Memlekettık quyrşaq teatry – respublika tarihyndaǧy tūŋǧyş quyrşaq teatry. Ösu jolynda uaqyttyŋ sürleuınen ötıp, ülken belesterdı baǧyndyrǧan teatrdyŋ aǧa buyn sahnagerlerı jas buyn artisterıne bılgenın üiretıp talmai eŋbektenu üstınde. Osyndai ardager artisterdıŋ bırı, sahnanyŋ sänı, körermenderdıŋ süiıktı keiıpkerlerıne ainalǧan talant iesı, sanaly ǧūmyryn quyrşaq teatryna arnaǧan aktrisa – Iliiasova Güljämilia Aiypqyzy.
1975 jyldan önerdegı şyǧarmaşylyq ömırı bastalǧan sahna saŋlaǧy özınıŋ mändı ǧūmyrynda bır ǧana öner ūjymynda ölşeusız eŋbek etken tabandy ärı tūraqty maman. Onyŋ 45 jyl būryn Memlekettık quyrşaq teatryna äkelgen eŋ alǧaşqy eŋbek kıtapşasynda «teatrǧa qabyldandy» degen mör bolsa, ol älı künge deiın özgerıske ūşyramaǧan. Osydan-aq artistıŋ mamandyǧyna degen şeksız mahabbatyn aŋǧaruǧa bolady. Ömır men önerı egız örılgen, biyl mereilı 65 jas, sahnadaǧy 45 jyldyq mereitoiy ötkelı otyrǧan aktrisamen sūhbattasudyŋ sätı tüstı.
- Qaiyrly kün, Güljämilia apai. Ūzaq uaqyt üzılısten keiın qaita qauyşqanymyzǧa quanyştymyz. Mereilı mereitoiyŋyz qūtty bolsyn. Äŋgımemızdı öner jolyna alǧaş qadam basqan sätterıŋızden bastasaq.
- Bala kezınen ärbır büldırşın kışkentai armandaryn qaǧazǧa jazyp nemese ülkender «öskende kım bolasyŋ?» degende oilanbastan öz qiialyndaǧy armanyn aitady. Mıne, osy saualǧa men bala künımde «artist bolamyn» dep jauap beredı ekenmın. Äkem än salatyn, dombyrada oinaityn öner adamy bolǧan soŋ menıŋ de qyzyǧuşylyǧym basym boldy. Tıptı, kışkentai künımde äkeme qyzyǧyp dombyra üirenemın dep şeştım. Sonda äkem, ūiyqtarda jastyǧyŋnyŋ janyna dombyra men nan qoiyp jat. Eger, tüsıŋe kırse üirenuge bolady dedı. Sonda balalyqpen sol oiǧa şeksız senıp, solardy jastanyp jattym. Rasymen tüsımde dombyra körgenmın. Sol sätterden bastap änşı boludy armandadym. Üiımızde kışkentai radio bolatyn. Küläş Baiseiıtova än salǧanda «äke, mynany aşyp än salǧan apaidy köreiıkşı» deidı ekenmın. Mıne, sol armandar adastyrǧan joq. Än älemı bolmasa da, taǧdyr teatr önerımen toǧystyrdy. Önerdıŋ qai salasy bolmasyn ülken tabandylyq pen qajyrly eŋbektı talap etedı. Osy jolǧa kelgenıme quanbasam, ökınbeimın.
- Bügınde quyrşaq teatrynyŋ ardager aktrisasyz. Ardaqty ana, aiauly jar, süiıktı äje, syily ärıptessız. Teatrdaǧy ūstazdaryŋyz ben süiıktı qoiylymdaryŋyz jaiynda aitsaŋyz?
- Rasymen, menı osy önerge baulyǧan, täjırbiesımen bölısıp, quyrşaqtyŋ älıppesımen tanystyrǧan Qūralai Haleketqyzy, Saǧynbek Beişenov, Pavel Potoroka syndy tūlǧalar boldy. Sol kısılerdıŋ ülgı-önegesınıŋ arqasynda men ǧūmyrymdy osy kürdelı de qyzyqty önerge arnap kelemın. Al, qoiylymdardyŋ barlyǧy maǧan özınşe ystyq, erekşe. Degenmen, menıŋ jūldyzymdy jaqqan, şeberlıgımdı şyŋdaǧan – «Qaŋbaq şal» qoiylymy. Bes keiıpkerdı jalǧyz oinap, jan-jaqtylyqqa maşyqtandym. Osy spektaklmen Resei, İran, Chehiia, Moldova siiaqty türlı şet elderde boldym. Spektakl rejisserı – Qūralai Eşmūratova. Türlı teatr mamandary oŋ baǧasyn, batasyn bergen qoiylym dep aitar edım. Dälelı, spektakl älı künge deiın teatr repertuarynda jürıp keledı.
- Atalmyş spektaklmen bırneşe Halyqaralyq festivalderden jüldeger atandyŋyzdar. Būl sız üşın qanşalyqty qiyn spektakl boldy?
- Bır-bırıne ūqsamaityn keiıpkerlerdıŋ dauys yrǧaǧyn, mınez erekşelıkten özıne sai jasauǧa tyrystym. Būl spektaklge bükıl sanamdy arnadym. Ülken jauapkerşılıkpen qatar şeksız mahabbatym būl qoiylymnyŋ jaqsy şyǧuyna septıgın tigızdı dep oilaimyn. Bügınde spektaklde üş artist oinaimyz.
- Sızdıŋ şyǧarmaşylyq jolyŋyzda jas buyn kezıŋızde önerde ne närse maŋyzdy edı? Bügıngı jastardyŋ ızdenısı men sızderdıŋ sol uaqyttaǧy üderısterıŋızdı salystyryp köreiıkşı?
- Är zaman aǧymy bölek dep aityp jatamyz. Bıraq, önerge közqaras, eŋbek qai zamanda da özektılıgın joǧaltpauy tiıs. Bız ülken ataqqa ūzaq jyldar boiy eŋbek etıp jetu kerek dep esepteitınbız. Al, bügıngı jastar jarnamaǧa qūmar. Köpşılıgıne ataq, medal, märtebenı jiı berıp jatady. Ol ösuge kömektesedı dep aita almas edım. Degenmen, talantty jastar öte köp. Bolaşaqtarynan ümıt kütemız, jaqsylyq tıleimız. Tek basym bölıgı jeŋıl düniege qūmartyp, bır künde öz «biıgın» baǧyndyryp tastadym dep oilaǧan soŋ, olardan bolaşaqta has şeberler şyǧuy qiyn ekenın aitqym keledı.
- Sız alǧaşqy käsıbi marapatyŋyzdy qai kezde aldyŋyz?
- Bız eŋbektı qandai da bır marapat üşın jasamaitynbyz. Jasyratyny joq, ondai oi mädeniet salasynda 20 jyl eŋbek etken soŋ qylaŋ berdı. Qazaqstan Respublikasynyŋ MÄDENİET QAIRATKERI ataǧyn 2003 jyly, 48 jasymda aldym. Onyŋ özıne alǧysym şeksız. Olardan özge bırneşe marapattarym bar. Onyŋ bärı körermender yqylasynan artyq emes dep oilaimyn.
- Quyrşaq teatrynyŋ barlyq kezeŋderınen ūjymmen bırge ötkızıp kelesız. Qalyptasu, güldenu, toqyrau, qaita jandanu satylaryn ötkerdıŋızder. Bügıngı teatr tynysy turaly ne aitar edıŋız?
- Teatrymyz tarihy tereŋ, talai tarlandardy tülep ūşyrǧan öner ordasy. Ötkel bermes asulardan öttı. Myqty mamandar, quyrşaq önerın şeksız süietın talant ielerı qyzmet ettı. Är-türlı baǧytta jūmys jasap, quyrşaq teatrynyŋ mümkındıgın keŋeittı. Osyndai ürdıstıŋ jalǧasyn jasap, jaŋaşyldyqpen jūmys jasap jatqan teatrymyzdyŋ direktory Esenaliev Talǧat Qamqabaiūlynyŋ eren eŋbegın de aita ketkım keledı. Äsırese, jas buynǧa ülken mümkındıkter ūsynyp, elımızdıŋ aituly teatr rejisserlerımen jūmys jasauǧa jaǧdai jasap jatyr. Äsırese, «Ana-jer Ana» spektaklın erekşe aitar edım. Artisterımızdıŋ potenisialyn körsetıp, quyrşaqtardy da ūtymdy qoldanǧan qoiylym. Jalpy, repertuarymyzda osyndai sapaly spektaklder köp. Juyrda rejisserımız A.Zaisev sahnalaǧan «Men bır jūmbaq adammyn... Abai» qoiylymy men ondaǧy jas artist R.Abudy erekşe atap ötemın. Izdenısı mol, jan-düniesımen tereŋ oilanatyn, şyǧar biıgı alda artist. Bızde osyndai jastardyŋ köp bolǧanyna quanamyn.
- Teatrdaǧy ärıptesterıŋızge «mınezdeme» berseŋız?
- Ärıptesterımnıŋ barlyǧyn erekşe jaqsy köremın. Äsırese, Säbilia Abueva – bızdıŋ teatrymyzdyŋ ardager aktrisasy. Ol kısını erekşe qūrmetteimın, ülgı tūtamyn. Tıptı jastardan da üirenetınım bar. Ärqaisysy bır töbe. Kışılerı ülgenge, ülkenderı kışıge qūrmet, qamqorlyq körsete bıledı. Özgeler qyzyǧatyndai ärıptesterım bar dep aita alamyn.
- Al, körermenderıŋızdı şe? Qazırgı körermender qandai?
- Olarǧa degen mahabbatymyz tıptı erekşe (küldı). Zaman özgergenımen önerdı süietın, qūrmetteitın körermen özgermeidı. Eŋ bastysy şynaiy jetkıze bılseŋ qabyldamaityn qoiylym joq. Onyŋ dälelı, bızde 30 jyldan asa qoiylyp kele jatqan spektaklder bar. Demek, balalarǧa qai kezeŋde bolmasyn jaqsylyq pen adaldyqqa ündeitın qoiylymdar qajet.
- Körermenderge ūsynar qandai jaŋalyqtaryŋyz bar?
- Teatrymyz 86-mausymynyŋ şymyldyǧyn türdı. Kışkentai büldırşınderımızge de, eresekterge de qyzyqty qoiylymdar daiyndaudamyz. Barlyq balalardyŋ süiıktı ertegısı «Külşe qyz» ertegısıne daiyndyq jürıp jatyr. Älı köp jaŋalyqtarymyz bar.
- «Kımde talant bolsa - ol qoǧamǧa jauapty» deidı. Osy ūǧymmen qanşalyqty kelısesız?
- Ärine, talant qana emes, mädeni ortada jūmys jasap jürgen ärbır adam qoǧamnyŋ ruhani jetımsıremeuıne jauapty. Äsırese, bız balalardyŋ aldyna ülken jauapkerşılıkpen şyǧamyz. Olardyŋ qalyptasuyna ülesımız bar ekenımız sezınemız. Olar keiıpkerlerden jasandylyq sezınbeuı qajet. Ömırdıŋ jaqsylyq jolyndaǧy küres ekenıne barynşa sendıru üşın eŋbektenemız. Ömırde būl sala qarapaiym ärı jeŋıl bolyp körınuı mümkın. Bıraq, prezident bolu oŋai körınetını sekıldı, qiyn dünieler ylǧi jeŋıl bolyp körınedı.
-Ädemı äŋgımeŋızge myŋ alǧys! Kelıp jetken mereilı merekeŋızben taǧy da qūttyqtaimyz!
Sūhbattastan: Beibıt Älkeeva
Teatrtanuşy
