Belgili saıasattanýshy Aıdos Sarym Orda Life kanalynyń «Ar-ujdan» jobasyna suhbat berip, ózine jáne elimizge qatysty máseleni sóz etti. Saıasattanýshynyń aıtýynsha, Parlament saılaýy osy aptada jarııalanady. Bılik Qyrǵyzstandaǵy revolıýııadan qandaı sabaq aldy nemese qandaı sabaq alýy kerek? Sondaı-aq aldaǵy Parlament saılaýyna oppozıııalyq partııa qatysa ala ma?
Saıasattanýshynyń aıtýynsha, bılik Qyrǵyzstandaǵy jaǵdaıǵa qatty mán berip, alańdap otyr. Sonymen qatar ol bıliktiń qazaqtyń máselesi, aýyl men ýrbanızaııaǵa qatysty kózqarasy men túsinikteriniń ózgerip kele jatqanyn eskertti.
– Qyrǵyzstandaǵy jaǵdaı bizdiń aǵaıyndar aıtyp júrgendeı jaqsy emes. Dinı, krımınaldyq máseleler bar. Jalpy biz Aqaev, Bakıev, Atambaevty ońbaǵan dep oılamaýymyz kerek. Bir sózben aıtqanda, Qyrǵyzstandaǵy jaǵdaıdan bizdiń bılik sabaq alady. Bılik degen bir nemese eki adam emes qoı. Qyrǵyzstannyń bıligi ne úshin jeksuryn bolady? Memlekettik qurylym men saıası ınstıtýttar álsiregen.
– Qyrǵyzstandaǵy jaǵdaıdan bılik sabaq alady deısiz. Alaıda aldaǵy Parlament saılaýyna qatysatyn birde bir oppozıııalyq partııa joq. Shynaıy oppozıııalyq partııa qurylmaı turyp, Parlament saılaýyn ótkizý bılik ózi jıi aıtatyn evolıýııadan – revolıýııaǵa ákelmeı me?
– Astanada belsendi bolyp júrgen Bella qaryndasymyzdyń partııa qurýǵa degen nıeti de qalmaǵan tárizdi, baqylaýshylardy daıarlaıtyn grant alyp jumys istep jatyr. «Oıan, Qazaqstan» qozǵalysy eshqandaı partııaǵa jolamaıtyn anarhıstik top. Ary ketse 30-40 adamy bar anarhıstik baǵyttaǵy ıdeıasy Almaty qalasynan aspaıdy, Facebook pen Telegram áleýmettik jelisin ıgerip alǵan aqparattyq setka. Olar partııa bola almaıdy. Ókinishke qaraı ma, joq álde jaqsylyqqa oraı ma, men ózim qýanam.
Janbolat Mamaı tek qana Batys Qazaqstan oblystaryn aralap júr. Onyń Soltústik ne Shyǵys Qazaqstan oblysynda boldy degenin estimeppin. Partııa quramyn degen soń Qazaqstannyń barlyq jerinde bolyp, belsendi bolýyń kerek. Bizdiń Qazaqstanda belsendiliktiń qandaı ekenin aıtyp otyrmyz. Mine, aldaǵy 31 qazan kúngi mıtıngtiń qalaı bolatynyn kóreıik. Resmı ruqsat etilgen, eshkimdi ustamaıdy, qamamaıdy degen mıtıngige qansha adam jınaldy. Eger eldiń ishinde narazylyq nópir kúsh bolatyn bolsa, onyń lıderin qamasa...
Bylaı uarasańyz, Bishkekte lıder bolǵan joq. Belorýssııada áli kúnge deıin lıder de, baǵdarlama da joq. Biraq júz myńdaǵan adam kóshede júr ǵoı. Polıııamen tóbelesip te, mıtıng sakıyn 500-1000 adam qamalyp ta jatyr. Biz keıde ózimizdegi jaǵdaıdy ásireleı bermeıikshi, Qudaı úshin.
–Iaǵnı, sizdiń oıyńyzsha, oppozıııalyq partııany quratyn eshkim joq?
–Quramy bar. Jastaý bireý shyǵatyn shyǵar nemese syrttan bireý kelip: "Jigitter, árqaısysymyz jeke-jeke talpynyp kórdik. Qolymyzdan boq ta kelmedi" - dep aıtatyn. Aıdos Sadyq degen azamat kelinshegi ekeýi halyqty mıtıngige shaqyrdy ǵoı. Onyń bir unaǵan jeri: "Bizdiń halyq aldynda bedelimiz joq eken. Olaı bolatyn bolsa, biz basqa máselege negizdeımiz" dep aıtty. Bálkim sol sııaqty óz-ózimizge syn kózben qaraý kerek shyǵar. Óz-ózine kúlip qarap, ózińdi-óziń synaı bilýiń kerek. Al sen óz-ózińe semirip otyra beretin bolsań, onda odan másele sheshilmeıdi.
Qazir jeke partııa qurýǵa múmkindik bermeıdi. Elimizdegi belsendi azamattar erte me, kesh pe belgili bir partııanyń tóńiregine toptasyp, siz aıtqandaı shynaıy oppozıııa jasaı alady, ne bolmasa shyn birigip «Myna bıliktiń ıttiń etinen jek kóremiz. Osyny zańdy jolmen jeńetin «qozǵalys» kerek. Ol úshin halyqtyń aldynda shyǵyp ant eteıik. Eshkim óz jaǵyna tartpaıdy. Ant sý iship, myna jigitter bizdiń basshylarymyz. Artynan qara sóz aıtpaımyz. «A» dese – a , «b» dese – b dep aıtqan jerine baryp, mıtıngke shyǵamyz, daýys ber degen adamyna daýys berip, baqylaýshy bolamyz. Tyrnaq astyna kir izdemeımiz» degen áńgimege kelý kerek sııaqty. Ia bolmasa, kóshten qala beredi, qala beredi.
– Toq eteri, bul saılaý eshqandaı básekesiz «Nur Otan» partııasynyń yqpalyndaǵy partııalardyń qatysýymsen ótedi. Solaı ma?
– Básekeni qalaı túsinesiz? Mindetti túrde «Dat» gazetiniń formatyndaǵy saılaý bolmaıdy. Biraq qazir «Nur Otannyń» reıtıngisi burynǵydaı emes ekeni anyq. Basqa partııalar «Biz-oıynshyq emespiz. Bizge de daýys kerek» dep shyqsa jaǵdaı ózgerýi múmkin.
Jalpy el ishinde kez kelgen partııaǵa degen senimsizdik bar. Osydan qalaı arylamyz? Kimderdi qoǵam ishinen tarta alamyz. Baltash Tursynbaev, Jarylqap Qalybaı, Rınat Zaıytov sekildi jáne belgili blogerlerdi óz qataryna tartýǵa tyrsady. Qazirdiń ózinde qoǵamnyń beldi azamattaryn óz qatyna tartýǵa qolqalap júrgenin bilemiz.
Qazir jeke partııa qurýǵa múmkindik bermeıdi. Elimizdegi belsendi azamattar erte me, kesh pe belgili bir partııanyń tóńiregine toptasyp, siz aıtqandaı shynaıy oppozıııa jasaı alady, ne bolmasa shyn birigip «Myna bıliktiń ıttiń etinen jek kóremiz. Osyny zańdy jolmen jeńetin «qozǵalys» kerek. Ol úshin halyqtyń aldynda shyǵyp ant eteıik. Eshkim óz jaǵyna tartpaıdy. Ant sý iship, myna jigitter bizdiń basshylarymyz. Artynan qara sóz aıtpaımyz. «A» dese – a , «b» dese – b dep aıtqan jerine baryp, mıtıngke shyǵamyz, daýys ber degen adamyna daýys berip, baqylaýshy bolamyz. Tyrnaq astyna kir izdemeımiz» degen áńgimege kelý kerek sııaqty. Ia bolmasa, kóshten qala beredi, qala beredi.
Serik JOLDASBAI
