Pandemiiaǧa bailanysty oquşylarymyz qaşyqtan sabaq oqyp jatqany mälım. Sabaqty internette oqudyŋ maşaqatyn ötken köktemde baǧamdadyq. Äsırese, bastauyş synypta balasy oqityn ata-ana üşın būl qaşyqtan oqytu mäselesı rasymen bas auruǧa ainaldy. Al bärınen būryn bala oqytamyz ba, älde balanyŋ tamaǧyn tabu üşın jūmys ısteimız be degen sūraq ärkımdı de mazalaityny zaŋdy.
Osy sūraqqa bailanysty premer ministrdıŋ orynbasary Eraly TOǦJANOV taiauda ǧana «aidy aspanǧa bır-aq şyǧaratyn» jauaptyŋ türın berıptı. Jurnalistıŋ sūraǧyna jauap bergen Toǧjanov ükımet tarapynan jūmyssyz qalǧandarǧa barlyq qoldau türı körsetılgenın aitady. Sūraq pen jauaptyŋ qalai örbıgenın QazTAG-qa sılteme jasaǧan Pravo.kz bylai dep jazady.
«Qazır köp ata-ana üidegı balasynyŋ sabaǧyn qadaǧalau üşın bar jūmysynan aqysyz demalys aluǧa nemese jūmystan mülde ketuge mäjbür boluda. Sonymen qatar bır ǧana adamnyŋ jalaqysyna qarap, künın äreŋ körıp otyrǧan otbasylar da jetkılıktı. Balam bılımsız qalmasyn dep sonyŋ sabaǧy üşın jūmyssyz qalǧan sondai ata-analar üşın bızdıŋ «äleumettık ükımet» pen «äleumettık memleket» tarapynan qandai da bır qoldau körsetıle me?»- degen jurnalistıŋ sūraǧyna Toǧjanovtyŋ bergen jauaby mynau: «Qaşyqtan oqytuǧa bailanysty amalsyz üiınde otyrǧan ata-analar üşın qoldaudyŋ barlyq türı jasaldy. Özderıŋız bıletın 42 500 teŋge sondai jūmyssyz qalǧandar üşın berıldı».
Qoş, sonymen şeneunık öz jauabyn berıptı. Al şyndyǧynda jaǧdai qalai? 42 500 teŋgenıŋ jyryn qazır bastasaq, aityp tauysuǧa bırneşe karantin uaqyty keterı anyq. Karantin saldarynan jūmyssyz qalǧandar üşın dep belgılengen būl aqşa «ūstaǧannyŋ -qolynda, tıstegennıŋ - auzynda ketkenı»- taǧy bölek äŋgıme. Al eŋ qyzyǧy, Toǧjanovtyŋ 42 500 teŋgenı jūmyssyz qalǧandarǧa künkörıs üşın berdık deuı - onsyz da joq-jıtıkten jüikesı tozǧan halyqtyŋ yzasyna tiiu me, älde rasymen sol aqşa bır otbasyny asyraidy dep sengenı me?
Mäselen, biyl bırınşı synypqa baratyn balasy üşın amalsyz jūmysynan ketken Äigerım NŪRJAN oqu jyly bastalmai jatyp, otbasynda tamaq mäselesı aldyŋǧy orynǧa şyqqanyn jasyrmaidy. «Būryn joldasym ekeumız tapqan aqşa tört balany asyrauǧa äreŋ jetetın. Al qazır men jūmystan ketkelı jaǧdaiymyz kün sanap qiyndap barady. Joldasymnyŋ tapqanyna ne tamaq alarymyzdy, ne päter aqysyn töleitınımızdı bılmei dalmyz. Men jūmysqa şyǧaiyn desem, balanyŋ sabaǧyn qadaǧalaityn üide bır adam kerek. Künı boiy internette itşılep otyryp, sabaq oryndatyp, keşkısın dükennıŋ edenın juyp kelemın. Qaitemın endı? Myna türımızben qaşanǧa deiın şydar ekenbız, bılmeimın», -degen Äigerım erteŋgı künı qalai bolar eken dep uaiymdaidy.
Al şeneunık Toǧjanovtyŋ aitqanyn estıgen jūmyssyz sandalǧan Ädıljan ERKINBEK: «42 500 teŋgenı qoldau üşın berdık degenşe, mazaq etıp berdık dese, dūrys bolar edı. Ol aqşaǧa Aqordadaǧy sol şeneunıkter tüskı asyn da satyp ala almas, sırä. Osy pandemiia kezınde qandai bilıgı bar elde tūryp jatqanymyzǧa közımız anyq jettı ǧoi. Būl elde aram qatu tük qiyn emes eken. Bar jūmysynan mäjbürlı türde aiyrylǧan azamattaryn 42 500 teŋgemen mazaq ettı. Qaşyqtan oqytyp qaryq qylamyz dep, balamyzǧa pornony da körsettı. «Auyrasyŋ» dep, auyrtty, «ölesıŋ» dep öltırdı. Endı mıne, jetı aida üş ret qana bergen 42 500 teŋgenı «qoldau» dep eş qysylmai aityp otyr. Jetı ai boiy üş ret bergen 42 500 teŋgenıŋ jalpy kölemı 148 750 teŋge eken. Älgı jartylai berılgen 21 250 teŋgenı qosqanda. Jetı aida 148 750 teŋgege ömır süru degenıŋız qaŋǧybas ittıŋ ömırınen de beter degen söz emes pe?! Balanyŋ sabaǧy üşın dep üiınde lajsyz otyrǧandarǧa kök tiyn bermegenımen qoimai, «qoldadyq» dep qalai ötırık söileuge bolady?» -dep küiınedı.
Ükımet tarapynan karantinde jūmyssyz, tabyssyz qalǧandarǧa 42 500 teŋgeden järdem aqşa bölıngenı ras. Alaida Toǧjanov aitqandai, jaŋa oqu jylynda balasynyŋ sabaǧy üşın amalsyz üide qalǧandar üşın kök tiyn da berılgen joq qoi? Solai ma?
Eger jaǧdai osylai jalǧasy berse, halyqtyŋ äleumettık tūrmysy qalai bolmaq? Aşyqqan, yzasy erneuıne jetken adamdy eşteŋe toqtatpaitynyn eskersek, Aqordadaǧy şeneunıkter aldaǧy uaqytta halqynyŋ narazylyǧyn örşıtpeudıŋ joldaryn qarastyrar dep ümıttenemız.
Meruert HUSAİNOVA,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
Foto aşyq derekközden alyndy.
