol nükteler qalanyŋ qai bölıgıne qoiylady? Şymkent qalasy sifrlandyru basqarmasy basşysynyŋ mındetın uaqytşa atqaruşy Dosan Älıbekovpen sūhbattasyp, tüitkıldı saualdardyŋ jauabyn aldyq.
–Dosan Binazarūly, sanauly künnen soŋ mektep oquşylary men ūstazdarǧa jaŋa oqu jyly esıgın aşady. Biylǧy oqu jyly būrynǧylardan özgerek bolatynyn bärımız de sezıp, bılıp otyrmyz. Qaşyqtan oqu – tehnika men tehnologiiaǧa tıkelei täueldı. Onlain oqu üşın är üide internet bailanysy jaqsy boluy kerek. Osy oraida Şymkent qalasynda qandai jūmystar atqaryluda?
–Aǧymdaǧy jyldyŋ oqu mausymynda balalardyŋ onlain rejimde sabaq aluyn qamtamasyz etu üşın qaladaǧy barlyq bılım beru ūiymdary joǧary jyldamdyqty internetpen qamtamasyz etılude. Osy baǧyttaǧy jūmystardy küşeitu maqsatynda qala aumaǧy boiynşa 11 bazalyq stansiia ornatu oryndary aiqyndalyp, qazırgı taŋda tiıstı jer telımderınıŋ koordinatalary belgılendı jäne memlekettık aktılerı räsımdeldı. Sonymen qatar, özge de barlyq qūjattary zaŋdastyrylyp, osy aptanyŋ aiaǧyna deiın elektr energiiasymen qamtamasyz etu jūmystary aiaqtalatyn bolady. Kelesı aptanyŋ soŋyna deiın bailanys operatorlary tarapynan tiıstı bazalyq stansiialar ornatu jūmystary jürgızılıp, nysannyŋ jūmysy tolyq ıske qosylady.
–«İnternettı qaitedı ekenbız?» dep otyrǧan ata-analar 11 bazalyq stansiianyŋ qai jerlerge ornatylatynyn bılgısı keledı.
–Qala aumaǧynan anyqtalǧan 11 jer telımı Google maps kartasynda belgılengen. Olar N. Nazarbaev daŋǧyly, Arǧynbekov pen Aişa bibı köşesınde, Qaitpas, Şymsiti-Asar qiylysy, Qainarbūlaq şaǧyn audany, Asar şaǧyn audanyndaǧy ışkı ainalma joly, Şymkent-Almaty tas jolynan Dostyq şaǧyn audany baǧytyna qarai, Tölemetov-Ötegenov köşelerınıŋ qiylysyna qoiylady dep josparlanuda.
–Şalǧai eldımekenderde oqityn oquşylarǧa internet qanşalyqty qoljetımdı bolmaq?
–Mäsele qala äkımınıŋ qataŋ baqylauynda. Qaladaǧy şalǧai tūrǧyn alabtardy qysqa merzımde sapaly internetpen qamtu üşın symsyz internetpen qamtamasyz etu şaralary qabyldanuda. Iаǧni, jeke investorlardy tartu esebınen antenna-matchtalyq qūrylystar salynady jäne ol jerge bazalyq stansiialar ornatylady. Bazalyq stansiia ornatu mümkındıgı bolmaǧan jaǧdaida bazalyq stansiianyŋ qamtu aimaǧyn ūlǧaitu (modernizasiia) jūmystary jürgızıledı.
Qala aumaǧyndaǧy 105 şaǧynaudan men tūrǧyn alaptary internet jelısımen qamtamasyz etılgen. Onyŋ ışınde mobildı internetke – 74, symdy internetke – 79, talşyqty-optikalyq bailanys arnasyna 49 şaǧynaudan qol jetkızgen.
Bügınde internet jelısıne qatynau mümkındıgı bar üi şaruaşylyqtarynyŋ ülesı 90,7 paiyzdy qūraidy. Onyŋ ışınde 98,5%-y mobildı keŋ jolaqty bailanysqa, al 21,8% symdy keŋ jolaqty bailanysqa qosylǧan. Al, internet jelısın paidalanuşylar ülesı 80%-dy, tırkelgen internet abonentterınıŋ sany 75,5% qūraidy. Būdan bölek, 20 şaǧynaudanda
internet jelısı, al 16 tūrǧyn alapta mobildı internet sapasy naşar ekenın de atap ötuge tiıspız.
–Erte köktemde qala äkımı Mūrat Äitenov jyldamdyǧy tömen aimaqtardy 100 paiyz jyldamdyǧy joǧary internet jelısımen qamtamasyz etudı tapsyrǧan bolatyn. «Şahardyŋ ärbır tūrǧyny sapaly internetke qol jetkızuı kerek. Qazır memlekettık qyzmetterdıŋ basym bölıgı internet arqyly jüzege asyrylady. Sondyqtan sapasy tömen eldımekenderge köŋıl bölıp, 5G jyldam internet jelısın qolǧa aluymyz kerek» degen edı. Şymkentte ūialy bailanystyŋ naşar aimaqtaryn, iaǧni ölı aimaqtardy anyqtau boiynşa ministrlıkpen jürgızılıp jatqan jūmystardyŋ nätijesı qandai?
–Sifrlyq damu innovasiialar jäne aeroǧaryş önerkäsıbı ministırlıgınıŋ tiıstı mamandarynan qūrylǧan jūmysşy toptyŋ taldauy boiynşa qaladaǧy internet sapasy tömen aimaqtar anyqtalyp, nätijesınde qala boiynşa qosymşa 43 jerge bazalyq stansiialar ornatu turaly aldyn ala jol kartasy äzırlendı. Degenmen, atalǧan 43 oryn boiynşa qazırgı taŋda Şymkent qalasyndaǧy bailanys operatorlarymen bırlesıp naqty jaǧdaiǧa taldaular jasaluda. Taldau jūmystarynyŋ nätijesın bailanys operatorlarymen kelısu tamyz aiynyŋ aiaǧyna deiın aiaqtalyp, qyrküiek-qazan ailarynda qosymşa bazalyq stansiialar ornatylady nemese belgılengen tärtıpterdegı modernizasiialau jūmystary jürgızıletın bolady.
–Qazırgı taŋda tūrǧyndar arasynda mobildı bazalyq stansiialardyŋ adam ömırıne qaupı turaly jiı aityluda. Būl turaly ne aitasyz?
–Aqparattyq tehnologiialar mümkındıkterınıŋ kün saiyn damuy, jyl saiyn qaryştap damuy, onyŋ basty elementterın ärbır tūrǧynnyŋ qoldana aluy bügıngı künnıŋ, zamannyŋ talaby.
Mobildı bazalyq stansiialardyŋ arqasynda barlyq qoŋyraular men foto-video materialdar öz adresatyna jetedı. Ondaǧy radiotolqyndardyŋ adam ömırıne eşqandai qaupı joq. Būl turaly uäkılettı organdardyŋ arnaiy tiıstı saraptamalyq qorytyndysy jasaldy. Stansiialar barlyq sanitarlyq normalardy saqtai otyryp ornatylady. Bazalyq stansiialardyŋ radiotolqyndary kündelıktı üide tūtynatyn mikrotolqyndy peştıŋ radiotolqynynan 20 ese az.
Tolqyndar energiiasy tūrǧyn üiler deŋgeiınen joǧary boluy üşın antennalar vertikaldy türde baǧyttalady. Üi terezesınıŋ özı radiosignal quatyn ekı ese azaitsa, üidıŋ qabyrǧalary men şatyrynyŋ signaly 30 ese azaiady. Iаǧni, adam ömırı men densaulyǧyna bazalyq stansiialardyŋ tittei ziiany joq.
Sondyqtan tūrǧyndardyŋ ärtürlı azǧyruşy alyp-qaşpa sözderge emes, arnaiy käsıbi mamandardyŋ qorytyndysy men resmi derek közderge süienuın sūraimyz.
–Şymkent qalasy onlain oquǧa qanşalyqty daiyn?
–Mektepter «Bilim Iand - Onlinemektep.orq» internet platformasynda qaşyqtan oqytuǧa tolyǧymen daiyn. Bılım mekemelerı tolyǧymen internet jelısıne qosylǧan.
Qala syrtyndaǧy eldı mekenderde jäne bılım ūiymdarynda internet jyldamdyǧyn 8 Mb/s – 12 Mb/s-qa deiın ūlǧaitu jönınde arnaiy tapsyrma berılıp, tiıstı jūmystar jürgızılude.
Sonymen qatar, internetke mūqtaj mūǧalımder men oquşylarǧa zaŋnamalarda belgılengen tärtıpterde internet qyzmetıne qaralǧan qarjy esebınen «Qazaqtelekom» AQ arqyly internet jelısıne qosylǧan arnaiy «ämbebap-nömırler» jäne qajettı routerler berıletın bolady.
Qaladaǧy jalpy 30 kolledjde qaşyqtan oqytu «Smart Nation College» internet platformasynda bastalady. Bılım beru prosesı kezınde pedagogikalyq, IT, äleumettık-gumanitarlyq baǧyttardaǧy mamandyqtar qaşyqtyqtan oqytylady.
–Üige internet ornatarda qandai bailanys operatorynyŋ kömegıne jügıngen jön?
–Şymkent qalasynda jelılı (kabel arqyly) internet ornatumen Qazaqtelekom, Transtelekom jäne Kartel kompaniialary ainalysady. Üş operatordyŋ da qyzmet körsetu sapasy jaqsy.
–Basqarma tarapynan atqarylyp jatqan özge de jobalarǧa toqtalsaŋyz.
–Biyl bız bırneşe jobanyŋ tūsauyn kespekpız. Onyŋ bırınşısı, AR-shymkent – virtualdy şyndyq. Jobanyŋ maqsaty qaladaǧy tarihi jädıgerler men maŋyzdy nysandardyŋ, eskertkışterdıŋ jai-küiı, tarihy turaly maǧlūmattardy arnaiy belgıge smartfon qūrylǧysyn jaqyndatu arqyly köru, tanysu.
Odan keiın 2-GİS jobasy. Būl joba būrynnan bar. Tek tolyqtyrular engızılıp, jetıldırılu üstınde. Jobanyŋ maqsaty – qoǧamdyq kölıkter qozǧalysyn onlain rejimde baqylau. Qazırgı taŋda qalalyq jolauşylar kölıgı jäne avtomobil joldary basqarmasy tarapynan GPS derekterı sūratyluda. Atalǧan derekter daiyn bolǧan soŋ, joba tolyq ıske qosylady.
Tru-Konf jobasy. Maqsaty memlekettık qyzmetşılerdıŋ uaqytyn meilınşe ünemdı paidalanu jäne densaulyǧyn saqtau üşın olardy jūmys ornynan qozǧaltpai jinalystar ūiymdastyru.
«HR-PROCESS» – pedagog kadrlardy ırıkteudıŋ jaŋa aqparattyq-taldau jüiesı. Bügınde www.hr-process.kz saitynda pedagogtar men qyzmetkerlerdı jūmysqa qabyldau boiynşa 137 bılım beru ūiymy tırkelgen. Qazır 78 bos jūmys orny bar.
«HR-Process» jüiesı pedogogikalyq bos orynǧa ötınış beru jäne öŋdeu barysyn avtomattandyruǧa, ümıtkerler men bos oryndardyŋ derekter qoryn qūruǧa, sonymen qatar zamanaui aqparattyq tehnologiialardy qoldanu negızınde pedagogikalyq qūramdy ırıkteu prosesınıŋ tiımdılıgın arttyruǧa arnalǧan.
Būl joba – pedagogikalyq qyzmetke üzdık kadrlardy ırıktep aluǧa, jemqorlyqtyŋ aldyn aluǧa mümkındık beredı.
–Äŋgımeŋızge rahmet!
| № | Bazalyq stansiianyŋ ornalasatyn meken jaiy | Jalpy aumaǧy |
| 1 | Nūrsät-2 şaǧyn audany N. Nazarbaev daŋǧylynyŋ boiy, meşıtke qarama qarsy bettegı kök üilerdıŋ janyndaǧy avtotūraqta | 0,0010 ga (1 sottyq) |
| 2 | Astana şaǧyn audany Arǧynbekov köşesınıŋ boiynda, Şaiahmetov pen Astana daŋǧyly boiynda | 0,0010 ga (1 sottyq) |
| 3 | Oblystyq balalar auruhanasy Aişa bibı köşesı, Şahan 2 super marketınıŋ ışkı jaǧy, Balalar auruhanasy men Nazarbekov alleiasynyŋ arasynda | 0,0010 ga (1 sottyq) |
| 4 | Tūran şaǧyn audany Qaitpas şaǧyn audanynyŋ joǧarǧy jaǧy Tūran möltek audanyndaǧy köp qabatty üiler aralyǧy | 0,0010 ga (1 sottyq) |
| 5 | Şymkent siti Şymkent- Almaty tas joly boiy Asar şaǧyn audany men Bozaryq ainalma jolynyŋ aralyǧynda | 0,0010 ga (1 sottyq) |
| 6 | Şymkent siti Asar şaǧyn audany men Bäidıbek bi daŋǧylynyŋ aralyǧynda | 0,0010 ga (1 sottyq) |
| 7 | Şymkent siti Şymsiti men Asar şaǧyn audanynyŋ qiylysy | 0,0010 ga (1 sottyq) |
| 8 | Asar-2 şaǧyn audany 4-köşe Qainar būlaq şaǧyn audanyna köterılgen joldyŋ oŋ jaq betınde | 0,0010 ga (1 sottyq) |
| 9 | Asar şaǧyn audany Asar şaǧyn audanyndaǧy ışkı ainalma joldyŋ janynda | 0,0010 ga (1 sottyq) |
| 10 | Dostyq şaǧyn audany Şymkent-Almaty tas jolynan Dostyq şaǧyn audany baǧytyna qarai 1 şaqyrym jerde | 0,0010 ga (1 sottyq) |
| 11 | Soltüstık-Batys şaǧyn audany Tölemetov-Ötegenov köşelerınıŋ qiylysy, köpqabatty tūrǧyn üilerge qarama-qarsy | 0,0010 ga (1 sottyq) |
Sūhbattasqan Möldır MAMYRBAIQYZY,
"Adyrna" ūlttyq portaly
