Elimizde ótetin depýtattardy saılaıtyn kúnge sanaýly ýaqyt qaldy. Bıylǵy parlamenttik saılaý burynǵydan ózgerek bolar ma eken degen úmit kómeskilene bastaǵandaı. Nege deseńiz, bıyl muǵalimderimiz asa mańyzdy qadam jasap, «Muǵalimdi saılaý jumysyna aralastyrmasyn!» dep bastama kótergen-di. Osy bastamanyń negizinde ustazdar chelendj de bastaǵan bolatyn. Ókinishke qaraı, chelendj qoldaý tappady ma, álde basqalaı sebep boldy ma, jalǵaspaı qalypty.
2019 jyly Bilim jáne ǵylym mınıstri elimizdegi muǵalim sany 500 myńnan astam ekenin aıtyp edi. Osy jarty mıllıonnan astam muǵalimniń bar-joǵy 90-y «saılaý jumysyna muǵalimdi aralastyrmasyn» atty chelendjdi qoldapty. Qalǵandary qaıda? «Jalpy saılaý jumysyna muǵalimderdi aralastyrmaý jónindegi chelendjimdi 90 muǵalim ǵana qoldaǵan eken. Ókinishti...» dep jazdy Janna Saketaeva chelendjge baılanysty. Osy jazba áleýmettik jelidegi «Qazaqstan ustazdary" tobynda az-maz talqyǵa túsipti. Ókinishke qaraı, bul pikirtalas alańynda ázirge bastamany qyzý qoldap, ári qaraı qalaı damytyp, naqty júzege asyrý týraly eshbir oı aıtylmapty. Kerisinshe, saılaý jumysyna muǵalimniń aralasýyn qup kóretinder men bastamany kótergenderge qarsy pikir aıtýshylardyń qarasy kóbirek sııaqty. Bul qalaı? Álde, saılaý qarsańynda bılik feıkteriniń tizginin bosatyp, barynsha jantalasa jumys isteýge buıryq bergen be? Álde, rasymen, muǵalimniń ózine qatysy joq jumyspen shapqylaýyn durys kórip jáne ony zańdy sanaıtyndardyń bolǵany ma?
Mysaly, Askar Erkebaev atty jeli qoldanýshy: «Erte bastaǵan ekensiz... Aqsaq qoı tústen keıin mańyraıdy... komıssııa bekitetin kezde aıtý kerek. 1-2 jyl buryn»,-deıdi. Bul bastama keshe-búgin aıtylmaǵanynan álde beıhabar, álde qyńyrlyqqa salynyp otyrǵan bireý dersiz. Bul bastamanyń eki jyl buryn mınıstrdiń tike aldynda sóz bolǵanyn jazǵan Ómir Shynybekulyna «Batyr ekensiń» degen Nýrsýltan Nýrstyń jaldamaly feık ekenine daýyńyz bar ma? Eger bul «adam» rasymen Qazaqstannyń muǵalimi bolsa: «Chellendj ýıymdastyryp aram ter bolyp jýrgen akymaktar Koldarynan kelmeıtındı belderıne baılamaı jaılaryna jýrınder kım kaıda mýshe bolady katysady ozderı bıledı» (jazbany ózgerissiz berip otyrmyz – red.) dep jazbas edi, siz qalaı oılaısyz?
Munan bólek, taǵy biri muǵalimdi eshkim saılaý jumysyna kúshtep qospaıtynyn alǵa tartsa, endi biri «báribir túk ózgermeıdi» deıdi. Ózgeristi bireý kelip jasap bermeıtinin moıyndaıtyn kez keldi emes pe? Desek te, áli de aramyzda ózgeristi syrttan bireý kelip jasap beredi dep kútetinder bary ókinishti. Bastama kóterildi. Sol bastamany azamat retinde, muǵalim retinde qoldaýǵa ne kedergi? Áleýmettik jelide de basshysynyń baqylaýynan shyqpaıtyn, «kórip qoıar» degen qorqynyshyn jeńe almaǵan muǵalim qaı kezde ún shyǵarady? «Qazaqstan ustazdary» toby júz myńdaǵan múshesi bar, iri top. Osy topta muǵalimder óz máselesin sheship, problemalardan qutylmasa, onda qaı jerde jáne qashan máselesin sheshpek? Suraq kóp, jaýaptary kóńil kónshitpeıdi.
Jalaqysy ýaqytyly túspese, ne bolmasa, aılyǵy qysqarady dese ǵana qarsha boratyp pikir jazatyn muǵalimderdiń salmaqty, mańyzdy máselede bas buǵyp qalatyny qalaı? «Muǵalim – saıası naýqanda úı betin kórmeı jumys isteýge mindetti. Saıası naýqannyń tutas qaǵazbasty jumysy da muǵalimniń moınynda» degen zań joǵyn bile turyp, basshysynyń buıryǵyna bas shulǵyp, aıtqanyn buljytpaı oryndaýdy qup kóretin muǵalimniń sany azaımaı, Qazaqstannyń erteńinen úmittený beker-aq. Ózi quraq ushyp, quldyq urýdy ǵana biletin muǵalim oqýshysyna qalaı «quqyǵyńdy bil, talap et!» deı alady? Desek te, aqıqattan attamaıtyn, óz quqyǵyn beske biletin, talap etip qana qoımaı, talabyn iske asyra alatyn naǵyz ustazdarymyz joq emes. Kóńilge sol muǵalimderimiz medeý.
Merýert HÝSAINOVA,
«Adyrna» ulttyq portaly.
