Bızde ǧylym men tehnologiiaǧa investisiia salynbaidy. Onyŋ bırneşe sebepterı men faktorlaryn atauǧa bolady. Olar:
1. Bızdıŋ qazırgı jūmys jasap tūrǧan jüie o basta fundamentı jemqorlyqpen qalanǧan, arsyz, toiymsyz, ūlttyq bolmysynan aiyrylǧan, kritikalyq şektegı jemqorlardy ösıretın ülken oşaqqa ainalyp ketken. Būl oşaqtyŋ oty janbaidy, tek qana byqsyp tūra beredı.
2. 30 jyldyŋ aiasynda osy jüienıŋ panasynan ärtürlı deŋgeidegı klandyq toptardyŋ "biznesmenderı" ösıp şyqty. Būlar tek qana jeŋıl jolmen aqşa tapty, ūrlady, satty, tonady, jasyrdy. Al, jemqorlar qaptaǧan jerde eşqandai da damu men örkendeu bolmaidy, kerısınşe, daryndylardyŋ baǧy bailanyp, tūnşyǧady nemese şetel asyp, sonda özderınıŋ potensialdaryn jaratuǧa mümkındık tabady. Bızdegı jaǧdai osy.
3. Qazaqtyŋ qazynasy jeŋıl jolmen tonaldy. Onyŋ qaida ketıp, qaida satylyp jatqany jönınde eşqandai da aşyq esep portaldary bolmady. Mysaly, Europa elderınde memlekettıŋ JIÖ qaida ketkenın, qaidan kelgenın körsetıp tūratyn arnai portaldar bar. Bızde ızdeu de, sūrauy da joq. Jeŋıl jolmen europalyq milllarderlerdı quyp ozǧan adamdar ǧylym, tehnologiiamen, taza eŋbekpen kelgen tabysty baǧalamaidy. Sebebı olar ǧylymnyŋ ne ekenın de bılmeidı. Salǧan investisiialary qaitatynyna senbeidı. Sondyqtan da olar ǧylym men tehnologiiaǧa inevstisiia salmaidy.
4. Ūrlap, tonap, satyp, baiyp ketken adamdar qazaq ortasynyŋ auqatty bolyp ösuıne müddelı emes. Olar üşın halyqtyŋ ǧylymi äleuetınıŋ artuy tiımsız. Olardyŋ barlyǧy tegıs orystıldı. Qazaqtyŋ ūlttyq qūndylyqtary men müddesınen öte şalǧaidaǧy adamdar. Qazaqqa dılı de, bolmysy da eşqaşan jūǧyspaidy. Būqaranyŋ bılım men aǧartuǧa, ǧylym men tehnologiiaǧa jaqyndauynan olar qorqady. Sebebı, qolyndaǧy arzan jolmen jinaǧan bailyqtarynyŋ barlyǧynan aiyrylyp qalatynyn bıledı. Sondyqtan da olar qazaqy ortanyŋ bılımdı ärı baquytty boluyna eşqaşan da müddelı emes. Müddelı bolmaidy da. Al qazırgı ūltşylmyn degen toptardyŋ qaltalarynda qarajattary joq. Qoldary qysqa. Qarajat bolmaǧannan soŋ mümkındık te şekteledı.
Mıne, bızdıŋ eldegı ǧylym men tehnologiianyŋ damymaitynynyŋ 30 jyldaǧy negızgı körınısı osy.
Bebolat Qarjannyŋ jazbasynan
