Bizde ǵylym men tehnologııaǵa ınvestıııa salynbaıdy. Onyń birneshe sebepteri men faktorlaryn ataýǵa bolady. Olar:
1. Bizdiń qazirgi jumys jasap turǵan júıe o basta fýndamenti jemqorlyqpen qalanǵan, arsyz, toıymsyz, ulttyq bolmysynan aıyrylǵan, krıtıkalyq shektegi jemqorlardy ósiretin úlken oshaqqa aınalyp ketken. Bul oshaqtyń oty janbaıdy, tek qana byqsyp tura beredi.
2. 30 jyldyń aıasynda osy júıeniń panasynan ártúrli deńgeıdegi klandyq toptardyń "bıznesmenderi" ósip shyqty. Bular tek qana jeńil jolmen aqsha tapty, urlady, satty, tonady, jasyrdy. Al, jemqorlar qaptaǵan jerde eshqandaı da damý men órkendeý bolmaıdy, kerisinshe, daryndylardyń baǵy baılanyp, tunshyǵady nemese shetel asyp, sonda ózderiniń potenıaldaryn jaratýǵa múmkindik tabady. Bizdegi jaǵdaı osy.
3. Qazaqtyń qazynasy jeńil jolmen tonaldy. Onyń qaıda ketip, qaıda satylyp jatqany jóninde eshqandaı da ashyq esep portaldary bolmady. Mysaly, Eýropa elderinde memlekettiń JIÓ qaıda ketkenin, qaıdan kelgenin kórsetip turatyn arnaı portaldar bar. Bizde izdeý de, suraýy da joq. Jeńil jolmen eýropalyq mılllarderlerdi qýyp ozǵan adamdar ǵylym, tehnologııamen, taza eńbekpen kelgen tabysty baǵalamaıdy. Sebebi olar ǵylymnyń ne ekenin de bilmeıdi. Salǵan ınvestıııalary qaıtatynyna senbeıdi. Sondyqtan da olar ǵylym men tehnologııaǵa ınevstıııa salmaıdy.
4. Urlap, tonap, satyp, baıyp ketken adamdar qazaq ortasynyń aýqatty bolyp ósýine múddeli emes. Olar úshin halyqtyń ǵylymı áleýetiniń artýy tıimsiz. Olardyń barlyǵy tegis orystildi. Qazaqtyń ulttyq qundylyqtary men múddesinen óte shalǵaıdaǵy adamdar. Qazaqqa dili de, bolmysy da eshqashan juǵyspaıdy. Buqaranyń bilim men aǵartýǵa, ǵylym men tehnologııaǵa jaqyndaýynan olar qorqady. Sebebi, qolyndaǵy arzan jolmen jınaǵan baılyqtarynyń barlyǵynan aıyrylyp qalatynyn biledi. Sondyqtan da olar qazaqy ortanyń bilimdi ári baqýytty bolýyna eshqashan da múddeli emes. Múddeli bolmaıdy da. Al qazirgi ultshylmyn degen toptardyń qaltalarynda qarajattary joq. Qoldary qysqa. Qarajat bolmaǵannan soń múmkindik te shekteledi.
Mine, bizdiń eldegi ǵylym men tehnologııanyń damymaıtynynyń 30 jyldaǵy negizgi kórinisi osy.
Bebolat Qarjannyń jazbasynan
