Qobylandy kümbezı

Qobylandy batyr – ataqty tarihi tūlǧa, joŋǧar men qalmaqtarǧa qarsy soǧysqan batyr, şamamen XV ǧasyrda ömır sürgen. Batyr - äskeri önerdı jaqsy meŋgergen, jau tüsırer erlıgımen aty şyqqan, qaharman adamǧa berıletın qūrmettı ataq. Batyr ataǧy mirasqorlyq jolymen berılmeidı, oǧan ärbır adam jeke basynyŋ erlıgımen ie bolady. Batyrlardy qazaq halqy ejelden qūrmet tūtqan. Qazaq halqynyŋ epostyq qaharman batyry – Qobylandy batyr qazaq halqynyŋ maqtanyşy. Bır zamandarda batyr süiegı jatqan jerde mazar bolǧan. Ol mazar jönınde 1906 jyly V.V.Karlson, keiın Jozef-Antuan Kastane jazyp ketken. Mazar erte kezde būzylyp, HH ǧasyrdyŋ bas kezınde üiındı bolyp qalǧan. HH-ǧasyrdyŋ eluınşı jyldary ǧūlama ǧalym Älkei Marǧūlan osy beiıt basynda bolǧan. Alpysynşy jyldardyŋ aiaq kezınde antropolog Noel Şaiahmetov qazba jūmysyn jürgızıp, Gerasimov ädısımen bas süiegıne qarap kesıkının jasaudy josparlaidy. Memorialdyq keşen Qobylandy batyrdyŋ süiegı qaita jerlengen mavzoleiden, Daŋq zalynan jäne belgı tastardan tūrady. Töbesınen qaraǧanda keşen qalqannyŋ üstıne qoiylǧan batyrdyŋ dulyǧasyna jäne janynda jatqan sadaqqa ūqsaidy. Mavzoleidıŋ negızgı qabyrǧasy Reseide jasalǧan küidırılgen qyzyl kırpışten biıktıgı  – 7,0 m. juyq 15 üşkır tıreuler tärızdı qalanyp, syrtqy pışını batyrdyŋ dulyǧasy tärızdes kümbezdelgen. Oŋtüstık-şyǧys betınde biıktıgı 5,0 m.  kıreberıs-peştaq ornalasqan. Mavzoleidıŋ jalpy biıktıgı – 17,5 m., diametrı – 16,0 m. Mavzoleidıŋ syrtyndaǧy jalpy diametrı – 78,0 m. döŋgelek şeŋber-qalqandy ainala 29 meŋgırtastar simvoly kögıldır tüstı şamdaldar kıreberısten oŋtüstık şyǧysqa qarai biıktıgı – 2,0 m. qyzǧylt granitpen qaptalǧan 20 üşkır balbal tastar simvoly ornatylǧan. Keşennıŋ ekınşı bölıgı mavzoleidıŋ batys bölıgındegı jalpy aumaǧy – 447,0 m² batyrdyŋ sadaǧy beinelı Daŋq zalynan, holldan jäne äkımşılık-şaruaşylyq bölmelerınen tūrady. Keşende Qobylandy batyrdyŋ qairaq tasy, süiegı qaita jerlengende ornatylǧan tas belgıler ornalasqan. Keşen  Jirenqopa auylynyŋ şyǧysyndaǧy Ūly Qobda özenınıŋ boiyndaǧy jalpy aumaǧy – 2,06 ga jerdı alyp jatyr. Qobylandy batyrdyŋ esımı elımızdıŋ basqa öŋırlerınde de mäŋgı saqtalǧan. Osylaişa, batyrǧa eskertkışter Qyzylorda men Qostanaida ornatylǧan. Onyŋ esımımen Astana, Kentau (OQO), Äiteke bi (Qyzylorda oblysy) jäne Zachagansk (BQO) kentterındegı köşeler ataldy. Aqtöbede Qobylandy batyrdyŋ esımı Ortalyq stadion men köşege berıldı. Belgılı batyrdyŋ memorialdyq keşenı turisterdıŋ belsendı baratyn orny bolyp tabylady.