Belgılı saiasattanuşy Aidos Sarym Orda Life kanalynyŋ «Ar-ūjdan» jobasyna sūhbat berıp, özıne jäne elımızge qatysty mäselenı söz ettı. Saiasattanuşynyŋ aituynşa, Parlament sailauy osy aptada jariialanady. Bilık Qyrǧyzstandaǧy revoliusiiadan qandai sabaq aldy nemese qandai sabaq aluy kerek? Sondai-aq aldaǧy Parlament sailauyna oppozisiialyq partiia qatysa ala ma?
Saiasattanuşynyŋ aituynşa, bilık Qyrǧyzstandaǧy jaǧdaiǧa qatty män berıp, alaŋdap otyr. Sonymen qatar ol bilıktıŋ qazaqtyŋ mäselesı, auyl men urbanizasiiaǧa qatysty közqarasy men tüsınıkterınıŋ özgerıp kele jatqanyn eskerttı.
– Qyrǧyzstandaǧy jaǧdai bızdıŋ aǧaiyndar aityp jürgendei jaqsy emes. Dıni, kriminaldyq mäseleler bar. Jalpy bız Aqaev, Bakiev, Atambaevty oŋbaǧan dep oilamauymyz kerek. Bır sözben aitqanda, Qyrǧyzstandaǧy jaǧdaidan bızdıŋ bilık sabaq alady. Bilık degen bır nemese ekı adam emes qoi. Qyrǧyzstannyŋ bilıgı ne üşın jeksūryn bolady? Memlekettık qūrylym men saiasi instituttar älsıregen.
– Qyrǧyzstandaǧy jaǧdaidan bilık sabaq alady deisız. Alaida aldaǧy Parlament sailauyna qatysatyn bırde bır oppozisiialyq partiia joq. Şynaiy oppozisiialyq partiia qūrylmai tūryp, Parlament sailauyn ötkızu bilık özı jiı aitatyn evoliusiiadan – revoliusiiaǧa äkelmei me?
– Astanada belsendı bolyp jürgen Bella qaryndasymyzdyŋ partiia qūruǧa degen nietı de qalmaǧan tärızdı, baqylauşylardy daiarlaityn grant alyp jūmys ıstep jatyr. «Oian, Qazaqstan» qozǧalysy eşqandai partiiaǧa jolamaityn anarhistık top. Ary ketse 30-40 adamy bar anarhistık baǧyttaǧy ideiasy Almaty qalasynan aspaidy, Facebook pen Telegram äleumettık jelısın igerıp alǧan aqparattyq setka. Olar partiia bola almaidy. Ökınışke qarai ma, joq älde jaqsylyqqa orai ma, men özım quanam.
Janbolat Mamai tek qana Batys Qazaqstan oblystaryn aralap jür. Onyŋ Soltüstık ne Şyǧys Qazaqstan oblysynda boldy degenın estımeppın. Partiia qūramyn degen soŋ Qazaqstannyŋ barlyq jerınde bolyp, belsendı boluyŋ kerek. Bızdıŋ Qazaqstanda belsendılıktıŋ qandai ekenın aityp otyrmyz. Mıne, aldaǧy 31 qazan küngı mitingtıŋ qalai bolatynyn köreiık. Resmi rūqsat etılgen, eşkımdı ūstamaidy, qamamaidy degen mitingıge qanşa adam jinaldy. Eger eldıŋ ışınde narazylyq nöpır küş bolatyn bolsa, onyŋ liderın qamasa...
Bylai ūarasaŋyz, Bışkekte lider bolǧan joq. Belorussiiada älı künge deiın lider de, baǧdarlama da joq. Bıraq jüz myŋdaǧan adam köşede jür ǧoi. Polisiiamen töbelesıp te, miting sakiyn 500-1000 adam qamalyp ta jatyr. Bız keide özımızdegı jaǧdaidy äsırelei bermeiıkşı, Qūdai üşın.
–Iаǧni, sızdıŋ oiyŋyzşa, oppozisiialyq partiiany qūratyn eşkım joq?
–Qūramy bar. Jastau bıreu şyǧatyn şyǧar nemese syrttan bıreu kelıp: "Jıgıtter, ärqaisysymyz jeke-jeke talpynyp kördık. Qolymyzdan boq ta kelmedı" - dep aitatyn. Aidos Sadyq degen azamat kelınşegı ekeuı halyqty mitingıge şaqyrdy ǧoi. Onyŋ bır ūnaǧan jerı: "Bızdıŋ halyq aldynda bedelımız joq eken. Olai bolatyn bolsa, bız basqa mäselege negızdeimız" dep aitty. Bälkım sol siiaqty öz-özımızge syn közben qarau kerek şyǧar. Öz-özıne külıp qarap, özıŋdı-özıŋ synai bıluıŋ kerek. Al sen öz-özıŋe semırıp otyra beretın bolsaŋ, onda odan mäsele şeşılmeidı.
Qazır jeke partiia qūruǧa mümkındık bermeidı. Elımızdegı belsendı azamattar erte me, keş pe belgılı bır partiianyŋ töŋıregıne toptasyp, sız aitqandai şynaiy oppozisiia jasai alady, ne bolmasa şyn bırıgıp «Myna bilıktıŋ ittıŋ etınen jek köremız. Osyny zaŋdy jolmen jeŋetın «qozǧalys» kerek. Ol üşın halyqtyŋ aldynda şyǧyp ant eteiık. Eşkım öz jaǧyna tartpaidy. Ant su ışıp, myna jıgıtter bızdıŋ basşylarymyz. Artynan qara söz aitpaimyz. «A» dese – a , «b» dese – b dep aitqan jerıne baryp, mitingke şyǧamyz, dauys ber degen adamyna dauys berıp, baqylauşy bolamyz. Tyrnaq astyna kır ızdemeimız» degen äŋgımege kelu kerek siiaqty. Iа bolmasa, köşten qala beredı, qala beredı.
– Toq eterı, būl sailau eşqandai bäsekesız «Nūr Otan» partiiasynyŋ yqpalyndaǧy partiialardyŋ qatysuymsen ötedı. Solai ma?
– Bäsekenı qalai tüsınesız? Mındettı türde «Dat» gazetınıŋ formatyndaǧy sailau bolmaidy. Bıraq qazır «Nūr Otannyŋ» reitingısı būrynǧydai emes ekenı anyq. Basqa partiialar «Bız-oiynşyq emespız. Bızge de dauys kerek» dep şyqsa jaǧdai özgeruı mümkın.
Jalpy el ışınde kez kelgen partiiaǧa degen senımsızdık bar. Osydan qalai arylamyz? Kımderdı qoǧam ışınen tarta alamyz. Baltaş Tūrsynbaev, Jarylqap Qalybai, Rinat Zaiytov sekıldı jäne belgılı blogerlerdı öz qataryna tartuǧa tyrsady. Qazırdıŋ özınde qoǧamnyŋ beldı azamattaryn öz qatyna tartuǧa qolqalap jürgenın bılemız.
Qazır jeke partiia qūruǧa mümkındık bermeidı. Elımızdegı belsendı azamattar erte me, keş pe belgılı bır partiianyŋ töŋıregıne toptasyp, sız aitqandai şynaiy oppozisiia jasai alady, ne bolmasa şyn bırıgıp «Myna bilıktıŋ ittıŋ etınen jek köremız. Osyny zaŋdy jolmen jeŋetın «qozǧalys» kerek. Ol üşın halyqtyŋ aldynda şyǧyp ant eteiık. Eşkım öz jaǧyna tartpaidy. Ant su ışıp, myna jıgıtter bızdıŋ basşylarymyz. Artynan qara söz aitpaimyz. «A» dese – a , «b» dese – b dep aitqan jerıne baryp, mitingke şyǧamyz, dauys ber degen adamyna dauys berıp, baqylauşy bolamyz. Tyrnaq astyna kır ızdemeimız» degen äŋgımege kelu kerek siiaqty. Iа bolmasa, köşten qala beredı, qala beredı.
https://www.youtube.com/watch?v=zmlkEcv8lFw&t=330s
Serık JOLDASBAI
