Qazaqstan Prezidentı Qasym-Jomart Toqaev Semei iadrolyq poligonynyŋ jabylǧan künıne bailanysty Ündeu joldady. Būl turaly "Adyrna" Aqordaǧa sılteme jasap habarlaidy.
Qūrmettı otandastar!
Osydan tura 29 jyl būryn, 29 tamyzda Qazaqstan Respublikasynyŋ Tūŋǧyş Prezidentı – Elbasy Nūrsūltan Äbışūly Nazarbaev iadrolyq qaru-jaraqtan bas tartu turaly teŋdessız tarihi şeşım qabyldap, antiiadrolyq qozǧalystyŋ köşbasşylarynyŋ bırı boldy. Bırıkken Ūlttar Ūiymynyŋ qaulysymen 29 tamyz Halyqaralyq iadrolyq synaqtarǧa qarsy ıs-qimyl künı dep jariialandy. Osylaişa, 450-den astam jarylys jasalǧan älemdegı eŋ ırı iadrolyq synaq alaŋynyŋ bırı – Semei poligony, būrynǧy Keŋes Odaǧy basşylyǧynyŋ qarsylyǧyna qaramastan, bırjola jabyldy. Būl öskeleŋ ūrpaqtyŋ jarqyn keleşegı men memleketımızdıŋ baiandy bolaşaǧy jolynda jasalǧan şeşuşı qadam boldy. Sonymen qatar älemnıŋ är tükpırındegı synaq alaŋdarynyŋ jabyluyna jol aşqan batyl bastamaǧa ainaldy. Täuelsızdıktı iadrolyq qarusyzdanu jäne joiqyn qarudy taratpau jönındegı beibıt ūstanymmen qarsy aluymyz Elbasynyŋ saiasi erık-jıgerı men saliqaly saiasatynyŋ arqasynda jüzege asqany anyq. Elbasy Nūrsūltan Äbışūly Nazarbaev tarihta tūŋǧyş ret iadrolyq poligondy öz erkımen jabu jönınde parasatty şeşım qabyldauy arqyly älemdegı qauıpsızdıktı jäne beibıtşılıktı qamtamasyz etuge zor üles qosty. Osy batyl äreket älem tarihynda jarqyn bet retınde mäŋgı qalatynyna kümänım joq.Uvajaemye kazahstansy!
Iаdernye ispytaniia na Semipalatinskom poligone nanesli nevospolnimyi uşerb zdoroviu liudei i okrujaiuşei srede. Oni stali prichinoi vysokoi zabolevaemosti i smertnosti sredi naseleniia, priveli k intensivnomu radioaktivnomu zarajeniiu prilegaiuşih territorii. Vokrug poligona ploşadiu 300 tysiach kvadratnyh kilometrov projivalo okolo polutora millionov chelovek. İz nih, po osenkam spesialistov, bolee 500 tysiach chelovek podverglis priamomu oblucheniiu. Posle zakrytiia poligona odnoi iz pervoocherednyh zadach dlia Kazahstana stala sosialnaia reabilitasiia liudei i territorii, postradavşih ot dlitelnyh iadernyh ispytanii. V etih seliah Pervyi Prezident Kazahstana Nursultan Abişevich Nazarbaev podpisal 18 dekabria 1992 goda Zakon «O sosialnoi zaşite grajdan, postradavşih vsledstvie iadernyh ispytanii na Semipalatinskom ispytatelnom iadernom poligone». On predusmatrivaet kompleks mer po lecheniiu, ozdorovleniiu, reabilitasii, sosialnoi zaşite naseleniia i sosialno-ekonomicheskomu razvitiiu territorii byvşego poligona. Sistemnaia rabota v etom napravlenii prodoljaetsia. V nastoiaşee vremia Pravitelstvom Respubliki Kazahstan rassmatrivaetsia dalneişee poetapnoe rasşirenie spektra sosialnyh garantii dlia ukazannoi kategorii grajdan. Vmeste s tem vajneişim prioritetom gosudarstvennoi politiki stalo obespechenie bezopasnosti na territorii byvşego ispytatelnogo poligona. Otsutstvie doljnogo kontrolia i otkrytyi dostup k territorii byvşego iadernogo poligona suşestvenno povyşali riski, sviazannye s naruşeniiami rejima nerasprostraneniia, a takje ugrozy iadernogo terrorizma. Priniatye rukovodstvom strany svoevremennye mery po nerasprostraneniiu iadernogo orujiia prakticheski polnostiu iskliuchili ugrozu dlia mejdunarodnogo soobşestva ot nekontroliruemogo raspolzaniia moşnogo iadernogo arsenala. Takim obrazom, poligon iz potensialnoi prichiny iadernogo krizisa stal obektom nauchnyh issledovanii. Byla sozdana mnogourovnevaia sistema zaşity, obespechivaiuşaia nadejnuiu ohranu opasnyh obektov. Realizovany sem krupnyh proektov, napravlennyh na reabilitasiiu zarajennyh territorii. V sleduiuşem godu budet zaverşeno kompleksnoe ekologicheskoe obsledovanie vsei territorii poligona razmerom 18,5 tysiachi kvadratnyh kilometrov, chto soizmerimo s ploşadiu nekotoryh evropeiskih gosudarstv. V selom nauchno-tehnicheskie i injenernye raboty, obespechivşie bezopasnoe sostoianie byvşego Semipalatinskogo ispytatelnogo poligona, do sih por ostaiutsia bespresedentnymi v mire. Neobhodimo podcherknut, chto denuklearizasiia poligona prohodila v ramkah şirokogo vzaimodeistviia Kazahstana s takimi stranami, kak Rossiiskaia Federasiia, SŞA i drugimi, a takje mejdunarodnymi organizasiiami, v pervuiu ochered, MAGATE. My vyrajaem bolşuiu priznatelnost naşim partneram za mnogoletnee i plodotvornoe sotrudnichestvo v etoi strategicheski vajnoi sfere.Qadırlı qauym!
Qazaqstan Respublikasynyŋ Tūŋǧyş Prezidentı – Elbasy Nūrsūltan Äbışūly Nazarbaevtyŋ Semei iadrolyq poligonyn jabu turaly jäne jahandyq qauıpsızdık jönındegı basqa da bastamalary beibıtşılıkke degen berık ūstanymymyzdy aiqyndap berdı. Elbasynyŋ köregen basşylyǧymen memlekettı joiqyn qarusyz damytudyŋ älemdık bıregei ülgısı qalyptasty. Elımız iadrolyq qauıpsızdık salasyndaǧy halyqaralyq qozǧalystyŋ belsendı müşesıne ainaldy. Täuelsızdıktıŋ 30 jyldyǧy qarsaŋynda Qazaqstan Respublikasy halyqaralyq qauıpsızdıktı nyǧaitu, memleketter arasyndaǧy yntymaqtastyqty damytu, jahandyq qaqtyǧystardy beibıt jolmen şeşu ısıne belsene atsalysa beredı dep senımmen aita alamyn."Adyrna" ūlttyq portaly
