Äleumettık käsıpkerlık korporasiialary (ÄKK) biznestı damytu jolynda tejegışke ainaldy. Bügın Meruert Qazbekova atalmyş mäsele turaly «Aq jol» fraksiiasynyŋ deputattyq saualynda mälımdedı dep habarlaidy «Adyrna» ūlttyq portaly partiianyŋ baspasöz qyzmetıne sılteme jasap.
Būǧan deiın «Aq jol» fraksiiasynyŋ deputattyq saualynda käsıpkerlıkke memlekettıŋ negızsız qatysu mäselesın bırneşe ret kötergen bolatyn.
Osy saual özınıŋ negızgı konsepsiiasynan äldeqaşan bas tartqan äleumettık käsıpkerlık korporasiialarynyŋ (būdan ärı – ÄKK) qyzmetıne qatysty. ÄKK qūru ideiasyn Elbasy 2006 jyly «Qazaqstannyŋ älemdegı bäsekege barynşa qabılettı 50 eldıŋ qataryna kıru strategiiasy» atty Qazaqstan halqyna joldauynda aitqan bolatyn.
ÄKK ekonomikalyq belsendılıktı, onyŋ ışınde tartylǧan investisiialar arqyly yntalandyratyn aktivterdı tiımdı basqaratyn öŋırlık damu instituttaryna ainaluǧa, öŋırlerde ornyqty öndırısterdı qalyptastyrudyŋ katalizatory boluǧa tiıs edı.
Däl osyndai mındetter ÄKK-nıŋ 2020 jylǧa deiıngı damu konsepsiiasynda belgılengen jäne Ükımettıŋ 2012 jylǧy tapsyrmasymen bekıtılgen. Osy qūjat negızınde 17 ÄKK qūryldy.
ÄKK qyzmetınıŋ basty baǧyttarynyŋ bırı tūraqtandyru qorlary arqyly äleumettık maŋyzy bar azyq-tülık tauarlaryna baǧalardy tūraqtandyru boldy. Tūraqtandyru qorlarynyŋ mındetı - baǧanyŋ ösuı kezınde azyq-tülık naryǧyna aralasu.
Ministrlıktıŋ derekterı boiynşa aǧymdaǧy jyldyŋ 11 aiy ışınde ÄMAT-na baǧanyŋ ösuı 9,6%-dy qūrady, bıraq ıs jüzınde - 25-30%.
Naqty aralasu äleumettık maŋyzy bar tızımnen jekelegen azyq-tülık önımderı bar öŋırde naryqtyq baǧadan tömen baǧalar boiynşa nüktelerdıŋ boluy turaly baianatqa kelıp tüsedı. ÄKK-nyŋ būl baǧyttaǧy jūmysy «biudjettegı aqşany auaǧa ūşyruǧa» alyp keldı, öitkenı azyq-tülıktı tömen baǧamen satyp alu küzde jürgızıledı. Olardy baǧanyŋ ösu kezeŋıne deiın saqtauǧa jūmsalatyn şyǧyndar jäne önımderdı satu baǧa üstemesız jäne köbınese kompaniialar üşın terıs qūn boiynşa jürgızıledı.
Deldaldarsyz önım öndıruşılerdı yntalandyru jäne ötkızu maqsatynda auyl şaruaşylyǧy öndırısın jäne sauda-logistikalyq ortalyqtardy damytu arqyly äleumettık maŋyzy bar azyq-tülık önımderınıŋ baǧasyn ūstap tūru jönındegı memlekettıŋ közqarasyn qaita qarau qajet.
Is jüzınde qazırgı uaqytta ÄKK funksiiasy atqaruşy bilıktıŋ aǧymdaǧy, öŋırlık problemalaryn şeşu bolyp tabylady.
ÄKK qyzmetı köbınese bäsekelestıgı damyǧan naryqtarǧa negızsız qatysu jolymen bäsekelestıktı şekteuge äkep soǧady. Mysaly, «Astana» ÄKK qaramaǧynda öz qyzmetın abattandyruda, landşaftyq josparlauda, ŞOB subektılerınıŋ sany köp ǧimarattar, qūrylystar saluda jüzege asyratyn 10-ǧa juyq naryq subektısı bar.
Mysaly, 2016-2019 jyldar aralyǧynda «Astana» ÄKK JAO-men bır közden şart jasasu arqyly qūrylystardy kütıp ūstau jäne forumdar ötkızu boiynşa qyzmetter körsetuge 2 mlrd. teŋgeden astam qarajat aldy, degenmen būl naryqta biznes belsendı jūmys ısteidı. Bäsekelestıktı şekteu biudjet şyǧystarynyŋ ūlǧaiuyna äkeledı. Şaǧyn jäne orta biznes bäsekelestık prosesınde öz qyzmetterın kvazimemlekettık sektormen salystyrǧanda neǧūrlym tömen baǧamen jäne sapasy jaqsy deŋgeide jüzege asyrady.
Jer uchaskelerın bölu prosesınde memlekettık organdardyŋ jekelegen käsıporyndarǧa artyqşylyq beru faktılerı oryn alady, al oǧan qūral retınde ÄKK paidalanady.
Būl mehanizm ÄKK-dyŋ baiqau räsımderın ainalyp ötıp jer uchaskelerın beruın bıldıredı. Būl jerler keiınnen bırlesıp qūrylǧan käsıporyndarǧa jarǧylyq kapital retınde berıledı. Al soŋynan ÄKK ülesın jeke menşık ielerı satyp alady, būl baiqaudan tys jer uchaskelerın satyp aluǧa mümkındık beredı.
Mysal keltıreiın: Nūr-Sūltan qalasyndaǧy botanikalyq baqtaǧy fitnes-ortalyqtyŋ qūrylysy.
BAQ aqparaty boiynşa, qūrylyspen «Profit Project» JŞS ainalysady, onda «Astana» ÄKK-nyŋ 9% mölşerındegı ülesı bar. ÄKK-nıŋ 9%-dyq ülesı bar qatysuy «Profit Project» JŞS-ne baiqaudan tys qala ortalyǧynda jerdıŋ ädemı bölıgın aluǧa mümkındık berdı, būl elorda tūrǧyndarynyŋ narazylyǧyn tudyrdy.
Bügınde ÄKK-nyŋ qyzmettı damytu men mamandandyrudyŋ bıryŋǧai baǧyty joq, ortalyq memlekettık organdar olardyŋ jūmysyna jüielı negızde taldau jürgızbeidı, atqaruşy organdar tarapynan baqylau joq.
Joǧaryda baiandalǧannyŋ negızınde, «Aq jol» QDP Ūlttyq ekonomika ministrlıgıne jäne Bäsekelestıktı qorǧau jäne damytu agenttıgıne kelesı mäseleler boiynşa jügınedı:
Öŋırlerdegı ÄKK-nyŋ rölı men mındetterın aiqyndap alu. Olardyŋ osy qazırgı küiı biznestı damytuǧa kedergı bolyp tabylady jäne taratyluǧa jatatyn tiımsız institut bolyp tabylady.
Eger ministrlık olardyŋ qyzmetın oryndy dep eseptese, onda ÄKK qyzmetı men damuynyŋ 2021-2025 jyldarǧa arnalǧan jaŋa konsepsiiasyn äzırlep, bekıtu qajet.
Käsıpkerlıkke memlekettıŋ qatysu konsepsiiasyn äzırleu. Jaŋa memlekettık käsıporyndar qūruǧa qatysty moratoriidı ūzartu.
ÄKK qyzmetıne olardyŋ tiımdılıgıne jäne 2012 jylǧy konsepsiiaǧa säikes qoiylǧan mındetterdı oryndauǧa taldau jürgızu, tiımsız käsıporyndardy joiu.
Foto aşyq derekközden alyndy.
Maqalanyŋ aqysy "Aq jol" demokratiialyq
partiiasy sailau qorynyŋ qarajatynan tölendı.
